دیوار چهارم

دیوار چهارم مفهومی ناتورالیستی است که اولین بار توسط آندره آنتوان و امیل زولا دربارۀ چگونگی ساختار صحنۀ نمایش مطرح شد.

دیوار چهارم

ریشه

این اصطلاح از تئاتر، جایی که سه دیوار اطراف صحنه را محصور می کنند می آید. این در حالی است که یک دیوار چهارم نامرئی به خاطر تماشاگر کنار گذاشته می شود. دیوار چهارم صحنه ایست که مخاطب درحال تماشای آن است و با آن مثل یک آینه یک طرفه برخورد می کند. مخاطب از حضور داستان آگاه است اما داستان از حضور مخاطب آگاه نیست.

تصویری از نمای یک صحنه از بالا

آندره آنتوان و دیوار چهارم

آندره آنتوان برای تحقق نظرات ناتورالیستی خود و اميل زولا، در زمينهٔ صحنه آرايی تا بدان جا پيش می‌رود كه مسألۀ "ديوار چهارم "را مطرح كرده و ميگويد كه بهترين روش برای صحنه آرايی كاملِ يک نمايش آن است كه صحنه به طور كامل و بدون توجه به آنكه تماشاگر در تماشاخانه وجود دارد آرايش شده و زمانیكه دكور و ميزانسن آماده شد، آنگاه كارگردان تصميم بگيرد كه كدام ديوار بهتر است برداشته شود تا تماشاگران نمايش را تماشا كنند.

برتولت برشت و شکستن دیوار چهارم

برتولت برشت

صحبت کردن به شکلی مستقیم و بی واسطه با مخاطبین، دیوار چهارم را می شکند و توهم واقعی بودن نمایش را از بین می برد. برای مثال در بسیاری از آثار برتولت برشت مانند دایره گچی قفقازی شخصیت «گروشا» درباره ی کودکی به نام «مایکل» اینگونه با مخاطبین صحبت می کند: «خودم بزرگش کردم، آیا خودم هم باید نابودش کنم؟ نمی توانم.»

مثال ها

برای مثال می توان به الیور هاردی، مهران مدیری و سیامک انصاری اشاره کرد که با نگاه کردن به دوربین طنز کارشان را بیشتر می کنند.