اعدام در ایران
اعدام در ایران مطابق قانون مجازات اسلامی یکی از مجازات‌هایی است که اجرا می‌شود.[۲] اتهاماتی که حکم اعدام برای آنها در نظر گرفته شده‌است شامل قتل، تجاوز جنسی، سوءاستفاده جنسی از کودکان، قاچاق موادمخدر، دزدی مسلحانه، آدم‌ربایی، تروریسم، رابطه جنسی با محارم، زنای محصنه، رابطهٔ جنسی نامشروع، لواط، همجنس‌گرایی، سوءرفتار جنسی، تن‌فروشی، تلاش برای براندازی نظام جمهوری اسلامی، نافرمانی مدنی، خرابکاری، آتش‌افروزی، شورش، ارتداد، کفرگویی، اخاذی، جعل، قاچاق، احتکار، ایجاد اخلال در تولید، تکرر در مصرف الکل، تهیه یا توزیع خوراک، نوشیدنی، لوازم آرایشی یا بهداشتی که مصرف یا استفاده از آنها منجر به مرگ شود، تولید و پخش آثار پورنوگرافی، استفاده از پورن برای وسوسه جنسی، تکرر در متهم‌کردن دیگران به صورت دروغین به انجام زنا به صورتی که منجر به اعدام فرد بی‌گناه شود، تکرر در انجام دزدی، برخی جرائم نظامی (مانند فرار از صحنه جنگ، یا همکاری با دشمن و غیره)، محاربه (جنگ با خدا، فرستاده خدا و حکومت اسلامی)، افساد فی‌الارض، جاسوسی و خیانت است.[۳][۴]
بهدلیل برخی مشکلات فنی، نمودارها موقتاً قابل مشاهده نیستند. |
اعدام‌ها در جمهوری اسلامی به صورت متداوم وجود داشته است، اما سه موج بزرگ اعدام سیاسی در تاریخ جمهوری‌اسلامی شکل گرفته‌است. موج اول با وقوع انقلاب صورت گرفت که حدود بیش از ۸۰۰ نفر که اکثرا از نیروهای نزدیک به شاهنشاهی پهلوی، همچون برخی سیاستمداران و نظامیان و کارمندان، در دادگاه‌های انقلابی که اکثراً به صورت کوتاه برگزار شده‌اند، به جرم «فساد فی الارض» و برای «پاکسازی جامعه از بقایای فاسد رژیم طاغوت»، توسط انقلابیون به مرگ محکوم و کشته می‌شوند.[۵] موج گسترده دیگر اعدام‌ها در ۱۳۶۰ رخ می‌دهد که اطلاعات بیش از ۳ هزار و ۵۰۰ نفر از اعدام شدگان ثبت شده‌است. به خلاف موج اول، این بار اکثریت اعدام شدگان از نیروهای انقلابی‌ای هستند که توسط دیگر انقلابیون به قدرت رسیده اعدام می‌شوند. گروه‌های کوچکی نیز در این موج اعدام به عنوان پادشاهی‌خواهان یا حامیان حکومت پهلوی وجود داشتند.[۶] در نهایت موج اعدامهای سیاسی تابستان ۶۷ بزرگترین موج اعدامی بود که تقریبا تمامی آنها میان گروه‌های انقلابی حاضر در ۱۳۵۷ شکل گرفت.[۷]
تصور می‌شود ایران بالاترین نرخ اعدام نسبت به جمعیت در جهان را دارا باشد.[۸] این کشور بعد از چین از نظر تعداد اعدام در رتبه دوم قرار دارد. علی‌رغم این، نظام جمهوری اسلامی اصرار دارد ارقامی که سازمان‌های حقوق بشری برای میزان اعدام در این کشور منتشر می‌کنند «اغراق‌شده» هستند.[۹]
در سال ۲۰۲۳ امار اعدام در ایرای به بالای ۷۰۰ نفر رسید در روز ۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ دو سازمان حقوق بشری ایرانی و فرانسوی از افزایش صد درصدی اجرای حکم اعدام در ایران پس از روی کار آمدن ابراهیم رئیسی به‌عنوان رئیس‌جمهور جمهوری اسلامی خبر دادند که حاکی از اعدام ۳۳۳ تن در سال ۲۰۲۱ و افزایش ۲۵ درصدی نسبت به سال قبل می‌باشد.[۱۰][۱۱]
۳۱ خرداد ۱۴۰۱ معاون حقوق بشر دبیرکل سازمان ملل در پنجاهمین جلسه شورای حقوق بشر سازمان ملل، موارد بسیاری از نقض حقوق بشر توسط سوی جمهوری اسلامی را گزارش کرد و اعلام کرد که حکومت ایران در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۲ میلادی دست‌کم ۱۰۵ نفر را اعدام کرده‌است.[۱۲][۱۳]
آمار اعدام‌ها و کشتارها در جمهوری اسلامی ویرایش
«بروید خدا را شکر کنید که زنده هستید. ما اگر می‌خواستیم فتوای امام [خمینی] را به‌طور کامل اجرا کنیم باید نصف مردم ایران را دستگیر و اعدام می‌کردیم». (گفتهٔ حمید نوری، یکی از عوامل اعدامهای دسته‌جمعیِ سال ۱۳۶۷ در جلسه دادگاهی‌اش، خطاب به برخی از زندانیان)[۱۴]
«آیا می‌دانید که جنایاتی در زندان‌های جمهوری اسلامی به نام اسلام در حال وقوعند که شبیه آن در رژیم منحوس شاه، هرگز دیده نشد؟! آیا می‌دانید که تعداد زیادی از زندانی‌ها تحت شکنجه توسط بازجویانشان کشته شده‌اند؟! آیا می‌دانید که در زندان [شهر] مشهد، حدود ۲۵ دختر به خاطر آنچه بر آنها رفته بود، مجبور به درآوردن تخمدان یا رحم شدند؟! آیا می‌دانید که در برخی زندان‌های جمهوری اسلامی، دختران جوان به زور، مورد تجاوز قرار می‌گیرند!»
نامه منتظری به خمینی پس از اطلاع از اعدام دسته‌جمعی زندانیان عقیدتی-سیاسی ایران در تابستان ۱۳۶۷.[۱۵]
«بزرگترین جنایتی که در جمهوری اسلامی شده و در تاریخ، ما را محکوم می‌کند، به دست شما انجام شده و [نام] شما را در آینده، جزو جنایت‌کاران در تاریخ می‌نویسند!»
حسینعلی منتظری، در آغاز جلسهٔ خصوصی با مسئولان «هیئت مرگ»[۱۶] یعنی حسینعلی نیری، مصطفی پورمحمدی، سید ابراهیم رئیسی و مرتضی اشراقی در تاریخ ۲۴ مرداد ۱۳۶۷.[۱۷]
«خمینی را در آینده، خون‌ریز، سفاک و فتاک، لقب خواهند داد».
حسینعلی منتظری، در جلسهٔ خصوصی با حسینعلی نیری، مصطفی پورمحمدی، سید ابراهیم رئیسی و مرتضی اشراقی در تاریخ ۲۴ مرداد ۱۳۶۷.[۱۸]
از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۹ خورشیدی بیش از ۴۴۶۰۰ (چهل و چهار هزار و ششصد) انسان در نظام جمهوری اسلامی ایران، با شیوه‌های همچون: حلق‌آویز شدن، ترور شدن، کشته شدن در اعتراضات خیابانی و شکنجه در زندان، کشته شده‌اند:
- از بهمن ۱۳۵۷ تا اسفند ۱۳۵۸: ۴۳۸ اعدام؛[۱۹]
- در سال ۱۳۵۹: ۶۲۴ تن؛[۱۹]
- از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۴: ۱۴۷۹۴ اعدام؛[۱۹]
- در سال‌های ۱۳۶۵ و ۱۳۶۶: از ۱۴۵۶ تا ۱۶۷۱ اعدام؛[۱۹]
- کودکان و زنان اعدام شده از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۷: ۳۲۰۰ تن؛[۱۹]
- در سال ۱۳۶۷: ۴۴۸۴ اعدام (اعم از: دین‌باور و دین‌ناباور)؛[۱۹]
- در جریان قتل‌های زنجیره‌ای ایران: بیش از ۸۰ نویسنده، مترجم، شاعر، فعال سیاسی و شهروند عادی…؛[۱۹]
- از سال ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۷: ۶۷۸۳ اعدام؛[۱۹]
- در حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۸–۲۳ تیر ۱۳۷۸): ۷ کشته؛[۱۹]
- از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۷: ۵۲۲۰ اعدام؛[۱۹]
- از خرداد ۱۳۸۸ تا تیر ۱۳۸۹: ۱۵۲ اعدام؛[۱۹]
- در سال‌های ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲: ۸۱۴ اعدام (۱۶ تن کودک، ۱۹ تن زن، ۶۹۷ تن نیز اعدام به گونهٔ گروهی)؛[۱۹]
- در سال ۱۳۹۳: ۹۶۶ اعدام؛[۱۹]
- در سال ۱۳۹۴: ۱۴۷۱ اعدام؛[۱۹]
- در سال ۱۳۹۵: ۹۶۹ اعدام؛[۱۹]
- اعدام بهائیان: ۲۰۲ تن؛[۱۹]
- کشتگان فقط اعتراضات دی ۱۳۹۶: ۵۰ تن[۲۰] (در خیابان و زندان)؛
- در سال ۱۳۹۶ (۲۰۱۸–۲۰۱۷): ۴۴۶ اعدام؛[۲۱]
- در سال ۱۳۹۷ (۲۰۱۹–۲۰۱۸): ۲۳۶ اعدام؛[۲۲]
- در سال ۱۳۹۸ (۲۰۲۰–۲۰۱۹): ۲۴۸ اعدام؛[۲۳]
- کشتگان فقط اعتراضات آبان ۱۳۹۸: ۱۵۰۰ تن[۲۴][۲۵][۲۶](در خیابان و زندان) و بر پایه برخی بررسی‌ها (ی تخمینی): بیش از ۵۰۰۰ تا ۷۵۰۰[۲۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱][۳۲][۳۳]؛
- در سال ۱۳۹۹ (۲۰۲۱–۲۰۲۰): ۲۷۶ اعدام؛[۳۴][۳۵]
- در سال ۱۴۰۰ (۲۰۲۲–۲۰۲۱): ۲۵۴ اعدام (از جمله، کودکان)؛[۳۶]
آمار دگراندیشان ترورشده ویرایش
برخی از منابع رسمی، آمار کشته‌شدگان دگراندیشان عقیدتی و سیاسی در پروژه قتل‌های زنجیره‌ای ایران را از ۳۰۰ (سیصد) تا بیش از ۱۰۰۰ (هزار) تن دانسته‌اند که ۱۸۰ تن از آنها فقط از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۷ ترور و کشته شده‌اند.[۳۷]
آمار کشتار بهائیان ویرایش
تنها از تاریخ ۱۳۵۷ خورشیدی (۱۹۷۸ م) تا مرداد ۱۳۸۴ (۲۰۰۵)، بیش از ۲۲۰ (دویست و بیست) بهائی توسط نظام جمهوری اسلامی ایران کشته شده‌اند.[۳۸]
- سال ۱۳۵۷: ۱۰ تن؛
- سال ۱۳۵۸: ۸ تن؛
- از بهمن ۱۳۵۸ تا خرداد ۱۳۶۰: ۳۵ تن؛
- از خرداد ۱۳۶۰ تا مهر ۱۳۶۰: ۳۹ تن؛
- از مهر ۱۳۶۰ تا مرداد ۱۳۶۷: ۱۲۰ تن؛
- از مرداد ۱۳۶۷ تا مرداد ۱۳۶۸: ۳ تن؛
- از مرداد ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴: ۵ تن…[۳۹]
آمار سنگسار ویرایش
بر پایه گزارش روزنامه فرانسوی فیگارو، در تاریخ جمهوری اسلامی، ۱۵۰ (صد و پنجاه) حکم سنگسار، اجرا شده‌است.[۴۰]
آمار کشتار دگرباشان جنسی ویرایش
آمار دقیقی از شمار اعدام‌شدگان انسان‌های همجنس‌گرا در دورهٔ نظام جمهوری اسلامی ایران، در دست نیست؛ ولی کنشگران حقوق بشر باورمندند که بیش از ۴٫۰۰۰ (چهار هزار) مرد و زن همجنس‌گرا، در این دوره، در ایران، اعدام شده‌اند.[۴۱]
آمار کشتگان، ناپدیدشدگان و زخمیان جنگی ویرایش
آمار کشتگان و ناپدیدشدگان در جنگ ۸ سالهٔ ایران و عراق (از شهریور ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ و بر پایهٔ آمار جمهوری اسلامی): ۱۹۰۰۰۰ (صد و نود هزار) کشته و ۶۷۲۰۰۰ (ششصد و هفتاد و دو هزار) زخمی.[۴۲]
آمار کشته‌شدگان در زندان ویرایش
شمار قابل توجهی از زندانیان در زندان‌های حکومت جمهوری اسلامی ایران، زیر شکنجه، کشته شده‌اند. نام‌های برخی از آنان عبارت است از: کاووس سیدامامی (۱۳۹۶)، وحید حیدری (۱۳۹۶)، سینا قنبری (۱۳۹۶)، سارو قهرمانی (۱۳۹۶)، زهرا بنی‌یعقوب (۱۳۸۶)، ابراهیم لطف‌اللهی (۱۳۸۶) و زهرا کاظمی (۱۳۸۲)...[۴۳]
واکنش‌ها ویرایش
- روز دوشنبه ۲۵ اکتبر ۲۰۲۱ جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران وضعیت اعدام‌ها در ایران را وخیم نامید و ادامه داد: «جمهوری اسلامی ایران همچنان به اعدام افراد ادامه می‌دهد و در یکسال گذشته بیش از دویست نفر اعدام شدند.» وی افزود: «برخی از این احکام اعدام براساس اعترافات اجباری و اعتراف تحت شکنجه صورت گرفته‌است. این احکام بر اساس عدالت صادر نشده‌اند.» وی در ادامه صحبت‌هایش گفت: «جمهوری اسلامی ایران همچنان به اعدام کسانی که در زیر ۱۸ سال مرتکب جرم شده‌اند، ادامه می‌دهد. ایران عضو کنوانسیون حقوق کودک است و نباید کودک مجرمان با اعدام مجازات شوند.»[۴۴]
- روز پنجشنبه ۲۳ دی ۱۴۰۰ شماری از گزارشگران سازمان ملل از جمله جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران در ژنو از مقامات قضایی جمهوری اسلامی خواسته‌اند احکام اعدام علیه کودک-مجرمان را متوقف کنند.[۴۵][۴۶]
- روز چهارشنبه ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ سازمان حقوق بشر ایران، مستقر در نروژ، از اعدام هشت زندانی در زندان رجایی‌شهر در این روز خبر داد و اعدام حدود ۵۰ نفر در ایران در طی دو هفته گذشته خبر داد.[۴۷]
- روز سه‌شنبه ۳۱ خرداد نادا النشیف، معاون حقوق بشر دبیرکل سازمان ملل، در گزارشی در پنجاهمین جلسه شورای حقوق بشر سازمان ملل گفت: «در حالی که در سال ۲۰۲۰ تعداد ۲۶۰ نفر در ایران اعدام شدند، این رقم در سال ۲۰۲۱ به دست‌کم ۳۱۰ نفر رسید که حداقل ۱۴ نفر از آنها زن بودند.» و ادامه داد: «این روند افزایشی همچنان ادامه یافته و تنها در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۲ یعنی بین ۱ ژانویه تا ۲۰ مارس ۲۰۲۲، دست‌کم ۱۰۵ نفر در جمهوری اسلامی اعدام شده‌اند که بسیاری از آنها متعلق به گروه‌های اقلیت بودند.»[۱۳][۱۲]
- ۲ شهریور ۱۴۰۱ گزارش جاوید رحمان به مجمع عمومی سازمان ملل فرستاده شد که در آن به موج جدید اعدام‌ها از اول ژانویه تا ۳۰ ژوئن سال ۲۰۲۲ که دست‌کم ۲۵۱ نفر بوده‌است، اشاره کرده‌است.[۴۸]
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ "Death sentences and executions 2007-2020". Amnesty International (به انگلیسی). 2021-04-01. Retrieved 2021-12-17.
- ↑ "China Leads Death List as # of Executions Around the World Soars بایگانی‌شده در ۲۵ سپتامبر ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine", Common Dreams NewsCenter, 5 April 2005. Retrieved 16 May 2006.
- ↑ "The Death Penalty in Iran". Death Penalty Worldwide. Archived from the original on 7 April 2019. Retrieved 5 August 2017.
- ↑ "Iran/death penalty" p4. International Federation for Human Rights. Last accessed 19 February 2011.
- ↑ آبراهامیان، اعتراف شکنجه شدگان، مترجم رضا شریفها، نشر باران، 1382، سوئد، ص 214.
- ↑ آذر، بابک غفوری (۲۰۲۳-۰۲-۱۶). «اعدامهای سال ۱۳۶۰؛ غبارروبی از یک پرونده فراموش‌شده». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۲-۱۵.
- ↑ «اعدامهای دهه ۱۳۶۰؛ در زندان‌های ایران چه گذشت؟». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۲-۱۵.
- ↑ "Capital punishment: On the way out—with grisly exceptions". The Economist. Retrieved 3 July 2015.
- ↑ "Iran halts execution of three protesters after online campaign". BBC.
- ↑ «گزارش سالانه: افزایش صد درصدی اعدام در ایران پس از پیروزی رئیسی در انتخابات». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۴-۲۸.
- ↑ «گزارش سالانه سازمان حقوق بشر ایران؛ ۳۳۳ اعدام در ایران در سال ۲۰۲۱». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۴-۲۸.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ گزارش سازمان ملل: حکومت ایران در سه‌ماهه اول ۲۰۲۲ بیش از ۱۰۰ نفر را اعدام کرده‌است
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «سازمان ملل: تشدید سرکوب و اعدام در ایران نگران‌کننده است | DW | 22.06.2022». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۲۲.
- ↑ «چهل و دومین جلسه دادگاه حمید نوری؛ شاهد: پاسداری را دیدم که روی جنازه اعدام شده‌ها راه می‌رفت». voanews.
- ↑ «موضع‌گیری مقامات وقت دربارهٔ اعدامهای دهه ۶۰». بی‌بی‌سی. ۲۱ شهریور ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۵ فروردین ۱۳۹۹.
- ↑ «اعضای هیئت مرگ در سال ۶٠و۶٧ چه کسانی بودند؟». tribunezamaneh.
- ↑ «مخاطبان هشدارهای منتظری کجا هستند؟». bbc.
- ↑ در ضرورت تعیین تکلیف با آیت‌الله خمینی، بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ ۱۹٫۰۰ ۱۹٫۰۱ ۱۹٫۰۲ ۱۹٫۰۳ ۱۹٫۰۴ ۱۹٫۰۵ ۱۹٫۰۶ ۱۹٫۰۷ ۱۹٫۰۸ ۱۹٫۰۹ ۱۹٫۱۰ ۱۹٫۱۱ ۱۹٫۱۲ ۱۹٫۱۳ ۱۹٫۱۴ ۱۹٫۱۵ «آمار وارقام اعدام‌ها از سال ٥٧تا ٩٥ (٦١هزار اعدام)». alarabiya.
- ↑ «چرا شدت سرکوب و شمار کشته شدگان اعتراضات ایران به گونه‌ای کم‌سابقه بالا بود Access to the comments». euronews.
- ↑ «گزارش سالانه وضعیت حقوق بشر در ایران؛ ویژه سال ۲۰۱۷». هرانا (ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران).
- ↑ «گزارش سالانه وضعیت حقوق بشر در ایران؛ ویژه سال ۲۰۱۸». هرانا.
- ↑ «گزارش سالانه وضعیت حقوق بشر در ایران؛ ویژه سال ۲۰۱۹». هرانا.
- ↑ «آبان ۹۸: پنهان‌کاری حکومتی در مورد کشته‌شدگان اعتراض‌ها». رادیو زمانه.
- ↑ «رویترز: خامنه‌ای دستور داد «هر کار لازم است بکنید»، «۱۵۰۰» نفر کشته شدند». رادیو فردا. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۳ دسامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۳.
- ↑ «مورگان اورتگاس: اوباش خامنه‌ای ۱۵۰۰ نفر را در خیابان‌ها کشتند». صدای آمریکا.
- ↑ «ثبت بیش از ۷۵۰۰ مرگ بدون دلیل در پاییز سال ۱۳۹۸؛ عامل رشد غیرعادی و تقریباً سراسری مرگ و میر در کل کشور در بازه زمانی پاییز ۹۸ چیست؟». کلمه. ۹ اردیبهشت ۱۴۰۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ دسامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۲۲.
- ↑ از چند صد تا چند هزار نفر؛ واقعاً چند نفر را در اعتراضات آبان۹۸ کشتند؟ گفتگو با عمار ملکی, retrieved 2021-12-06
- ↑ «مرگ و میر آبان ۹۸؛ معمای چند هزار نفری که اضافه‌اند». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۰۶.
- ↑ «بررسی یک ادعا؛ چرا همزمان با اعتراضات آبان ۹۸، ناگهان میزان مرگ ۵ هزار مورد بیشتر شد؛ گفتگو با ماهان غفاری». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۰۶.
- ↑ «ابعاد جدیدی از کشتار آبان ۹۸». سایتِ خبری‌تحلیلی. ۲۰۲۱-۰۵-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۰۶.
- ↑ «افزایش چند هزار نفری در آمار رسمی مرگ ثبت‌شده در آبان ۹۸». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۰۶.
- ↑ «امیر سلطان‌زاده | کرونا یا کشتار آبان، کدام یک علت افزایش فوتی‌های پاییز گذشته‌است؟». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۰-۰۵-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۰۶.
- ↑ سازمان «حقوق بشر ایران» می‌گوید در سال گذشته میلادی بیش از ۲۶۰ زندانی در ایران اعدام شدند
- ↑ «گزارش یک ساله اعدام در ایران ۲۰۱۹–۲۰۲۰». هرانا.
- ↑ «دیده‌بان حقوق بشر: عاملان کشتار و سرکوب معترضان در ایران از «مصونیت» برخوردارند». voanews.
- ↑ «صفحه آخر: قتل‌های زنجیره‌ای». voanews.
- ↑ فریدون وهمن، یکصد و شصت سال مبارزه با دیانت بهائی (گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی-دینی ایران در دوران معاصر)، ۴۷۸–۴۴۸.
- ↑ فریدون وهمن، یکصد و شصت سال مبارزه با دیانت بهائی (گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی-دینی ایران در دوران معاصر)، ۴۷۸–۴۴۸.
- ↑ «بازگشت به تاریخ، رواج اعدامهای سیاسی و گروهی». voanews.
- ↑ همجنس‌گرای ایرانی موفق به گرفتن پناهندگی شد (بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ «۱۹۰ هزار کشته و ۶۷۲ هزار مجروح؛ هزینه ایران در جنگ با عراق». بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ «در زندان‌های جمهوری اسلامی چه خبر است؟». دویچه وله آلمان.
- ↑ جاوید رحمان: جمهوری اسلامی مجازات اعدام را به ابزار سیاسی تبدیل کرده‌است
- ↑ کارشناسان حقوق بشر سازمان ملل خواستار توقف اعدام حسین شهبازی شدند
- ↑ کارشناسان سازمان ملل از ایران خواستند اعدام حسین شهبازی را متوقف کند
- ↑ روند فزاینده اعدام‌ها در ایران؛ اجرای ۲۸ حکم اعدام در چهار روز
- ↑ گزارش جاوید رحمان از ایران به مجمع عمومی سازمان ملل رفت؛ افزایش دوبرابری اعدام‌ها
پیوند به بیرون ویرایش
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ اعدام در ایران موجود است. |