خلیج قره‌بغاز
خلیج قَرَه‌بُغاز (به ترکمنی: Garabogazköl Aylagy) به معنی تنگه بزرگ یک تالاب داخلی بزرگ از دریای خزر واقع در شمال غربی ترکمنستان است. این خلیج توسط باریکه‌ای صخره‌ای و باریک از پهنه اصلی دریای خزر جدا شده‌است. شهر قره‌بغاز (بیک‌داش پیشین) بر روی این باریکه خاکی قرار داشته و در حدود ۱۰ هزار نفر جمعیت دارد. آب قره‌بغاز در برخی فصل‌ها بالاتر آمده و شکل خلیجی از دریای خزر را پیدا می‌کند اما در دیگر فصول پایین رفته و از دریا جدا شده و به حالت تالاب درمی‌آید. مساحت خلیج قره‌بغاز ۱۸ هزار کیلومتر مربع است. در زبان ترکمنی به آن قره‌بغازکول می‌گویند که به معنی «دریاچه تنگهٔ سیاه» است.
| Garabogazköl Garabogazköl | |
|---|---|
| Kara-Bogaz-Gol | |
 Kara-Bogaz Gol from space, September 1995 | |
  Garabogazköl | |
| موقعیت | Turkmenistan |
شوری ویرایش
خلیج قره‌بغاز چه از نظر مساحت و چه از نظر حجم کوچک‌ترین جزء خزر است. مساحت این قسمت تنها ۳ درصد از کل مساحت دریای خزر است، اما شرایط زیستی فوق‌العاده منحصربه‌فردی دارد. سطح آب قره‌بغاز از دریای خزر چند متر کمتر است. آب در این قسمت به سرعت تبخیر می‌شود و به همین دلیل غلظت نمک در آن فوق‌العاده زیاد است. در برخی اوقات غلظت نمک بیشتر از ده و حتی ۲۰ برابر بخش‌های مرکزی است. زیستمندان خزر به دلیل شوری زیاد در این قسمت دیده نمی‌شوند و تنها ارگانیسم‌هایی که با شوری سازگار هستند، در آن زیست می‌کنند.[۱]
تغییر سطح ویرایش
تبخیر قره‌بغاز بخش مهمی از حجم آب ورودی از رودخانه ولگا به دریای خزر را تبخیر و خنثی می‌کرد. در دهه ۱۹۸۰ که سطح دریای خزر به‌شدت رو به کاهش بود، دولت شوروی آن بند را مسدود کرد، در نتیجه آب آن خلیج رو به خشکی رفت و در سال ۱۹۸۴ کلاً خشک و در عوض سطح دریای خزر از فرونشستن بازماند. در دهه ۱۹۹۰ که سطح دریای خزر بالا آمد و بخش وسیعی از سواحل را فراگرفت، شوروی شکافی در آن سد ایجاد کرد و بخشی از آب دریای خزر به قره‌بغاز سرازیر و بخشی از آن خلیج دوباره آب‌دار شد. سطح دریای خزر نیز از بالاآمدن بیش‌ازحد بازماند و تثبیت شد. با خشک‌شدن خلیج قره‌بغاز، شوروی به استخراج و بهره‌برداری از املاح برجامانده پرداخت که هنوز هم در ترکمنستان ادامه دارد.[۲]
_visible_from_a_bridge_on_a_barrier_separating_it_from_the_Caspian_Sea_(left).jpg)
منابع ویرایش
- ↑ تبیان بایگانی‌شده در ۶ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine. بازدید: نوامبر ۲۰۱۵.
- ↑ نصرنیوز. بازدید: نوامبر ۲۰۱۵.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Garabogazköl». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۴ نوامبر ۲۰۱۵.
پیوند به بیرون ویرایش
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ خلیج قره‌بغاز موجود است. |