ویکی‌پدیا

بانتو

بانتو نام یک قوم و خانوادهٔ زبانی در آفریقا است که بیش از ۴۰۰ گروه قومی را از کامرون تا آفریقای جنوبی در بر می‌گیرد.[۱] (در تمامی زبانهای بانتو، واژهَ بانتو به معنی انسان است)

بانتو
مناطق با جمعیت چشمگیر
دریاچه‌های بزرگ آفریقا، مرکز آفریقا، جنوب آفریقا
زبان‌ها
زبان‌های بانتو (بیش از ۵۳۵)
دین
عمدتاً مسیحی، باورهای سنتی؛ اقلیت

مردمان بانتو گروهی قومی-زبانی از تقریباً ۴۰۰ گروه قومی مجزا آفریقایی هستند که به زبان‌های بانتو سخن می گ‌گویند. این زبان‌ها بومی ۲۴ کشور هستند که در منطقه وسیعی از آفریقای مرکزی تا جنوب شرقی آسیا و تا آفریقای جنوبی پراکنده شده‌اند.خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب تمام کنندهٔ </ref> بدون برچسب <ref> ().

صدها زبان بانتو وجود دارد. بسته به تعریف "زبان" یا "گویش"، تخمین زده می‌شود که بین ۴۴۰ تا ۶۸۰ زبان مجزا وجود داشته باشد. [۲] تعداد کل گویشوران صدها میلیون نفر است، که تقریبا ۳۵۰ میلیون نفر در اواسط دهه ۲۰۱۰ میلادی بوده است (تقریباً ۳۰٪ از جمعیت آفریقا، یا تقریبا ۵٪ از جمعیت کل جهان). [۳] تنها در جمهوری دموکراتیک کنگو حدود ۶۰ میلیون گویشور (۲۰۱۵)، که به حدود ۲۰۰ گروه قومی یا قبیله‌ای تقسیم می‌شوند، یافت می‌شوند.

جمعیت گروه‌های بانتوی بزرگ‌تر به چند میلیون نفر می‌رسد، به‌عنوان مثال، مردم رواندا، تانزانیا، اوگاندا، کنیا، بوروندی (۲۵ میلیون نفر)، مردم باگاندا [۴] از اوگاندا (۵.۵ میلیون نفر از سال ۲۰۱۴)، مردم شونا از زیمبابوه (۱۷.۶ میلیون نفر از سال ۲۰۲۰)، مردم زولو از آفریقای جنوبی (۱۴.۲ میلیون نفرتا تاریخ ۲۰۱۶)، مردم لوبا از جمهوری دموکراتیک کنگو (۲۸.۸ میلیون نفر تا تاریخ ۲۰۱۰)، مردم سوکوما از تانزانیا (۱۰.۲ میلیون نفرتا تاریخ ۲۰۱۶)، مردم کیکویو از کنیا (۸.۱ میلیون نفر تا تاریخ ۲۰۱۹)، مردم قوم خوسا از آفریقای جنوبی (۹.۶ میلیون نفر از سال ۲۰۱۱)، و مردم پدی از آفریقای جنوبی (۷ میلیون نفر از سال ۲۰۱۸).

تاریخ ویرایش

ریشه‌ها و گسترش ویرایش

زبان‌های بانتو از زبان بازسازی شده‌ی نیا-بانتو به‌دست آمده‌اند که گمان می‌رود حدود ۴.۰۰۰ تا ۳.۰۰۰ سال پیش در غرب / مرکز آفریقا (منطقه‌ای به نام کامرون کنونی) صحبت می‌شده است. فرض می‌شود که آن‌ها در جریان گسترش بانتو نسبتا سریع، در سراسر آفریقای مرکزی، شرق و جنوب آفریقا پراکنده شده اند. این پراکندگی در حدود دو هزاره طول کشیده و در هزاره اول قبل از میلاد و هزاره اول پس از میلاد مسیح روی داده است. [۵]

گسترش بانتو ویرایش

 
بازسازی گسترش محدوده بانتوزبانان در آفریقا.

دانشمندان انستیتو پاستور و CNRS، همراه با یک کنسرسیوم بین المللی گسترده، مسیرهای مهاجرتی مردمان بانتو را که قبلاً منبع بحث بود، بازسازی کردند. دانشمندان برای ردیابی گسترش بانتو از یک تجزیه و تحلیل ژنومی گسترده با بیش از ۲۰۰۰ نمونه گرفته شده از افراد در ۵۷ جمعیت در سراسر آفریقای جنوب صحرا استفاده کردند. در طول موج گسترش که از ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ سال پیش آغاز شد، جمعیت‌های بانتوزبان - حدود ۳۱۰ میلیون نفر تا سال ۲۰۲۳ - به تدریج از سرزمین اصلی خود در آفریقای غربی-مرکزی جدا شدند و به مناطق شرقی و جنوبی این منطقه سفر کردند. [۶][۷]

در طول گسترش بانتو، اقوام بانتوزبان بسیاری از ساکنان اولیه را نابود کرده یا آواره کردند. فقط تعداد کمی از مردم امروزی مانند اقوام پیگمی در آفریقای مرکزی، مردم هادزا در شمال تانزانیا و اقوام مختلف خویسان در سراسر آفریقای جنوبی تا آستانه تماس با اروپاییان بر جای مانده اند. [۸] شواهد باستان‌شناسی حضور آن‌ها را در مناطقی که پس از آن توسط سخنرانان بانتو اشغال شد، تایید می‌کند. محققان ثابت کرده‌اند که خویسان کالاهاری بقایای یک جمعیت عظیم اجدادی هستند که ممکن است پیش از گسترش بانتو پرجمعیت‌ترین گروه روی کره زمین بوده باشند. [۹] استفان شوستر، زیست‌شناس از دانشگاه صنعتی نانیانگ در سنگاپور و همکارانش دریافتند که وقتی کشاورزان بانتو ۴۰۰۰ سال پیش در آفریقا گسترش یافتند، جمعیت خویسان شروع به کاهش شدید کرد. [۱۰] بر اساس گزارش سازمان ملل، خشونت و نژادپرستی بانتوها در برابر جمعیت‌های بومی پیگمی و خویسان هنوز هم در دوران امروزی وجود دارد. [۱۱] [۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]

تاریخ پسین ویرایش

 
پادشاهی کنگو بانتو، حدود ۱۶۳۰

بین قرن های ۹ و ۱۵ میلادی، کشورهای بانتوزبان شروع به ظهور در منطقه دریاچه های بزرگ و در گرم‌دشت‌های جنوب جنگل‌های بارانی آفریقای مرکزی کردند. پادشاهان مونوموتاپا مجموعه زیمبابوه بزرگ را ساختند، تمدنی که اجداد مردم شونا هستند.[۱۶] از مکان‌های مشابه در جنوب آفریقا می‌توان به بومبوسی در زیمبابوه و مانییکنی در موزامبیک اشاره کرد.

از قرن دوازدهم به بعد، فرآیند تشکیل حکومت در میان اقوام بانتو با فراوانی بیشتری افزایش یافت. این نتیجه چندین عامل بود، مانند تراکم بیشتر جمعیت (که منجر به تقسیمات تخصصی تر نیروی کار، از جمله قدرت نظامی، و در عین حال مهاجرت را دشوارتر می‌کرد)، پیشرفت‌های فنون در فعالیت‌های اقتصادی و تکنیک‌های جدید در آداب سیاسی و معنوی خانواده شاهی [گنگ] به عنوان منبع قدرت و سلامت ملی.[۱۷] نمونه‌هایی از چنین کشورهای بانتو عبارتند از: پادشاهی کنگو، پادشاهی آنزیکو، پادشاهی ندونگو، پادشاهی ماتامبا، پادشاهی کوبا، امپراتوری لندا، امپراتوری لوبا، امپراتوری باروتسه،[۱۸][۱۹] پادشاهی کازیمبه، پادشاهی امبوندا، پادشاهی یکه، پادشاهی کاسانجه، امپراتوری کیتارا، بوتورو، بویو، بوگندا، Busoga، پادشاهی رواندا، پادشاهی بروندی، Ankole، پادشاهی Mpororo، پادشاهی ایگارا، پادشاهی Kooki، پادشاهی کاراگوه، کشورهای شهر سواحیلی، امپراتوری موتاپا، پادشاهی زولو، پادشاهی ندیبلی، Mthethwa Empire، ایالت شهرهای Kaditshwene، ماپونگوبوه، پادشاهی اسواتینی، پادشاهی بوتوا، Maravi، Danangombe، Khami، Naletale، پادشاهی زیمبابوه[۲۰] و امپراتوری Rozvi.[۲۱]

در ناحیه ساحلی شرق آفریقا، یک جامعه مختلط بانتو از طریق تماس با بازرگانان مسلمان عرب و ایرانی توسعه یافت، زنگبار بخش مهمی از تجارت برده اقیانوس هند است. فرهنگ سواحلی که از این مبادلات پدید آمده است، بسیاری از تأثیرات عربی و اسلامی را نمایان می‌سازد که در فرهنگ سنتی بانتو دیده نمی‌شوند، همانطور که بسیاری از اعضای عرب آفریقایی مردم سواحلی نشان می‌دهند. زبان سواحیلی بانتو با تمرکز بر جوامع اصلی که در مناطق ساحلی زنگبار، کنیا و تانزانیا قرار داشتند - منطقه ساحلی‌ای که با عنوان سواحلی سواحل از آن یاد می‌شود- به دلیل این تعاملات شامل بسیاری از واژه‌های وامگیری شده از عربی و همچنین فارسی است.[۲۲] مهاجرت های بانتو و قرن ها بعد تجارت برده در اقیانوس هند، تأثیر بانتو را به ماداگاسکار رساند،[۲۳]مردم مالاگاسی رگه‌ای از اجداد بانتو را نشان می دهند، و زبان مالاگاسی وامواژه‌هایی از بانتو دارد.[۲۴] در حدود قرن‌های هجدهم و نوزدهم، جریان بردگان زنگ از جنوب شرقی آفریقا با ظهور سلطان‌نشین زنگبار افزایش یافت. با ورود استعمارگران اروپایی، سلطان نشین زنگبار وارد رقابت و درگیری تجاری مستقیم با پرتغالی‌ها و دیگر اروپایی‌ها در طول سواحلی ساحل شد، که در نهایت منجر به سقوط سلطان‌نشین و پایان تجارت برده در سواحلی ساحل در اواسط قرن بیستم شد.

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

  1. ↑ Butt, John J. (2006). The Greenwood Dictionary of World History. Greenwood Publishing Group. p. 39. ISBN 978-0-313-32765-0.
  2. ↑ «Guthrie (۱۹۶۷–۷۱) names some ۴۴۰ Bantu 'varieties', Grimes (۲۰۰۰) has ۵۰۱ (minus a few 'extinct' or 'almost extinct', Bastin et al. (۱۹۹۹) have ۵۴۲، Maho (this volume) has some ۶۶۰، and Mann et al. (۱۹۸۷) have c. ۶۸۰.» Derek Nurse, ۲۰۰۶، «Bantu Languages», in the «Encyclopedia of Language and Linguistics», p. ۲. «Ethnologue» 's [[۱] (https://www.ethnologue.com/subgroups/southern-28) report for Southern Bantoid] lists a total of ۶۸۰ languages. The count includes ۱۳ Mbam languages which are not always included under «Narrow Bantu».
  3. ↑ به دلیل در دسترس نبودن داده‌های دقیق سرشماری از آفریقای سیاه، نمی‌توان جمعیت کل را با دقت مشخص کرد. رقمی اندکی بالاتر از ۲۰۰ میلیون در اوایل دهه ۲۰۰۰ ذکر شد (برای گردآوری داده‌های ۲۰۰۷ از SIL Ethnologue، با استناد به ۲۱۰ میلیون نفر، به زبان‌های نیجر-کنگو: زیرگروه‌ها و تعداد سخنوران مراجعه کنید). تخمین‌های جمعیتی برای آفریقای مرکزی-غربی در سال ۲۰۱۵ توسط United Nations Department of Economic and Social Affairs به‌شدت پایین تلقی شد. ((cite web|url=[۲](https://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/WPP2017_KeyFindings.pdf)%7Ctitle=World Population Prospects: The ۲۰۱۶ Revision – Key Findings and Advance Tables|date=July 2016|publisher=United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division|access-date=26 June 2017|archive-url=[۳](https://web.archive.org/web/20190626225001/https://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/WPP2017_KeyFindings.pdf)%7Carchive |date=26 June 2019|url-status=dead}}). رشد جمعیت در آفریقای مرکزی-غربیتا تاریخ ۲۰۱۵ بین ۲.۵٪ تا ۲.۸٪ در سال تخمین زده می‌شود، که منجر به افزایش سالانه جمعیت بانتو حدود ۸ تا ۱۰ میلیون نفر می‌شود.
  4. ↑ Roscoe, John (2011). [[۴](http://worldcat.org/oclc/714729287) The Baganda an Account of Their Native Customs and Beliefs]. Cambridge Univ Pr. ISBN 978-1-108-03139-4. OCLC 714729287. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  5. ↑ Philip J. Adler, Randall L. Pouwels, «World Civilizations: To ۱۷۰۰ Volume ۱ of World Civilizations», (Cengage Learning: ۲۰۰۷)، p. 169.
  6. ↑ Etienne Patin; et al. (2017). [[۵](https://www.science.org/doi/10.1126/science.aal1988#F2) "Dispersals and genetic adaptation of Bantu-speaking populations in Africa and North America"]. Science. 356 (6337): 543–546. Bibcode:2017Sci...356..543P. doi:10.1126/science.aal1988. hdl:10216/109265. PMID 28473590. S2CID 3094410. {{cite journal}}: Check |url= value (help)
  7. ↑ [[۶](https://www.pasteur.fr/en/home/research-journal/press-documents/migration-history-bantu-speaking-people-genomics-reveals-benefits-admixture-and-sheds-new-light) "The migration history of Bantu-speaking people: genomics reveals the benefits of admixture and sheds new light on slave trade"]. Institut Pasteur (به انگلیسی). 2017-05-12. Retrieved 2023-12-05. {{cite web}}: Check |url= value (help)
  8. ↑ Hie Lim Kim, Aakrosh Ratan, George H. Perry, Alvaro Montenegro, Webb Miller & Stephan C. Schuster (2014). "Khoisan hunter-gatherers have been the largest population throughout most of modern-human demographic history". Nature Communications. 5: 5692. Bibcode:2014NatCo...5.5692K. doi:10.1038/ncomms6692. PMC 4268704. PMID 25471224.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  9. ↑ Hie Lim Kim, Aakrosh Ratan, George H. Perry, Alvaro Montenegro, Webb Miller & Stephan C. Schuster (2014). "Khoisan hunter-gatherers have been the largest population throughout most of modern-human demographic history". Nature Communications. 5: 5692. Bibcode:2014NatCo...5.5692K. doi:10.1038/ncomms6692. PMC 4268704. PMID 25471224.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  10. ↑ Hie Lim Kim, Aakrosh Ratan, George H. Perry, Alvaro Montenegro, Webb Miller & Stephan C. Schuster (2014). "Khoisan hunter-gatherers have been the largest population throughout most of modern-human demographic history". Nature Communications. 5: 5692. Bibcode:2014NatCo...5.5692K. doi:10.1038/ncomms6692. PMC 4268704. PMID 25471224.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  11. ↑ Astill, James (9 January 2003). [[۷](https://www.theguardian.com/world/2003/jan/09/congo.jamesastill) "Congo rebels are eating pygmies, UN says"]. The Guardian. Guardian News. {{cite news}}: Check |url= value (help)
  12. ↑ [[۸](https://news.un.org/en/story/2003/07/75822) "DR of Congo: UN reports instances of cannibalism, systematic killing and rape"]. United Nations. United Nations Report. 31 July 2003. {{cite web}}: Check |url= value (help)
  13. ↑ [[۹](https://reliefweb.int/report/democratic-republic-congo/congo-rebels-guilty-cannibalism-mass-rape-un) "UN report: Pygmy women were victims of rape by Bantu men"]. Relief Web. Relief Webl. 15 January 2003. {{cite web}}: Check |url= value (help)
  14. ↑ [[۱۰](https://www.smh.com.au/world/pygmies-want-un-tribunal-to-address-cannibalism-20030523-gdgt0s.html) "Pygmies want UN tribunal to address cannibalism"]. Sydney Morning Herald. 23 May 2003. Retrieved 9 August 2023. {{cite web}}: Check |url= value (help)
  15. ↑ [[۱۱](https://minorityrights.org/wp-content/uploads/2015/07/MRG_Rep_Twa_ENG.pdf) "Report of the international research mission into crimes under international law committed against the Bambuti Pygmies in the eastern Democratic Republic of Congo"]. Minority Rights Group International. {{cite web}}: Check |url= value (help)
  16. ↑ The Rebirth of Bukalanga: A Manifesto for the Liberation of a Great People with a Proud History Part I شابک ‎۹۷۸−۰−۷۹۷۴−۴۹۶۸−۸ ©Ndzimu-unami Emmanuel, 2012, page 100
  17. ↑ Shillington (2005)
  18. ↑ Holub, Emil. [[۱۲](https://en.wikisource.org/wiki/Seven_Years_in_South_Africa/Volume_2/Chapter_7) Seven Years in South Africa, volume 2]. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  19. ↑ McCracken, John (February 1974). [[۱۳](https://www.cambridge.org/core/journals/bulletin-of-the-school-of-oriental-and-african-studies/article/abs/mutumba-mainga-bulozi-under-the-luyana-kings-political-evolution-and-state-formation-in-precolonial-zambia-xvii-278-pp-8-plates-london-longman-1973-4/04C8E91A5C04C24985F0030CCDCD46C4) "Mutumba Mainga: Bulozi under the Luyana kings: political evolution and state formation in pre-colonial Zambia. xvii, 278 pp., 8 plates. London: Longman, 1973. £4"]. Bulletin of the School of Oriental and African Studies (به انگلیسی). 37 (3): 726–727. doi:10.1017/S0041977X00128022. ISSN 1474-0699. S2CID 154380804. {{cite journal}}: Check |url= value (help)
  20. ↑ Roland Oliver, et al. "Africa South of the Equator," in Africa Since 1800. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 2005, pp. 21-25.
  21. ↑ Isichei, Elizabeth Allo, A History of African Societies to 1870 Cambridge University Press, 1997, شابک ‎۹۷۸−۰−۵۲۱−۴۵۵۹۹−۲ page 435
  22. ↑ Daniel Don Nanjira, African Foreign Policy, and Diplomacy: From Antiquity to the 21st Century, ABC-CLIO, 2010, p. 114.
  23. ↑ Cambridge World History of Slavery [[۱۴](https://books.google.com/books?id=5qp_3aL76isC&q=history+of+Madagascar+Swahili&pg=PA76) The Cambridge World History of Slavery: The ancient Mediterranean world. By Keith Bradley, Paul Cartledge. pg. 76] (2011), accessed 15 February 2012
  24. ↑ [[۱۵](https://web.archive.org/web/20140909112552/http://mbe.oxfordjournals.org/content/26/9/2109.abstract) "On the Origins and Admixture of Malagasy: New Evidence from High-Resolution Analyses of Paternal and Maternal Lineages"]. 9 September 2014. Archived from [[۱۶](http://mbe.oxfordjournals.org/content/26/9/2109.abstract) the original] on 9 September 2014. {{cite web}}: Check |archive-url= value (help); Check |url= value (help)
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=بانتو&oldid=38962255»