استکان

یک جرم شیشه ای

استکان ظرفی شیشه‌ای یا سفالی -لعابی است که برای نوشیدن چای و قهوه استفاده می‌شود.[۱] استکان معمولاً از جنس شیشه ساخته می‌شود و دارای دیواره‌ای استوانه‌ای یا مخروطی با کفی تخت است. معمولاً نوشیدنی داغ را درون استکان می‌ریزند و استکان را با نعلبکی استفاده می‌کنند.

یک استکان چای

ریشه‌شناسی ویرایش

مطابق فرهنگنامه دهخدا، واژه استکان، واژه‌ای روسی به معنی پیاله است.[۱] واژه روسی стакан نیز برگرفته از زبان‌های ترکی (مقایسه کنید واژه جغتایی tostakan به معنی کاسه چوبی) است.[۲] و خود این زبان‌های ترکی این واژه را در نهایت از واژهٔ فارسی «دوستکان»، «دوستگان»، یا «دوستکام» گرفته شده‌است که یعنی «معشوق»، «شرابی که با معشوق خورند» و «پیالهٔ بزرگ».[۳][۴]

در رابطه با ریشه واژه روسی стакан باید گفت که ریشه‌ی این واژه از کلمه ( достаканъ (dostakanŭ در زبان اسلاو شرقی کهن است که با واژه توستاکانکانان (tostakan) به معنی کاسه چوبی در زبان جغتایی،

(тустыга.н (ustığan به معنی فنجان در زبان تاتاری

(туҫтаҡ (tuθtaq به معنی "ظرف نوشیدن کومیس" در زبان باشقیری

(тостаған (tostağan به معنی فنجان چوبی در زبان قزاقی

قرابت دارد[۵].

در زمان های قدیم هنگامی که هندوها با کشورهای عربی مراوده تجاری داشتند  برای نوشیدن چای به همراه خود پیاله هایی را به این کشور ها خصوصاً عراق  و شام قدیم آوردند که در آن کشور ها به بیاله معروف شد. [نیازمند منبع]

پس از آن اروپاییانی که برای تجارت به کشورهای عربی سفر می کردند چون در کشورشان از فنجان برای نوشیدن چای یا قهوه استفاده می کردند هنگام بازگشت به کشورشان این پیاله ها را به عنوان یادگاری می بردند و آن را East Tea Can می نامیدند یعنی "ظرف چای شرقی" [نیازمند منبع]

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ «استکان». لغتنامه دهخدا. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ مارس ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ مه ۲۰۱۰.
  2. ریشه‌شناسسی стакан
  3. محمدرضا محمدی، ناهید عبدالتاجدینی (پاییز ۱۳۹۲)، «وام‌واژه‌های روسی در زبان فارسی و فرهنگ بزرگ سخن» بایگانی‌شده در ۴ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine، جستارهای زبانی، دوره ۴، شمارهٔ ۳، صفحه ۱۷۰
  4. Dehkhoda Dictionary
  5. «Vasmer's dictionary».