جشنواره فیلم فجر

یک جشنوارهٔ سینمایی در ایران

جشنوارهٔ فیلم فجر یک جشنوارهٔ سینمایی در ایران است که از سال ۱۳۶۱ در میانهٔ بهمن ماه هر سال در تهران برگزار می‌شود. این جشنواره توسط بنیاد سینمایی فارابی و زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار می‌شود.[۱] این جشنواره پس از انقلاب ۱۳۵۷ جایگزین جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم تهران شد. تا به امروز، ۴۲ دوره از این مراسم برگزار شده که آخرین دورهٔ آن در بهمن ۱۴۰۲ برگزار شد.

جشنوارهٔ فیلم فجر
کنونی: چهل و دومین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر
نماد سیمرغ جشنواره
مکانتهران
کشورایران
برگزارکنندهبنیاد سینمایی فارابی
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
نام پیشینجشنواره بین‌المللی فیلم تهران
نخستین دوره۱۲ بهمن ۱۳۶۱ ‏(۴۱ سال)
وبگاه

تاریخچه و فعالیت ویرایش

جشنوارهٔ فیلم فجر، جایگزینی برای جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم تهران بود که تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷، با حمایت دفتر مخصوص فرح پهلوی در ایران برگزار می‌شد و در آن فیلم‌های برگزیدهٔ سینمای ایران در کنار آثار سینمای بین‌المللی رقابت می‌کردند.[۲] بعد از انقلاب ۱۳۵۷، این جشنواره تعطیل شد و بعد از ۴ سال، جشنوارهٔ فیلم فجر، هم‌زمان با روزهای دههٔ فجر جایگزین آن شد. نخستین دورهٔ جشنوارهٔ فیلم فجر از ۱۲ تا ۲۲ بهمن سال ۱۳۶۱ به دبیری حسین وخشوری برگزار شد.[۳]

اولین ویژه‌نامه برای جشنوارهٔ فیلم فجر، در بهمن ماه ۱۳۶۵، توسط ماهنامه سینمایی فیلم منتشر شد و این روند تا به امروز ادامه دارد.[نیازمند منبع]

جشنوارهٔ فجر تا سال ۱۳۷۴ فقط به تولیدات سالانهٔ سینمای ایران می‌پرداخت. از سال ۱۳۷۴ جشنواره به صورت بین‌المللی برگزار می‌شود و علاوه بر سینمای ایران، در بخش بین‌الملل به بررسی فیلم‌هایی از سینمای جهان می‌پردازد. در بخش‌های رقابتی این جشنواره، شرکت کنندگان برای کسب جایزهٔ مخصوص که «سیمرغ بلورین» نام دارد با هم رقابت می‌کنند. دیپلم افتخار و لوح زرین از دیگر جوایز این جشنواره هستند. طی سالیان اخیر مسابقه‌های سینمای مستند، فیلم کوتاه و مسابقهٔ مواد تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی نیز به بخش‌های سینمای ایران اضافه شده‌است. در ابتدای جشنواره، آیین بزرگداشت یک هنرمند برگزار می‌شود و در انتها هم جوایز ویژه و مردمی به فیلم انتخاب شده با رأی مردم داده می‌شود.[نیازمند منبع] بخش بین‌الملل جشنواره از سال ۱۳۹۳ از بخش ملی جدا شد و در اردیبهشت ۱۳۹۴ به‌صورت جداگانه برای اولین دوره به دبیری رضا داد برگزار شد. اما از سال ۱۴۰۱ جشنواره‌های ملی و جهانی فیلم فجر دوباره به‌صورت یکپارچه و واحد برگزار شدند.[۴]

بخش‌های جشنواره ویرایش

 
اختتامیه جشنواره فجر ۱۳۹۰

این جشنواره در دو بخش سینمای ایران و جهان فعالیت می‌کند که هر کدام به دسته‌بندی دیگری تقسیم می‌شود.

بخش سینمای ایران ویرایش

  1. سودای سیمرغ (مسابقه سینمای ایران)
  2. نگاه نو (فیلم‌های اول)
  3. بخش آثار مستند سینمایی
  4. هنر و تجربه (تجربه اول)
  5. انیمیشن (این بخش از دورهٔ سی و چهارم یعنی سال ۱۳۹۴ به بعد اضافه گردید)

بخش سینمای جهان ویرایش

  1. جام جهان‌نما
  2. سینما سعادت
  3. جشنوارهٔ جشنواره‌ها
  4. نمایش‌های ویژه
  5. جلوه‌گاه شرق

تاریخچهٔ تغییرات برنامه‌ها و بخش‌ها ویرایش

سابقه ویرایش

تاکنون چهل و دو دوره از جشنوارهٔ فیلم فجر برگزار شده‌است، چهل و دومین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر در بهمن ماه سال ۱۴۰۲ برگزار شد.

جوایز ویرایش

در بخش جوایز از دورهٔ پنجم به برندگان «لوح زرین» اهدا شد و عنوان «سیمرغ» از هفتمین دورهٔ جشنواره به صورت جدی مطرح گردید که تا امروز ادامه داشته‌است. در حال حاضر «دیپلم افتخار» دیگر جایزهٔ جشنوارهٔ فیلم فجر است.

سیمرغ‌ها ویرایش

ملی

جهانی

  • سیمرغ زرین بهترین فیلم
  • سیمرغ سیمین بهترین کارگردانی
  • سیمرغ سیمین بهترین فیلم آسیایی
  • سیمرغ سیمین بهترین کارگردانی آسیایی
  • سیمرغ سیمین بهترین فیلمنامه
  • سیمرغ سیمین بهترین بازیگر مرد
  • سیمرغ سیمین بهترین بازیگر زن
  • سیمرغ سیمین بهترین فیلم کوتاه
  • سیمرغ سیمین جایزهٔ ویژهٔ هیئت داوران
  • جایزهٔ نتپک
  • جایزهٔ محمد امین
  • جایزهٔ بین المذاهب

آمار قابل توجه ویرایش

رکوردداران ویرایش

بیشترین سیمرغ بلورین فیلم ویرایش

در بخش اصلی

- «آژانس شیشه‌ای» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا محصول ۱۳۷۶ از شانزدهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «پردهٔ آخر» به کارگردانی واروژ کریم‌مسیحی محصول ۱۳۶۹ از نهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «بوی کافور، عطر یاس» به کارگردانی بهمن فرمان‌آرا محصول ۱۳۷۸ از هجدهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «دوئل» به کارگردانی احمدرضا درویش محصول ۱۳۸۲ از بیست و دومین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «رستاخیز» به کارگردانی احمدرضا درویش محصول ۱۳۹۲ از سی و دومین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «سگ‌کشی» به کارگردانی بهرام بیضایی محصول ۱۳۷۹ از نوزدهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «باران» به کارگردانی مجید مجیدی محصول ۱۳۷۹ از نوزدهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «ابد و یک روز» به کارگردانی سعید روستایی محصول ۱۳۹۴ از سی و چهارمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «سرزمین خورشید» به کارگردانی احمدرضا درویش محصول ۱۳۷۵ از پانزدهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «هیوا» به کارگردانی رسول ملاقلی‌پور محصول ۱۳۷۷ از هفدهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «خانه‌ای روی آب» به کارگردانی بهمن فرمان‌آرا محصول ۱۳۸۰ از بیستمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «خون‌بازی» به کارگردانی رخشان بنی‌اعتماد محصول ۱۳۸۵ از بیست و پنجمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «چ» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا محصول ۱۳۹۲ از سی و دومین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «تنگهٔ ابوقریب» به کارگردانی بهرام توکلی محصول ۱۳۹۶ از سی و ششمین دوره جشنوارهٔ فیلم فجر

- «شبی که ماه کامل شد» به کارگردانی نرگس آبیار محصول ۱۳۹۷ از سی و هفتمین دوره جشنوارهٔ فیلم فجر

- «مهاجر» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا محصول ۱۳۶۸ از هشتمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «هامون» به کارگردانی داریوش مهرجویی محصول ۱۳۶۸ از هشتمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «مسافران» به کارگردانی بهرام بیضایی محصول ۱۳۷۰ از دهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «ناصرالدین‌شاه آکتور سینما» به کارگردانی محسن مخملباف محصول ۱۳۷۰ از دهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «روز واقعه» به کارگردانی شهرام اسدی محصول ۱۳۷۳ از سیزدهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «من، ترانه ۱۵ سال دارم» به کارگردانی رسول صدرعاملی محصول ۱۳۸۰ از بیستمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «خیلی دور، خیلی نزدیک» به کارگردانی رضا میرکریمی محصول ۱۳۸۳ از بیست و سومین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «به همین سادگی» به کارگردانی رضا میرکریمی محصول ۱۳۸۶ از بیست و ششمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «جرم» به کارگردانی مسعود کیمیایی محصول ۱۳۸۹ از بیست و نهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «روزهای زندگی» به کارگردانی پرویز شیخ‌طادی محصول ۱۳۹۰ از سی امین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «رخ دیوانه» به کارگردانی ابوالحسن داوودی محصول ۱۳۹۳ از سی و سومین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «ماجرای نیمروز» به کارگردانی محمدحسین مهدویان محصول ۱۳۹۵ از سی و پنجمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «شنای پروانه» به کارگردانی محمد کارت محصول ۱۳۹۸ از سی و هشتمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «روز صفر» به کارگردانی سعید ملکان محصول ۱۳۹۸ از سی و هشتمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «بی‌همه‌چیز» به کارگردانی محسن قرائی محصول ۱۳۹۹ از سی و نهمین جشنواره فیلم فجر

- «یدو» به کارگردانی مهدی جعفری محصول ۱۳۹۹ از سی و نهمین جشنواره فیلم فجر

- «موقعیت مهدی» به کارگردانی هادی حجازی‌فر محصول ۱۴۰۰ از چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر

- «غریب» به کارگردانی محمدحسین لطیفی محصول ۱۴۰۱ از چهل و یکمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر

دبیرخانه ویرایش

دوره دبیر مدیر روابط عمومی
اول (۱۳۶۱) حسین وخشوری
دوم (۱۳۶۲) دبیر نداشت
سوم تا دوازدهم (۱۳۷۲–۱۳۶۳) سید محمد بهشتی شیرازی
سیزدهم و چهاردهم (۱۳۷۴–۱۳۷۳) سید عزت‌الله ضرغامی
پانزدهم تا نوزدهم (۱۳۷۹–۱۳۷۵) سیف‌الله داد
بیستم و بیست‌ویکم (۱۳۸۱–۱۳۸۰) محمدمهدی عسگرپور
بیست و دوم (۱۳۸۲) علیرضا رضاداد فاطمه مرادی[۵]
بیست و سوم (۱۳۸۳)
بیست و چهارم (۱۳۸۴)
بیست و پنجم (۱۳۸۵) حبیب ایل‌بیگی[۶]
بیست و ششم (۱۳۸۶) مجید شاه‌حسینی
بیست و هفتم (۱۳۸۷)
بیست و هشتم (۱۳۸۸) مهدی مسعودشاهی
بیست و نهم (۱۳۸۹) جعفر گودرزی[۷]
سی‌ام (۱۳۹۰) محمد خزاعی یزدان عشیری[۸]
سی‌ویکم (۱۳۹۱) محمدرضا عباسیان
سی‌ودوم (۱۳۹۲) علیرضا رضاداد جلیل اکبری صحت[۹]
سی‌وسوم (۱۳۹۳) سید احد میکاییل زاده
سی‌وچهارم (۱۳۹۴) محمد حیدری مسعود نجفی
سی‌وپنجم (۱۳۹۵) مسعود نجفی
سی‌وششم (۱۳۹۶) ابراهیم داروغه‌زاده
سی‌وهفتم (۱۳۹۷)
سی‌وهشتم (۱۳۹۸)
سی‌ونهم (۱۳۹۹) سیدمحمدمهدی طباطبایی‌نژاد
چهلم (۱۴۰۰) مسعود نقاش‌زاده یزدان عشیری
چهل و یکم (۱۴۰۱) مجتبی امینی مسعود نجفی
چهل و دوم (۱۴۰۲)

بخش بین‌الملل ویرایش

بخش بین‌الملل جشنوراه فیلم فجر نیز به صورت جداگانه بعد از بخش جشنوارهٔ سینمای ایران در پنج بخش مختلف برگزار می‌گردد. به جز سیمرغ بلورین که برای بهترین فیلم اهدا می‌شود، سیمرغ سیمین برای دیگر رده‌ها اهدا می‌شود. جایزهٔ محمدامین و جایزهٔ بین‌المذاهب از دیگر جوایز این جشنواره است.

مهمانان ویرایش

در دوره‌های مختلف جشنوارهٔ فجر سینماگران صاحب سبک و بزرگی از جمله کوستا گاوراس، فرانچسکو رزی، کشیشتف زانوسی، رابرت چارتوف، بروس برسفورد، آگنیشکا هولاند، شیام بنگال، بلا تار، یان تروئل، آندری زویاگینتسف، رستم ابراهیم‌بیگف، تئو آنجلوپولوس، ماریو مونیچلی، نوری بیلگه جیلان، مصطفی عقاد، لوران کانته، سمیح کاپلان‌اوغلو، داریوش خنجی، الیور استون و پل شریدر در جشنوارهٔ فجر حضور داشته‌اند.

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

  1. «۲۲ سالن برای نمایش فیلم‌های بیست و نهمین جشنوارهٔ فیلم فجر معرفی شدند». خبرگزاری جهش. ۲۰۱۶-۰۳-۰۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۶-۰۳-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۱-۲۹.
  2. «کپی برابر اصل؛ آیا جشنوارهٔ فیلم فجر به آسانی 'بین‌المللی' می‌شود». BBC News فارسی. ۲۰۱۵-۰۴-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۷-۲۹.
  3. «ماجرای اولین جشنواره فیلم فجر». خبرگزاری صاحب خبران. ۱۲ بهمن ۱۴۰۲.
  4. «جشنواره‌های ملی و جهانی فیلم فجر ادغام می‌شوند». irna.
  5. «مدیر روابط عمومی بنیاد سینمایی فارابی و روابط عمومی بیست و دومین جشنوارهٔ فیلم فجر انتخاب شد».
  6. «فروش اینترنتی بلیت‌های جشنواره فیلم فجر تمدید شد».
  7. «گودرزی مدیر روابط عمومی جشنوارهٔ فیلم فجر شد».
  8. «مدیر روابط عمومی سی و یکمین جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم فجر معرفی شد».
  9. «شرایط ارائهٔ کارت سینمای مطبوعات».

پیوند به بیرون ویرایش