بی‌کربنات

در شیمی آلی به یک شکل میانه از پروتون‌زدایی کربنیک اسید بی‌کربنات یا هیدروژن‌کربنات می‌گویند. بی‌کربنات در دستگاه تنظیم پی‌اچ بدن نقشی حیاتی دارد. بی کربنات‌ها باعث سختی آب هم می‌شوند. اگر بی کربنات با +H ترکیب شود کربنیک اسید را به وجود می‌آورد. کربنیک اسید باعث اسیدی شدن خون می‌شود. کربنیک اسید از ترکیب کربن دی‌اکسید و آب به وجود می‌آید. عامل ترکیب این دو مولکول آنزیم کربنیک انیدراز هست که در غشای داخلی گلبول قرمز خون وجود دارد. بیکربنات می‌تواند توسط یاخته‌های کبد (ذخیره شده در کیسه صفرا) و لوزالمعده به روده باریک ترشح شود تا ph در درون روده باریک قلیایی شود و افزایش یابد علاوه برآن یاخته‌های پوششی مخاط روده باریک نیز، خود می‌توانند بیکربنات را ترشح کنند.

ساختار

ساختار بی‌کربنات

یون بی‌کربنات یا یون هیدروژن‌کربنات یک آنیون با فرمول تجربی HCO₃⁻ و جرم مولکولی 01/61 amu (دالتون) است. این مولکول از یک اتم کربن که به‌وسیلهٔ ۳ اتم اکسیژن که یکی از آن‌ها با یک هیدروژن پیوند دارد و با چیدمان سه‌وجهی فراگرفته شده، تشکیل شده دارد. یون کربن دارای یک بار قراردادی ۱- است و بار مزدوج کربنیک اسید (H₂CO₃) و اسید مزدوج کربنات (CO₃²⁻) می‌باشد که در واکنش‌های زیر با آن به تعادل شیمیایی می‌رسد:

CO₃²⁻ +2 H₂O ⇋ HCO₃⁻ + H₂O + OH⁻ ⇋ H₂CO₃ +2 OH⁻

H₂CO₃ +2 H₂O ⇋ HCO₃⁻ + H₃O⁺ + H₂O ⇋ CO₃²⁻ +2 H₃O⁺

جستارهای وابسته

• کربنات
• آب سخت
• کربن دی‌اکسید
• کربنیک اسید