آران‌ای کوچک
آراِن‌اِی کوچک (Small RNA) مولکول‌های آران‌ای هستند که طول آن‌ها کمتر از ۲۰۰ نوکلئوتید است و معمولاً غیر کدکننده هستند.[۱] خاموش کردن آران‌ای اغلب تابعی از این مولکول‌ها است. رایج‌ترین و مطالعه‌شده‌ترین مثال، تداخل آران‌ای (RNAi) است که در آن ریزآران‌ای درون‌زا (miRNA) یا آران‌ای کوچک مداخله‌گر مشتق‌شده از بیرون (siRNA) باعث تخریب آران‌ای پیام‌رسان مکمل می‌شود. کلاس‌های دیگری از آران‌ای کوچک شناسایی شده‌اند، از جمله آران‌ای تعامل‌کننده با پی‌وی (piRNA) و زیرگونه‌های آن.[۲] آران‌ای کوچک «به تنهایی قادر به القای RNAi نیست و برای انجام این وظیفه باید هستهٔ کمپلکس آران‌ای-پروتئین به‌نام کمپلکس خاموش‌کنندهٔ ناشی از آران‌ای (RISC) را به‌ویژه با پروتئین آرگونات» تشکیل دهد.[۳]
آران‌ای‌های کوچک، با استفاده از طیف وسیعی از تکنیک‌ها، از جمله مستقیماً به‌وسیلهٔ توالی‌یابی ریزآران‌ای در چندین پلت‌فرم توالی‌یابی،[۴][۵][۶] یا به‌طور غیرمستقیم از طریق توالی‌یابی و تجزیه و تحلیل ژنوم، شناسایی یا توالی‌یابی شده‌اند.[۷] شناسایی ریزآران‌ای‌ها در تشخیص بیماری‌هایی مانند سرطان سینه مورد ارزیابی قرار گرفته‌است.[۵] بیان ریزآران‌ای سلول‌های تک‌هسته‌ای خون محیطی (PBMC) به‌عنوان یک نشانگر زیستی بالقوه برای اختلالات عصبی مختلف مانند بیماری پارکینسون و[۸] ام‌اس مورد مطالعه قرار گرفته‌است.[۹]
انواع ویرایش
انواع آران‌ای‌های کوچک عبارت‌اند از:
- ریزآران‌ای (miRNA)[۱۰]
- آران‌ای تعامل‌کننده با پی‌وی (piRNA)
- آران‌ای کوچک مداخله‌گر (siRNA)
- آران‌ای کوچک هسته‌ای (snRNA)، که معمولاً با عنوان U-RNA نیز شناخته می‌شود
- آران‌ای هستکی (snoRNA)
- آران‌ای کوچک مشتق‌شده از rDNA (srRNA)[۱۱]
- آران‌ای کوچک مشتق‌شده از آران‌ای حامل (tsRNA)
- آران‌ای کوچک مشتق‌شده از آران‌ای وای RNA Y (ysRNA)[۱۲]
منابع ویرایش
- ↑ Storz G (May 2002). "An expanding universe of noncoding RNAs". Science. 296 (5571): 1260–3. Bibcode:2002Sci...296.1260S. doi:10.1126/science.1072249. PMID 12016301.
- ↑ Gunawardane LS, Saito K, Nishida KM, Miyoshi K, Kawamura Y, Nagami T, et al. (March 2007). "A slicer-mediated mechanism for repeat-associated siRNA 5' end formation in Drosophila". Science. 315 (5818): 1587–90. doi:10.1126/science.1140494. PMID 17322028.
- ↑ Meyers RA (2012). Epigenetic Regulation and Epigenomics. Wiley-Blackwell. ISBN 978-3-527-66861-8.
- ↑ Lu C, Tej SS, Luo S, Haudenschild CD, Meyers BC, Green PJ (September 2005). "Elucidation of the small RNA component of the transcriptome". Science. 309 (5740): 1567–9. Bibcode:2005Sci...309.1567L. doi:10.1126/science.1114112. PMID 16141074.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Wu Q, Lu Z, Li H, Lu J, Guo L, Ge Q (2011). "Next-generation sequencing of microRNAs for breast cancer detection". Journal of Biomedicine & Biotechnology. 2011: 597145. doi:10.1155/2011/597145. PMC 3118289. PMID 21716661.
- ↑ Ruby JG, Jan C, Player C, Axtell MJ, Lee W, Nusbaum C, et al. (December 2006). "Large-scale sequencing reveals 21U-RNAs and additional microRNAs and endogenous siRNAs in C. elegans". Cell. 127 (6): 1193–207. doi:10.1016/j.cell.2006.10.040. PMID 17174894.
- ↑ Witten D, Tibshirani R, Gu SG, Fire A, Lui WO (May 2010). "Ultra-high throughput sequencing-based small RNA discovery and discrete statistical biomarker analysis in a collection of cervical tumours and matched controls". BMC Biology. 8 (1): 58. doi:10.1186/1741-7007-8-58. PMC 2880020. PMID 20459774.
- ↑ Gui Y, Liu H, Zhang L, Lv W, Hu X (November 2015). "Altered microRNA profiles in cerebrospinal fluid exosome in Parkinson disease and Alzheimer disease". Oncotarget. 6 (35): 37043–53. doi:10.18632/oncotarget.6158. PMC 4741914. PMID 26497684.
- ↑ Keller A, Leidinger P, Lange J, Borries A, Schroers H, Scheffler M, et al. (October 2009). "Multiple sclerosis: microRNA expression profiles accurately differentiate patients with relapsing-remitting disease from healthy controls". PLOS ONE. 4 (10): e7440. Bibcode:2009PLoSO...4.7440K. doi:10.1371/journal.pone.0007440. PMC 2757919. PMID 19823682.
- ↑ Green, D; Dalmay, T; Chapman, T (February 2016). "Microguards and micromessengers of the genome". Heredity. 116 (2): 125–134. doi:10.1038/hdy.2015.84.
- ↑ Wei H, Zhou B, Zhang F, Tu Y, Hu Y, Zhang B, Zhai Q (2013). "Profiling and identification of small rDNA-derived RNAs and their potential biological functions". PLOS ONE. 8 (2): e56842. Bibcode:2013PLoSO...856842W. doi:10.1371/journal.pone.0056842. PMC 3572043. PMID 23418607.
- ↑ Billmeier, Martina; Green, Darrell; Hall, Adam E.; Turnbull, Carly; Singh, Archana; Xu, Ping; Moxon, Simon; Dalmay, Tamas (31 December 2022). "Mechanistic insights into non-coding Y RNA processing". RNA Biology. 19 (1): 468–480. doi:10.1080/15476286.2022.2057725. PMID 35354369.