استپ جنگلی و درختزارهای کپه‌داغ
استپ جنگلی و درختزارهای کپه‌داغ (انگلیسی: Kopet Dag woodlands and forest steppe) یک بوم‌ناحیه (شناسه صندوق جهانی طبیعت: PA1008) در مرز جنوبی ترکمنستان و مرز شمال شرقی ایران است که با کوه‌های کپه‌داغ هم‌پوشانی دارد. این منطقه از تنوع زیستی بالایی برخوردار است، زیرا شامل محدوده کاملی از مناطق ارتفاعی (از تپه‌های کم ارتفاع نیمه‌بیابانی با ارتفاع ۳۰۰ متر (۹۸۰ فوت) تا ارتفاعات صخره‌ای به بلندی بیش از ۲۸۰۰ متر (۹۲۰۰ فوت)) است. تنوع زیستگاه‌های این بوم‌ناحیه شامل دامنه‌های جنگلی ارس، علفزارهای کوهستانی و توگای (بیشه‌های رودخانه‌ای) است.[۱][۲][۳]
| استپ جنگلی و درختزارهای کپه‌داغ | |
|---|---|
 تپه‌های پیرامون شهر عشق‌آباد | |
 قلمرو بوم‌ناحیه (رنگ زرد) | |
| بومگاه | |
| بومگاه | قلمرو دیرین‌شمالگان |
| زیست‌بوم | چمنزارها و درختچه‌زارهای کوهستانی |
| جغرافیا | |
| مساحت | ۵۸٬۲۷۴ کیلومتر مربع (۲۲٬۵۰۰ مایل مربع) |
| کشور | ترکمنستان، ایران |
موقعیت و ویژگی‌ها ویرایش
این بوم‌ناحیه از دامنه‌های غربی کپه‌داغ در حدود ۱۰۰ کیلومتری شرق دریای خزر آغاز شده و به طول ۶۵۰ کیلومتر از شمال غربی تا جنوب شرقی و مرز ترکمنستان و ایران که عمدتاً از خط‌الرأس مرکزی اصلی کوه‌های کپه‌داغ می‌گذرد، امتداد یافته و در مرز این کشورها با افغانستان پایان می‌یابد. عرض این بوم‌ناحیه تنها حدود ۱۰۰ کیلومتر است. بوم‌ناحیه نیمه‌بیابانی کپه‌داغ پیرامون یک‌سوم غربی و بیابان جنوبی آسیای مرکزی در بقیه بخش‌های این بوم‌ناحیه به سمت شمال قرار دارد. حوضه‌های بیابان مرکزی ایران نیز در جنوب استپ جنگلی و درختزارهای کپه‌داغ واقع شده‌است.
اقلیم ویرایش
اقلیم استپ جنگلی و درختزارهای کپه‌داغ در سامانه طبقه‌بندی اقلیمی کوپن از نوع بیابانی سرد (BWk) است. این اقلیم دارای شرایط گرم بیابانی در تابستان بوده، اما خنک تر از بیابان‌های گرم است. زمستان‌های این اقلیم سرد و خشک است و میانگین دمای حداقل یک ماه به کمتر از ۰ درجه سانتیگراد (۳۲ درجه فارنهایت) می‌رسد.[۴][۵] میزان بارندگی سالانه معمولاً ۳۰۰ میلی‌متر است.
گیاهان و جانوران ویرایش
به دلیل احاطه‌شدن این منطقه از هر سو با مناطق بیابانی و نیمه بیابانی، گیاهان و جانوران آن نسبتاً ایزوله هستند و چندین گونه بوم‌زاد در آن وجود دارد. تا ۱۸ درصد از گیاهان گلدار این منطقه ممکن است بوم‌زاد باشند و یک منبع به ۳۳۲ گونه گیاهی بومی اشاره می‌کند.[۱] چشمه‌ها و نهرهای متعدد از علفزارهای سرسبز حمایت می‌کنند.[۶] یک نوع مشخص درختچه‌زار در این منطقه «شیبلیاک» است که افرای ترکمنی (Acer tucomanicum) را در خود جای داده‌است. افرای ترکمنی درختی کوتاه به ارتفاع ۲–۳ متر است که با شرایط خشک سازگار بوده و می‌تواند پس از آتش‌سوزی یا اختلال دوباره رشد کند. دیگر گیاهان خشکی‌پسند این بوم‌ناحیه شامل زالزالک (Crataegus) و سیاه‌تلو (Paliurus spina-christi) است.[۱]
حفاظت ویرایش
مناطق حفاظت‌شده مهم در این بوم‌ناحیه عبارتند از:
- پارک ملی تندوره، بخشی از دره‌های عمیق و دامنه‌های شیب‌دار درخت عرعر در مرکز کپه‌داغ ایران.
- منطقه حفاظت‌شده ارس سیستان، بهترین جنگل ارس در شرق ایران.
- ذخیره‌گاه طبیعی کپه‌داغ، شامل چهار منطقه حفاظت‌شده مجزا در کپه‌داغ مرکزی در سمت ترکمنستان.[۷]
- ذخیره‌گاه طبیعی سانت هاسارداغ، در حاشیه غربی کوه‌های کپه‌داغ.
منابع ویرایش
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ "Kopet Dag woodlands and forest steppe" (به انگلیسی). World Wildlife Federation (WWF). Retrieved June 22, 2020.
- ↑ "Map of Ecoregions 2017" (به انگلیسی). Resolve, using WWF data. Retrieved September 14, 2019.
- ↑ "Kopet Dag Biosphere Reserve, Islamic Republic of Iran" (به انگلیسی). UNESCO. 13 July 2018. Retrieved June 28, 2020.
- ↑ Kottek, M. , J. Grieser, C. Beck, B. Rudolf, and F. Rubel, 2006. "World Map of Koppen-Geiger Climate Classification Updated" (PDF) (به انگلیسی). Gebrüder Borntraeger 2006. Retrieved September 14, 2019.
{{cite web}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ "Dataset - Koppen climate classifications" (به انگلیسی). World Bank. Retrieved September 14, 2019.
- ↑ "Sarani Nature Reserve" (به انگلیسی). Birdlife International. Retrieved June 28, 2020.
- ↑ "Kopet Dag Nature Reserve" (به انگلیسی). Protected Planet. Retrieved June 28, 2020.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Kopet Dag woodlands and forest steppe». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۵ اکتبر ۲۰۲۳.