اندانسترون
اُندانسترون (به انگلیسی: Ondansetron) که با نام تجاری زوفران (به انگلیسی: Zofran) فروخته می‌شود، دارویی است که برای درمان حالت تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا جراحی استفاده می‌شود.[۱] از این دارو، همچنین برای درمان التهاب معده‌ای روده‌ای استفاده می‌شود.[۲][۳] اندانسترون در درمان استفراغ ناشی از حرکت مؤثر نیست.[۴] این دارو به‌صورت خوراکی، تزریق به‌درون ماهیچه یا ورید، استفاده می‌شود.[۱]
 اندانسترون | |
| داده‌های بالینی | |
|---|---|
| روش مصرف دارو | خوراکی، تزریقی |
| گروه دارویی | آنتاگونیست گیرنده سروتونین |
| داده‌های فارماکوکینتیک | |
| زیست فراهمی | تقریباً ۶۰٪ |
| پیوند پروتئینی | ۷۰٪-۷۶٪ |
| متابولیسم | کبدی، توسط آنزیم‌های (CYP3A۴, CYP1A۲, CYP2D۶) |
| نیمه‌عمر حذف | ۳ ساعت (ویکی انگلیش: ۵٫۷ ساعت) |
| دفع | کلیوی (از طریق ادرار و مدفوع) |
| شناسه‌ها | |
| شمارهٔ سی‌ای‌اس | |
| پاب‌کم CID | |
| CompTox Dashboard (EPA) | |
| ECHA InfoCard | 100.110.918 |
| داده‌های فیزیکی و شیمیایی | |
| فرمول شیمیایی | C18H19N3O |
| جرم مولی | ۲۹۳٫۴ |
اثرات جانبی متداول اندانسترون عبارت‌اند از: یبوست، سردرد، بی‌خوابی و خارش.[۱] از اثرات شدید ناشی از مصرف آن، می‌توان به آنافیلاکسی و سندرم کیوتی اشاره کرد.[۱] مصرف این دارو در دوران بارداری ایمن به‌نظر می‌رسد اما هنوز مطالعه جامعی در این زمینه به انجام نرسیده‌است.[۱]
اندانسترون در سال ۱۹۸۴ ثبت اختراع شد و در سال ۱۹۹۰ مصرف آن تایید شد.[۵] سازمان بهداشت جهانی اندانسترون را در دسته داروهای ضروری قرار داده‌است.[۶] در سال ۲۰۱۷، این دارو، با بیش از نه میلیون نسخه تجویز، رتبه ۸۳ام در فهرست پرمصرف‌ترین داروهای تجویز شده در ایالات متحده آمریکا را کسب کرد.[۷][۸]
مکانیسم اثر ویرایش
اندانسترون اثرات ضد استفراغ خود را، با اثرات آنتاگونیستی گیرنده‌های سروتونین، در انتهای اعصاب واگ (عصب واگ) و گیرنده‌های مرکزی آن در مرکز استفراغ اعمال می‌کند و بدین طریق با مهار کردن رفلکس استفراغ، از تهوع و استفراغ جلوگیری می‌کند.
- نکته از فارماکولوژی کاتزونگ : داروی گرانی سترون هم، مانند اندانسترون عمل می‌کند.
موارد مصرف ویرایش
- پیشگیری از تهوع و استفراغ ناشی از شروع و تکرار دوره‌های شیمی درمانی کانسر، به خصوص همراه با سیس پلاتین
- پیشگیری از بروز تهوع و استفراغ ناشی از رادیاسیون درمانی
- پیشگیری از بروز تهوع و استفراغ بعد از عمل جراحی
طریقه مصرف ویرایش
- جهت پیشگیری از تهوع و استفراغ ناشی از شروع و تکرار دوره‌های شیمی درمانی، به خصوص همراه با سیس پلاتین:
دربالغین و کودکان بزرگتر از ۴ سال : ۳۰ دقیقه قبل از شروع شیمی درمانی، ۰٫۱۵ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، از راه وریدی و در خلال ۱۵ دقیقه انفوزیون می‌شود و سپس ۰٫۱۵ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، ۴ و ۸ ساعت بعد از دوز اول تجویز می‌شود. همچنین می‌توان دارو را به صورت دوز واحد و به میزان، ۳۲ میلی گرم، ۳۰ دقیقه قبل از شیمی درمانی تجویز نمود.
روش دیگر: در بالغین و کودکان بزرگتر از ۱۲ سال : ۸ میلی گرم از راه خوراکی دو بار در روز تجویز می‌شود . دارو باید ۳۰ دقیقه قبل از شروع شیمی درمانی و سپس ۸ ساعت بعد از دوز اول تکرار شود و سپس ۸ میلی گرم هر ۱۲ ساعت تا دو روز بعد از اتمام شیمی درمانی تجویز می‌شود.
در کودکان سنین ۴ تا ۱۲ سال : ۴ میلی گرم از راه خوراکی، سه بار در روز تجویز می‌شود. ترتیب تجویز دارو، مشابه بالغین است.
- جهت پیشگیری از بروز تهوع و استفراغ ناشی از رادیاسیون:
دربالغین : ۸ میلی گرم، از راه خوراکی، سه بار در روز تجویز می‌شود.
- جهت پیشگیری از بروز تهوع و استفراغ بعد از عمل:
در بالغین : ۱۶ میلی گرم، از راه خوراکی یک ساعت قبل از بیهوشی یا ۴ میلی گرم از راه وریدی بلافاصله قبل بیهوشی یا به فاصله کوتاهی بعد از عمل تجویز می‌شود.
موارد منع مصرف ویرایش
- حساسیت مفرط نسبت به دارو .
نکته: در نارسایی کبد باید اندانسترون را، با احتیاط تجویز کرد.
تداخلات دارویی ویرایش
عوارض جانبی ویرایش
- در دستگاه اعصاب مرکزی: سردرد، ضعف، خستگی، سرگیجه،
- در پوست: بثورات جلدی
- در دستگاه گوارش: اسهال، یبوست، درد شکم، گزرواستومیا خشکی دهان،
- در کبد: افزایش گذرای ترانس آمینازهای کبدی
- در سایر دستگاهها : دردهای عضلانی-استخوانی، لرز، احتباس ادراری، درد قفسه سینه، تب، هیپوکسی
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ "Ondansetron Hydrochloride". The American Society of Health-System Pharmacists. Archived from the original on May 3, 2016. Retrieved February 11, 2017.
- ↑ Schnadower, D; Finkelstein, Y; Freedman, SB (January 2015). "Ondansetron and probiotics in the management of pediatric acute gastroenteritis in developed countries". Current Opinion in Gastroenterology. 31 (1): 1–6. doi:10.1097/mog.0000000000000132. PMID 25333367.
- ↑ Freedman, SB; Ali, S; Oleszczuk, M; Gouin, S; Hartling, L (July 2013). "Treatment of acute gastroenteritis in children: an overview of systematic reviews of interventions commonly used in developed countries". Evidence-based Child Health: A Cochrane Review Journal. 8 (4): 1123–37. doi:10.1002/ebch.1932. PMID 23877938.
- ↑ Sutton, M; Mounsey, AL; Russell, RG (15 July 2012). "FPIN's Clinical Inquiries. Treatment of motion sickness". American Family Physician. 86 (2): 192–5. PMID 22962932.
- ↑ Fischer, Jnos; Ganellin, C. Robin (2006). Analogue-based Drug Discovery (به انگلیسی). John Wiley & Sons. p. 448. ISBN 9783527607495.
- ↑ World Health Organization (2019). World Health Organization model list of essential medicines: 21st list 2019. Geneva: World Health Organization. hdl:10665/325771. WHO/MVP/EMP/IAU/2019.06. License: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.
- ↑ "The Top 300 of 2020". ClinCalc. Retrieved 11 April 2020.
- ↑ "Ondansetron - Drug Usage Statistics". ClinCalc. Retrieved 11 April 2020.
- راهنمای کاربرد داروهای ژنریک ایران، دکتر رامین خدّام، چاپ هفتم،۱۳۸۸، صفحات:۶۹۳ و ۶۹۴
- داروهای ژنریک ایران و دسته بندی داروها، دکتر مصطفی صابر، چاپ هفتم، صفحه :۱۹۸
- فارماکولوژی کاتزونگ ترور، فصل ۵۶، داروهای مورد استفاده در بیماری‌های گوارشی (مکانیسم اثر)