بانه‌وره

بانه‌وره یا بانِوْرِه یکی از پنج شهر شهرستان پاوه در استان کرمانشاه می‌باشد که از نظر جمعیت در سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵، با جمعیت ۳٫۱۸۳ نفری خود، در شمار بیست و یکمین شهر پرجمعیت استان کرمانشاه است و هم‌چنین مرکز دهستان شیوه‌سر نیز می‌باشد که در سال ۱۳۹۰ به شهر تبدیل گشت. اهالی بانه‌وره، از ایل جاف از طایفهٔ امامی هستند که در اوایل انقلاب ۱۳۵۷ ایران، در این منطقه گرد هم آمدند و رفته‌رفته این شهر را به‌وجود آوردند. البته عده‌ای از این مردم هم‌اکنون در کردستان عراق زندگی می‌کنند.

بانه‌وره
بانه‌وره و مناطق زیبای داخل و اطراف آن
کشور	ایران
استان	کرمانشاه
شهرستان	پاوه
بخش	باینگان
سال شهرشدن	۱۳۹۰
مردم
جمعیت	۳٬۱۸۷ نفر(۱۳۹۵)
رشد جمعیت	۵٪+ (۵سال)
جغرافیای طبیعی
ارتفاع	۱۷۰۰ متر
اطلاعات شهری
شهردار	امید محمدی
تأسیس شهرداری	۱۳۹۰
ره‌آورد	گردو، توت، بادام روغن حیوانی و لبنیات
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۸۳۴۶۴۴
شناسهٔ ملی خودرو	ایران
کد آماری	۲۷۶۱
بانه‌وره روی نقشه ایران ۳۴٫۹۷۰۳۰۶°شمالی ۴۶٫۳۶۰۰۵۶°شرقی / 34.970306; 46.360056

تاریخچه

وجه تسمیه

روایتی در مورد نام «بانه‌وره» وجود دارد این‌ست که در قدیم، مردم هورامی‌زبانِ خانقاه در زمینی که به اندازه هموار و بلند بوده پنبه کاشته‌اند و در زبان اورامی، زمین هموار و نسبتاً بلند را «بان» و به پنبه «وره» به همین مناسبت روستا را به نام «بانه‌وره» نام نهاده‌اند. طایفه‌های بزرگ امامی قبل از ساکن شدن در بانه‌وره، کوه‌های اطراف و چشمه‌های پرآب آن مانند زیستگاه تابستانی میگوره محل ییلاقی آنها بوده‌است و در فصل گرما همراه دام‌های خود به این محل سفر می‌کردند و در فصل سرما نیز به گرمسیر یعنی محل اصلی زندگیشان برمی‌گشتند.

البته روایتی دیگر هم هست، و از داستانی قدیمی نشأت می‌گیرد که در گویش هورامی کلمهٔ بانه‌وره به معنای «بام‌های فروریخته» می‌باشد.

تأسیس

مقالهٔ اصلی: طایفه امامی

مردمان این شهر، بیشترشان از طایفه امامی هستند. طایفهٔ امامی از طوایف اتحادیهٔ ایلی مهم و نیرومند و معتبر اورامانات هستند و در امور داخلی کاملاً خودمختار و مستقل هستند که قدمتی چندصدساله دارند. این طایفه در گذشته، زمستان‌ها به ناحیهٔ گرمسیری لاوران، دروله سفلی و علیا، کلور، کانی‌سالار، دره‌یاب، سیمان، کولسه امین و… که گرمتر بوده مهاجرت می‌کردند و در تابستان‌ها به ناحیهٔ سردسیری همچون شاهو، میگوره، هانه‌سلیمان و سوروان و… مهاجرت می‌کردند.

قدمت این شهر از نظر مسکن دائمی مردم؛ به حدود ۱۳۵۹ شمسی و اوایل انقلاب ۱۳۵۷ ایران برمی‌گردد. در سال ۱۳۵۹ با شروع جنگ ایران و عراق مردم چند روستای امامی که در مرز عراق و ایران بودند، زمینی که اکنون در سکونت دارند قسمتی از زمین‌های میوی که از گذشته در مالکیت مردم بلئی بود و قسمتی از آن نیز در مالکیت روستای خانقاه بوده (که این قسمت نیز املاک طایفه موسی‌زاده در خانقاه بوده‌است که این طایفه نیز اصالتی بله ای دارند) به مبلغ ۱٬۲۰۰٬۰۰۰ تومان خریداری نموده که کم‌کم جمع زیادی از مردم طایفه امامی، در روستا جمع می‌شوند و رفته‌رفته آن را آباد می‌کنند.

در سال ۱۳۹۰ نیز با تصویب وزیران عضو کمیسیون سیاسی و دفاعی و بنا به پیشنهاد وزارت کشور، به شهر تبدیل گشت.

طبق نظریه‌ای شهر معروف باستانی «آتور» که حدود سه هزار سال پیش توسط آشوریان به آتش کشیده شده‌است و اکنون در زیر تلی از خاک مدفون است در زیر شهر بانوره کنونی واقع است.

جغرافیا

کوه ریاوکو در جنوب شهر

کوه آتشکده در شمال و شمال شرقی شهر

کوه شاهو در شمال و شمال غربی

بانه‌وره در ۱۱۰ کیلومتری مرکز استان و در ۱۷ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان پاوه با مساحتی ۱۰۰ هکتاری قرار دارد که یکی از مرتفع‌ترین مکان‌های منطقهٔ اورامانات نسبت به سطح دریاست و در میان کوه‌های شاهو و آتشکده، ریاوکو و ماکوان محصور گشته‌است. مردمان این شهر برخلاف شهر پاوه که به گویش کردی هورامی سخن می‌گویند، به لهجهٔ کردی جافی سخن می‌گویند.

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت آن ۳٬۱۸۷ نفر (۸۹۱ خانوار) بوده‌است.

جمعیت تاریخی
سال	جمعیت	±%
۱۳۸۵	۳٬۱۳۹	—
۱۳۹۰	۳٬۰۴۳	۳٫۱٪−
۱۳۹۵	۳٬۱۸۷	۴٫۷٪+

آب

شهر بانه‌وره آب شرب ندارد و آب‌رسانی به این شهر با تانکر صورت می‌گیرد. در تابستان ۱۴۰۱ اعلام شد که آب چشمۀ روستاهای تشار، وزلی و نروی که منابع اصلی تأمین آب بانه‌وره بودند خشک شده‌اند.

جستارهای وابسته

• سریاس
• باینگان
• اورامان
• کوه شاهو
• حسین کوهکن

منابع

منابع چاپی

• حبیبی، پژمان (۱۳۹۰). زندگی‌نامه حسین کوهکن: پهلوان و هنرمند معاصر . سنندج: زانست و آراس. ص. ۱۴۴. شابک ۹۷۸۶۰۰۹۱۱۲۲۶۵.
• ئاشنا, ئومێد (2001). پیره‌مێرد و پێداچوونه‌وه‌یه‌کی نوێی ژیان و به‌رهه‌مه‌کانی (پیرمرد و بازنگری جدیدی بر زندگی و آثارش) (به کردی مرکزی). هه‌ولێر (اربیل): ده‌زگای چاپ و بڵاوکردنه‌وهٔ ئاراس. p. ٤٤٨. {{cite book}}: |access-date= requires |url= (help)
• خالدی‌مکی، محمد (۱۳۸۳). جاذبه‌های گردشگری اورامانات، غار قوری قلعه بزرگ‌ترین غار آبی آسیا و درازترین غار ایران. کرمانشاه: مؤسسهٔ فرهنگی، هنری و سینمایی کوثر. ص. ۱۴۴. شابک ۹۶۴۷۰۳۱۶۶۱.
• مرادزاده، فاطمه (۲۰ آبان ۱۳۹۳). «چهره خبر: «خالو حسین» کوهکن، خیر مدرسه ساز شد». جام‌جم. تهران، ایران (۴۱۱۷): ۲۰ (آخر). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۷ آوریل ۲۰۱۴.

پیوند به بیرون

• «خالو حسین کوهکن»، خیّر مدرسه‌ساز شد. در روزنامهٔ جام‌جم
• فیلم مستند «فرش چوب» به کارگردانی «عبدالرحمان می‌رانی» در یوتیوب
• قسمت کامل حضور خالو حسین کوهکن در برنامهٔ ماه عسل شبکه سوم سیما در آپارات
• گفتگو با عبدالرحمن می‌رانی، کارگردان شهیر بانه‌وره‌ای؛ داستان مفصل فرش چوب و دیگر آثار ایشان در ده‌نگی بانه‌وره