تایگا
تایگا (به روسی: тайга́) یا جنگل شمالی[۱] یا جنگل های مخروطیان شمالی در جغرافیا به مناطقی گفته می‌شود که در آنها میانگین دما در مدت یک تا سه ماه بیش از ده درجه می‌باشد، زمین همیشه نمناک است و جنگل‌های گسترده سوزنی‌برگ در آنجا وجود دارد. در تایگا همچنین کمی کشاورزی انجام می‌گیرد، دست کم در مدت شش ماه سال میانگین دما کمتر از صفر و فصل رویش گیاهان کمتر از سه ماه است.
| تایگا | |
|---|---|
 دریاچه جک لندن در کولیما، روسیه | |
 گستردگی تایگا در شمال زمین | |
| بومگاه | |
| زیست‌بوم | محدوده‌ی قطب شمال، مرطوب |
| جغرافیا | |
| کشورها | روسیه، مغولستان، ژاپن، نروژ، سوئد، ایسلند، فنلاند، ایالات متحده، کانادا و اسکاتلند |
| نوع اقلیم | Dfc, Dwc, Dsc, Dfd, Dwd, Dsd |
ناحیه تایگا در جنوب نواحی توندرا قرار گرفته‌است. زیست‌بوم تایگا با حدود ۳۳٪ پوشش، از گسترده‌ترین زیست‌بوم‌های دارای پوشش جنگلی و گیاهی زمینی در جهان است و پس از آن زیست‌بوم جنگل معتدله با ۲۵٪ پوشش قرار گرفته‌است[۲][۳] بسته به نوع کلی تعریف زیست‌بوم خاکی یا زمینی، همچنین می‌تواند از دیدگاه وسعت به عنوان دومین (پس از مناطق خشک بیابانی) در نظر گرفته شود. تایگا بالغ بر ۱۷ میلیون کیلومتر مربع (۶٫۶ میلیون مایل مربع) از مساحت زمین را دربر گرفته‌است.[۴] تایگا همچنین از منابع اصلی اکسیژن جهان است. بیشتر این زیست‌بوم در کشور کانادا و روسیه قرار گرفته‌است. زیست‌بوم تایگا از گسترده‌ترین زیست‌بوم هاست و در شمال قاره‌های آسیا، اروپا و آمریکا شمالی گسترش یافته‌است. میانگین بارندگی بین ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی‌متر و زمین همیشه مرطوب است. تقریباً تمام جنگل‌های کشور کانادا از نوع تایگا است. درختان این ناحیه مانند کاج و سرو همیشه سبزند و برگ‌ریزان ندارند.
خاک ویرایش
خاک مناطق تایگا جوان و فاقد مواد مغذی برای رشد بهتر است. لایه‌های عمیق خاک، برخلاف جنگل برگ‌ریز معتدله، مشخصات خاک‌های غنی و ارگانیک‌شده را ندارد به تعبیر دیگر، تقریباً بدون افق خاک است.[۵] نازک بودن لایه‌های خاک عموماً به دلیل سرما است که همین موضوع مانع از توسعه خاک و سهولت استفاده گیاهان از مواد مغذی می‌گردد.[۵] برگ‌ها و خزه‌های افتاده می‌توانند مدت زمان طولانی در آب و هوای سرد و مرطوب در کف جنگل بمانند. اسیدهای موجود در میوه درختان همیشه‌سبز مانند کاج، خاک را شسته و باعث شکل‌گیری پودزول می‌شوند.[۶] از آنجا که خاک به دلیل ریزش کاج درختان همیشه‌سبز اسیدی است، کف جنگل فقط گلسنگ دارد و برخی خزه‌ها نیز بر روی آن رشد می‌کنند.[۷]
حیات‌وحش تایگا ویرایش
جنگل‌های شمالی تایگا به دلیل شرایط خاص و سختی آب‌وهوا، از طیف نسبتاً اندکی از حیوانات پشتیبانی می‌کند. تایگا در بخش کشور کانادا شامل ۸۵ گونه پستاندار، ۱۳۰ گونه ماهی و در حدود ۳۲۰۰۰ گونه حشره است.[۸] در این جنگل ها، درختان مخروط دار مانند کاج، کاج نوئل، نراد (سرده) و شوکران که برخی از آنها برای جوانه زنی نیاز به آتش سوزی دارند، غالب می باشند. علاوه بر پرندگان مهاجری که در جنگل های مخروطیان شمالی اقدام به ایجاد لانه می‌کنند، سایر گونه ها در تمام طول سال در این جنگل ها ساکن هستند. پستانداران این بیوم، متنوع بوده و شامل گوزن شمالی، خرس قهوه‌ای و ببر سیبری می‌باشد. هجوم دوره‌ای حشراتی که از درختان غالب این بیوم تغذیه می‌کنند، می‌تواند منجر به نابودی بخش‌های وسیعی از جنگل‌ها گردد. حشرات در زیست‌بوم تایگا نقش عمده‌ای را ایفا می‌نمایند که از گرده‌افشانی شروع و به تجزیه ترکیبات باقی‌مانده ختم می‌گردد که همین موارد بخش مهمی از چرخه مواد غذایی محسوب می‌گردد. تعدادی از پستانداران بزرگ گیاهخوار همانند موس و گوزن شمالی یا کاریبو به وفور در این زیست‌بوم یافت می‌شوند. در مناطق نزدیک به مرزهای جنوبی‌تر شامل گونه‌های دیگری همانند واپیتی و شوکا می‌باشد.[۹][۱۰] ...
جستارهای وابسته ویرایش
نگارخانه ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ «جنگل شمالی» [مهندسی منابع طبیعی- محیط‌زیست و جنگل] هم‌ارزِ «boreal forest»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر پنجم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۵۳۱-۷۶-۴ (ذیل سرواژهٔ جنگل شمالی)
- ↑ "Forest Regions Temperate Zone". Yale School of Forestry and Environmental Studies. Archived from the original on 6 April 2020. Retrieved 2019-07-17.
- ↑ "Temperate forest". Encyclopedia Britannica. Retrieved 2019-07-17.
- ↑ "Taiga biological station: FAQ". Wilds.m.ca. Retrieved 2011-02-21.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Sayre, 19.
- ↑ Sayre, 19–20.
- ↑ "Study reveals for first time true diversity of life in soils across the globe, new species discovered". Physorg.com. Retrieved 2012-01-14.
- ↑ "hww:Nature in the boreal forest biome". Hww.ca. Archived from the original on 2011-01-03. Retrieved 2011-02-21.
- ↑ "Wapiti facts and range". Hww.ca. Archived from the original on 2011-01-03. Retrieved 2011-02-21.
- ↑ "western roe deer: facts and range". Borealforest.org. Archived from the original on 26 May 2011. Retrieved 2011-02-21.
عدل، احمدحسین، تقسیمات اقلیمی و رستنی‌های ایران، طهران: انتشارات دانشگاه تهران ۶۲۶، سال ۱۳۳۹ خورشیدی، ص۱۵.