بوم‌زادی (به انگلیسی: Endemism)، وضعیت گونه‌ای که در یک مکان جغرافیایی مشخص مانند جزیره، ایالت، ملت، کشور یا دیگر مناطق تعریف‌شده یافت می‌شود. جاندارانی که بومی یک مکان هستند، اگر در جای دیگری نیز یافت شوند، بومی آن مکان نیستند. به عنوان مثال، پرنده شکری دماغه منحصراً در جنوب غربی آفریقای جنوبی یافت می‌شود و بنابراین گفته می‌شود که در آن بخش خاص از جهان بومی است.[۱]

هم شهدخوار سینه‌نارنجی) و هم گیاه Kniphofia uvaria که از آن تغذیه می‌کند، هر دو منحصراً در آفریقای جنوبی یافت می‌شوند.
قورباغه دورنگ (Clinotarsus curtipes) بومی گات غربی هند است .
چاه Montezuma در دره Verde در آریزونا دارای حداقل پنج گونه بومی است که منحصراً در این فروچاله یافت می‌شوند.

یک گونه بومی را می‌توان به عنوان یک بوم‌زاد یا در ادبیات علمی به عنوان یک بومی نامید. به عنوان مثال سیتیسوس یک گونه بومی از فلور ایتالیا است.[۲] زمانی باور بر این بود که Adzharia renschi یکی از بوم‌زادهای قفقاز است، اما بعداً کشف شد که یک گونه غیربومی از آمریکای جنوبی و وابسته به یک سرده متفاوت است.[۳]

نقطه مقابل یک گونه بومی، گونه‌ای است که پراکنش جهانی دارد و دارای گستره جهانی یا پهناور است.

حفاظت ویرایش

بوم‌زادها ممکن است به راحتی در معرض خطر انقراض یا انقراض قرار گیرند زیرا از پیش در پراکندگی محدود شده‌اند.[۴] برخی از دانشمندان ادعا می‌کنند که وجود گونه‌های بوم‌زاد در یک منطقه روش مناسبی برای یافتن مناطق جغرافیایی است که می‌تواند اولویت‌های حفاظتی در نظر گرفته شود.[۵] بنابراین می‌توان بوم‌زادی را به عنوان نماینده‌ای برای اندازه‌گیری تنوع زیستی یک منطقه مورد مطالعه قرار داد.

منابع ویرایش

  1. Riley, Adam (13 December 2011). "South Africa's endemic birds". 10,000 Birds. Adam Riley. Retrieved 9 December 2020.
  2. Genetic diversity in Cytisus aeolicus Guss. (Leguminosae), a rare endemite of the Italian flora
  3. Hausdorf, Bernhard (2015). "The Supposed Transcaucasian Endemite Adzharia renschi Hesse, 1933 is a South AmericanBulimulus Species (Gastropoda: Bulimulidae)". Malacologia. 58 (1–2): 363–364. doi:10.4002/040.058.0214.
  4. Fritz, S. A.; Bininda-Emonds, O. R. P.; Purvis, A. (15 May 2009). "Geographical variation in predictors of mammalian extinction risk: big is bad, but only in the tropics". Ecology Letters. 12: 538–549. doi:10.1111/j.1461-0248.2009.01307.x. PMID 19392714.
  5. Myers, Norman; Mittermeier, Russell A.; Mittermeier, Cristina G.; da Fonseca, Gustavo A. B.; Kent, Jennifer (February 2000). "Biodiversity hotspots for conservation priorities". Nature. 403 (6772): 853–858. Bibcode:2000Natur.403..853M. doi:10.1038/35002501. PMID 10706275.