دانشگاه اراک

دانشگاهی در استان مرکزی

دانشگاه اراک یکی از دانشگاه‌های بزرگ دولتی ایران است که در شهر اراک قرار دارد. این دانشگاه تاکنون بیش از ۴۲،۰۰۰ فارغ‌التحصیل داشته‌است. موقعیت مکانی این دانشگاه به‌گونه‌ای است که به دو دانشگاه مجزا در دو پردیس تقسیم گردیده‌است: پردیس سردشت و پردیس مرکزی.

  • دانشکده‌های پردیس سردشت: دانشکدهٔ علوم پایه، دانشکدهٔ فنی‌مهندسی و دانشکدهٔ علوم ورزشی در شهرک دانشگاهی پردیس سردشت واقع شده است.
  • دانشکده‌های پردیس مرکزی: دانشکده علوم انسانی، ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشکده کشاورزی و محیط‌زیست و دانشکده اقتصاد و علوم اداری در این مکان قرار دارند. دانشکده هنر نیز از دانشکده‌های نوپای این دانشگاه است که در ساختمان پیشین (پروفسور حسابی) مشغول فعالیت می‌باشد و زیرنظر پردیس مرکزی دانشگاه است.
دانشگاه اراک
لوگو دانشگاه اراک
نوعدانشگاه دولتی
بنیانگذاری شده۱۳۵۰
وابستگی آکادمیکوزارت علوم، تحقیقات و فناوری
رئیسمجتبی ذوالفقاری
اعضای هیئت علمی۲۸۴ نفر
دانشجویان۷۵۰۰ نفر
موقعیتاراک، استان مرکزی، ایران
شعبه‌هادانشکده مهندسی محلات
وبگاه

تاریخچه ویرایش

 
پردیس مرکزی دانشگاه اراک

در سال ۱۳۵۰ شماری از استادان دانشگاه تهران و دانشسرای عالی سابق، مقدمات تأسیس یک مؤسسه آموزش عالی خصوصی را در اراک ایجاد نمودند و در مهرماه همان سال، فعالیت این واحد آموزشی در چهار رشته فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی و زبان و ادبیات فارسی با پذیرش ۴۸۰ دانشجو با نام «مدرسه عالی مرجان» در محلی استیجاری آغاز شد. این مؤسسه در پایان سال ۱۳۵۱ با نام «مدرسه عالی علوم اراک» وابسته به دانشگاه تربیت معلم تهران و با مدیریت دولتی و با افزودن رشته ریاضی به فعالیت خود ادامه داد. در آذرماه سال ۱۳۶۸ این مؤسسه به‌طور مستقل و با عنوان «دانشگاه تربیت معلم اراک» فعالیت خود را پی گرفت. این دانشگاه در سال ۱۳۷۰ در رشته علوم تربیتی با گرایش تکنولوژی آموزشی و در رشته دبیری الهیات و معارف اسلامی و همچنین در سال ۱۳۷۱ و ۱۳۷۳ به‌ترتیب زبان انگلیسی و رشته‌های دبیری ادبیات عرب و تربیت بدنی اقدام به پذیرش دانشجو نمود.

همچنین با هدف توسعه تحصیلات تکمیلی، کارشناسی ارشد شیمی با سه گرایش شیمی آلی، شیمی معدنی و شیمی تجزیه در سال ۱۳۷۳ شروع به فعالیت نمود و پذیرش دانشجوی کارشناسی ارشد در رشته‌های فیزیک و ادبیات فارسی از سال تحصیلی ۱۳۷۸ آغاز گردید. علاوه بر این به منظور استفاده بهینه امکانات آموزشی دانشگاه از سال ۱۳۶۹ در چهار رشته فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی و ادبیات فارسی نیز اقدام به پذیرش دانشجوی شبانه نمود. در سال ۱۳۷۵ نام دانشگاه با تصویب طرح جامع، از تربیت معلم اراک به دانشگاه اراک تغییر یافت. طرح جامع دانشگاه اراک با مساحت ۳۸۲ هکتار شامل پنج دانشکده علوم پایه، ادبیات و علوم انسانی، کشاورزی و منابع طبیعی، و فنی‌مهندسی ادامه یافت و همچنین امکانات جانبی شامل سالن ورزشی، سلف سرویس، مسجد، فضای سبز؛ و اکنون دانشکده‌های علوم پایه، فنی‌مهندسی و علوم ورزشی در این شهرک فعال می‌باشد.

دانشگاه اراک به‌عنوان دانشگاه توسعه‌یافته و جامع اکنون دارای ۸ دانشکده و شمار بالایی رشته تحصیلی در مقاطع کاردانی، کارشناسی ناپیوسته، کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد و دکتری می‌باشد و به صورت روزانه و شبانه نسبت به تربیت دانشجویان و تأمین نیروی انسانی متعهد و متخصص برای اداره و توسعه ایران اقدام می‌نماید.

از مهرماه ۱۳۹۱ دانشکده فنی مهندسی محلات زیرنظر دانشگاه اراک در سه رشته مهندسی علوم رایانه، مهندسی نرم‌افزار و مهندسی صنایع دانشجو می‌پذیرد.[۱]

در مهر ماه سال ۱۳۹۶ با پیگیری‌های انجام شده دانشگاه اراک موفق به اخذ پذیرش دانشجو در رشته‌های حقوق، اقتصاد و فرش شد؛ و در اواخر سال تحصیلی ۱۳۹۶_۹۷ دانشکده اقتصاد و علوم اداری افتتاح شد و در مهر سال ۱۳۹۷ برای ورودی‌های جدید رشته مدیریت صنعتی هم به رشته‌های این دانشکده نوپا اضافه می‌شود. رشته‌های گرافیک، فرش و صنایع دستی هم سه رشته نوپای دانشکدهٔ هنر هستند که هم‌اکنون در ساختمان پیشین پروفسور حسابی روبه‌روی پردیس مرکزی دانشگاه مشغول فعالیت می‌باشد.

دانشکده‌ها ویرایش

دانشگاه اراک دارای ۸ دانشکده است:

گروه‌های آموزشی ویرایش

دانشکدهٔ علوم انسانی ویرایش

 
دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی

این دانشکده واقع در پردیس مرکزی دانشگاه اراک با وسعت ۳۸۰۰ متر مربع است که در حال حاضر در ۶ گروه آموزشی و ۱۱ رشته تحصیلی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا با امکاناتی از جمله سالن دفاعیه، سایت کامپیوتری دانشجویان ارشد و دکتری، کلاس‌های سمعی و بصری، آزمایشگاه روان‌شناسی، استودیو و لابراتوار عکاسی مجهز مشغول فعالیت می‌باشد. لازم به ذکر است گروه تربیت بدنی با ساخته شدن دانشکده علوم ورزشی از این دانشکده به سردشت منتقل شد و دانشکده ادبیات و زبان‌ها هم در همین مکان قرار دارد ولی با ساختار آموزشی و رئیس دانشکدهٔ جداگانه.

دانشکدهٔ ادبیات و زبان‌های خارجی ویرایش

دانشکدهٔ اقتصاد و علوم اداری ویرایش

دانشکده اقتصاد و علوم اداری در سال ۱۳۹۷ افتتاح شد اما ساختمان این دانشکده تقریباً عمری مصادف با تأسیس دانشگاه دارد. این دانشکده فعالیت خود را با رشته حقوق و اقتصاد شروع کرد اما در سال ۱۳۹۷ رشته مدیریت صنعتی نیز به آن اضافه شد و با تصویب شورای عالی گسترش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری رشته علوم سیاسی نیز به ظرفیت تحصیلی و جمع رشته‌های این دانشگاه پیوست.

دانشکدهٔ کشاورزی و محیط زیست ویرایش

تأسیس این دانشکده به سال ۱۳۸۰ برمی‌گردد و با ۷ گروه آموزشی فعال می‌باشد. مکان فعلی این دانشکده تا حدودی استاندارد است ولی به علت نیمه‌متمرکز بودن ذاتی رشته‌های کشاورزی و وجود واحد گلخانه آموزشی دانشکده واقع در سایت مرکزی، مزرعه و کارگاه آموزشی به مساحت ۱۶۰ هکتار بوده که به صورت وقف در اختیار دانشگاه بوده و سالیانه به افراد خارج از دانشگاه اجاره داده می‌شود.

دانشکدهٔ فنی‌مهندسی ویرایش

 
دانشکدهٔ فنی‌مهندسی

دانشکده فنی‌مهندسی از تازه‌تأسیس‌ترین دانشکده‌های دانشگاه اراک در سال ۱۳۸۵ است که در پردیس سردشت قرار دارد، البته عمر دانشکده بیشتر از این می‌باشد زیرا پیش‌تر در مکانی استیجاری فعال بوده‌است. این دانشکده ۷ گروه آموزشی دارد که تخصصی‌ترین امکانات و آزمایشگاه‌ها در این مکان قرار دارد.

دانشکده فنی و مهندسی پس از تصویب در سال ۱۳۷۹ با ۱۱۰۰۰ مترمربع فضای آموزشی و کمک آموزشی مورد بهره‌برداری قرار گرفت و از ساختمان استیجاری قدیم به مکان جدید در پردیس سردشت منتقل شد.

دانشکدهٔ علوم پایه ویرایش

 
دانشکدهٔ علوم پایه

دانشکده علوم پایه پس از تصویب در سال ۱۳۸۱ با ۱۲۰۰۰مترمربع فضای آموزشی و کمک آموزشی مورد بهره‌برداری قرار گرفت و از ساختمان مرکزی به مکان جدید در پردیس سردشت منتقل شد. این دانشکده در مقطع کارشناسی دارای ۴ گروه آموزشی ریاضی، فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی با ۷ گرایش و در دوره کارشناسی ارشد با ۴ گروه آموزشی و ۲۴ گرایش و در مقطع دکتری با گرایش‌های: شیمی آلی، شیمی معدنی، شیمی فیزیک، فیزیک نظری، فیزیک حالت جامد، فیزیک ذرات بنیادی، زیست‌شناسی سلولی تکوینی فعالیت می‌نماید که دانشجویان دوره‌های روزانه و شبانه در مقاطع مختلف با استفاده از وسایل و تجهیزات پیش‌بینی شده برای هر گروه آموزشی به فعالیت می‌پردازد در سال ۹۰ با ایجاد گرایش‌های میان‌رشته‌ای تحت عناوین نانوشیمی، نانوفیزیک، بیوشیمی و اکولوژی گیاهی موافقت گردید همچنین در سال ۱۳۹۱ با هدف توسعه تحصیلات تکمیلی با ایجاد رشته‌های فیزیک هسته‌ای و فیزیک اتمی مولکولی و ریاضی محض با گرایش‌های جبر و هندسه و آنالیز در دوره دکتری با حضور اساتید مجرب به خدمات علمی و پژوهشی می‌پردازد.

البته گروه زیست‌شناسی این دانشکده پرسابقه‌ترین گروه این دانشگاه است.

این دانشکده مجهز به موزه تاریخ طبیعی، هرباریوم گیاهی، آزمایشگاه‌های تخصصی با کامل‌ترین امکانات، سایت کامپیوتری و کتابخانه تخصصی و غیره است.

دانشکدهٔ هنر ویرایش

دانشکدهٔ علوم ورزشی ویرایش

  • رفتار حرکتی و روان‌شناسی ورزشی (کارشناسی و ارشد)
  • آسیب‌شناسی و فیزیولوژی (کارشناسی و ارشد)
  • مدیریت ورزشی (کارشناسی و ارشد)

این دانشکده در سال ۱۳۹۵ تأسیس شد. گروه تربیت بدنی تا پیش از تأسیس دانشکده علوم ورزشی در دانشکده علوم انسانی فعال بود ولی با ساخته‌شدن این دانشکده به سردشت منتقل شد. این دانشکده مجهز به سالن ورزشی تخصصی با بهترین امکانات ورزشی و با ۳ گرایش فعال است.

دانش‌آموختگان، استادان و مدیران برجسته ویرایش

خوابگاه‌ها ویرایش

 
سلف پردیس مرکزی-جنب پارک امیرکبیر
  • خوابگاه شهید غلامرضا رضایی (برادران) واقع در محوطه پردیس سردشت (ویژه رشته‌های فنی‌مهندسی، علوم ورزشی و علوم پایه)
  • خوابگاه امیرکبیر (برادران) واقع در محوطه دانشگاه واقع در مرکز شهر اراک (ویژه رشته‌های دانشکده‌های کشاورزی، علوم اداری و اقتصاد همچنین ادبیات و علوم انسانی)
  • خوابگاه الزهرا (خواهران)[۳]

اعتراضات ویرایش

در دانشگاه اراک در اعتراضی که در صبح روز شنبه بیست‌وسوم آبان ماه ۸۸ و پس از آن صورت گرفت دانشجویان متوجه شدند که مسئولین روز پنج‌شنبه و در حالی‌که دانشگاه تقریباً نیمه‌تعطیل بوده اقدام به دیوارکشی در بوفهٔ دانشکدهٔ فنی به منظور جداسازی دختران و پسران نموده‌اند. پس از این موضوع، آنان با تجمع در این محل خواستار برداشته شدن این دیوارها شدند و مسئولین دانشگاه نیز درصدد مذاکره با آنان برآمدند. اما چون مذاکرات، خواسته‌های دانشجویان را تأمین نکرد دانشجویان اقدام به از میان برداشتن دیوارها نمودند. پس از این اعتراضات و درپی اعتراض دیگر مقارن با اعتراضات پس‌از انتخابات ۸۸، چهره‌های شاخص اعتراضات دانشجویی با احکام تعلیق از تحصیل به مدت یک ترم تا یک سال روبرو گردیدند.[۴]

چالش‌های نظام پژوهشی و تأمین مالی پژوهش در ایران ویرایش

بنابر مطالعات سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، در جهان بیش از ۶۰٪ پروژه‌های تحقیق و توسعه در حوزه‌های علمی و فنی توسط صنایع (از طریق واحدهای تحقیق و توسعۀ شرکت‌هایشان)، ۲۰٪ توسط دانشگاه‌ها و ۱۰٪ توسط دولت‌ها انجام می‌شود.[۵] بنابراین کارفرمای بخش عمده پروژه‌های پژوهشی دانشگاه‌ها در کشورهای توسعه‌یافته، به‌ویژه دانشگاه‌های دولتی که حقوق‌بگیران دولت‌ها هستند، خود دولت‌ها می‌باشند؛[۶] که در علوم کاربردی سپس امتیاز این نوآوری‌ها و محصولات پیشرفته حاصله را به بخش خصوصی واگذار می‌کنند؛ به‌طور مثال در ایالات متحده، دولت در سال ۲۰۱۷ بیش از ۵۵ میلیارد دلار آمریکا تنها در زمینه تحقیق و توسعه (علوم کاربردی) هزینه کرده‌است که عمدتاً به‌شکل دادن گرنت به استادان برای انجام پروژه‌های مدنظر دولت بوده‌است.[۷] یا همچنین در سال ۲۰۱۳ کارفرمای ۶۳ درصد پژوهش‌های مؤسسۀ تحقیقاتی دانشگاه استنفورد، وزارت دفاع ایالات متحده بوده‌است و کارفرماهای پسین به‌ترتیب وزارت بهداشت آمریکا با ۱۱ درصد و وزارت آموزش آمریکا با ۴ درصد بوده‌اند.[۸]

اما در ایران وزارت علوم، به‌جای واسپاری بررسی‌های علمی و پروژه‌های تحقیقاتی و فنی بلندمدت و میان‌مدت به استادان؛ مقالات را که محصول جانبی پژوهش هستند، معیار ارزیابی علمی استادان قرار می‌دهد. نتیجه این امر آن است که استادان همواره بدون داشتن کارفرما برای پژوهش‌های خود،[۹] به‌صورت پراکنده و بدون تمرکز موضوعی بر اهداف حقیقی، اقدام به پژوهش‌های زودبازده جهت تولید هرچه بیشتر مقالات علمی برای ارتقای درآمد و رتبهٔ علمی خود کرده‌اند که این امر موجب رتبه‌تراشی کاذب برای جایگاه علمی ایران در جهان تنها برپایهٔ تعداد مقالات علمی شده؛[۱۰][۱۱] بنابراین دانشگاه که همواره خود پیشران علمی و اقتصادی کشورها بوده، در ایران به سرباری برای اقتصاد و بودجه کشور تبدیل شده‌است.[۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰]

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

  1. «درباره دانشگاه اراک». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۶ اوت ۲۰۱۱.
  2. سازمان سنجش آموزش کشور (۱۰ خرداد ۱۳۹۷). «دفترچه راهنمای انتخاب رشته آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۳۹۷، جدول کدرشته محل‌های تحصیلی گروه علوم انسانی» (PDF). Sanjesh.org. ص. ۵۴ (۴۹). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۲ ژوئیه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۱.
  3. آتش‌سوزی در خوابگاه دانشگاه پردیس http://arak125.ir/node/967 بایگانی‌شده در ۲۵ نوامبر ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine
  4. «اجرای حکم منع از تحصیل ۵ نفر از دانشجویان دانشگاه سراسری اراک !». بالاترین. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۸-۰۹.
  5. OECD Science, Technology and Industry Scoreboard 2015: Innovation for growth and society. OECD Science, Technology and Industry Scoreboard. OECD. 2015. p. 156. doi:10.1787/sti_scoreboard-2015-en. ISBN 9789264239784 – via oecd-ilibrary.org.
  6. «How universities can contribute to national development». University World News. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۸.
  7. "Global R&D: OECD spending on defense by country 2017". Statista (به انگلیسی). Retrieved 2021-11-08.
  8. "SRI Fact Sheet" (PDF). SRI International. March 2014. Retrieved 2014-05-17.
  9. «چاپ مقالات پژوهشی در سطح بین‌الملل مشکلات کشور را حل نمی‌کند». ایسنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۱۶.
  10. «مقاله محوری و رتبه تراشی کاذب علمی برای ایران، خود فریبی تا به کی؟!». پایگاه تحلیلی خبری شعار سال. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۳-۰۱.
  11. «ادعای گمراه‌کننده وزیر علوم درباره رتبه علمی ایران در دنیا». فکت نامه. ۲۰۲۲-۰۶-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۳-۰۱.
  12. «به شهوت مقاله‌نویسی پایان دهید!». عصر ایران. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۶.
  13. «دانشجویان جرأت انجام کارهای پژوهشی را ندارند/ ازدیاد تعداد مقالات، هنر نیست». ایسنا. ۲۰۱۶-۱۰-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۶.
  14. «مقاله ISI که تکنولوژی ایجاد نکند بی فایده است/اقتصاد کشور نیاز به فرهنگ دانش بنیان دارد». خبرگزاری دانشجو. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۶.
  15. «مقالات پژوهشی بی فایده و افرادی که از قبل آن به نان و نوا می‌رسند!». تابناک. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۶.
  16. «مشکلات اهمیت دادن بیش از اندازه به ISI/ پژوهش باید مشکلی از جامعه را حل کند». خبرگزاری مهر. ۲۰۱۳-۰۵-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۶.
  17. «انتقاد به مقاله محور بودن ارتقای اعضای هیأت علمی در دانشگاه‌ها/انعقاد قرارداد صنعتی دلیلی بر توانمندی علمی استاد نیست». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۱-۰۳-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.
  18. «نگاه استادان دانشگاه از مقاله محوری به مشکل محوری تغییر کند». ایرنا. ۲۰۱۹-۰۷-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.
  19. «مقاله محور شدن دانشگاه‌ها، یکی از آسیب های جدی رشته مهندسی است». جام جم آنلاین. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.
  20. «واکاوی رویکرد مقاله محوری در تحقیقات دانشگاهی و غفلت از نیازها و مسائل کشور». ایسنا. ۲۰۲۱-۱۲-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.

پیوند به بیرون ویرایش