درگاه:طبرستان/نوشتار برگزیده/۸
تفسیر کتابالله معروف به ترجمه و تفسیر قرآن به مازندرانی اشاره به نسخ خطی متعلق به زیدیان طبرستان و دیلم دارد که توسط «ابوالفضل بن شهردویر دیلمی» در قرون هشتم، نهم یا دهم هجری نوشته شده و در آن بخشهایی از قرآن به صورت ترجمه و تفسیر به زبانهای طبری، عربی و فارسی توأمان آورده شدهاست. این مجلدات بخش قابل توجهی از آثار ارزشمند باقی مانده به زبان طبری قدیم را تشکیل میدهند و گویش آنها متعلق به غرب مازندران یا شرق گیلان است. هماکنون نسخههایی از این کتاب دو جلدی در کتابخانههای مختلفی نگهداری میشوند و نسخهای از آن توسط کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی چاپ و نشر شدهاست.
این کتاب در ابتدا به زبان عربی نوشته شده و پس از آن برای درک بهتر مخاطبان، حاشیههایی به طبری و بعضاً فارسی، به آن افزودهاند. مطالب در نسخههای مختلف تفاوتهایی دارند و بخشهایی از مطالب مندرج نیز به افرادی غیر از نویسندهٔ اصلی کتاب تعلق دارند. در این کتاب هر صفحه به سه یا چهار ستون تقسیم شده و در ستونهای نخستین آیات با ترجمه طبری آمدهاند و در ستون بعدی تفسیر آیات میآید و در ستونهای مابعد از آن، حواشی و جزئیات دیگری دربارهٔ تفاسیر آورده شدهاست و واژگان مرتبط با یکدیگر از ستونهای مختلف با پاره خطهایی به یکدیگر مرتبط میشوند. گویا این روش تعلیقنویسی در میان زیدیان گسترش یافته؛ چنانکه کتابهای دیگری نیز توسط عالمان زیدی طبرستان، دیلم و خراسان در قرون بعدی به همین شیوه نوشته شدهاست.