رهنامه
رَهنامه‌ها در قدیم نقشه‌ها و نوشته‌هایی بودند که در آن‌ها کلیه اطلاعات مربوط به دریانوردی ثبت و مستند شده بود و ناخداها به کمک آن راه سپرده و به مکان لنگرگاه‌ها و غیره پی می‌بردند.[۱]
در خلیج فارس ویرایش
ایرانیان از روزگار باستان، مبتکر و صاحب رهنامه‌هایی بوده‌اند و به کمک آن‌ها دریانوردی و دریاپویی می‌کرده‌اند. رهنامه‌های ایرانیان، اطلاعات و آگاهی‌هایی در مورد بنادر و جزایر، گاه‌نگاری و جهت‌یابی، جریان‌های دریایی، جریان‌های هوایی، ابزارهای دریانوردی و … را دربرداشته‌اند.[۲] پس از اسلام، بسیاری از رهنامه‌های دوران ساسانی به عربی ترجمه شد و دریانوردان دوران اسلامی، بهره فراوانی از آنان برگرفتند.
نمونه از اشعار نظامی:
- ز خاقان بپرسید کاین شهر کیست
- به رهنامه در، نام این شهر چیست.
در متون قدیمی این واژه به صوت راهنامه، راهنامج، و رهنامج نیز ثبت شده که دو صورت اخیر شکل عربی‌شدهٔ رهنامَگ پارسی میانه است.[۱]
در اروپا ویرایش
در محدوده دریانوردی فنیقیان، یونانیان و رومیان رهنامه‌ها را پریپلوس (Periplus) می‌نامیدند که واژه‌ای یونانی (περίπλους) است و معنی لغوی آن «گشت‌وگذار دریایی» است.[۳] از نمونه‌های آن می‌توان به رهنامه دریای اریتره اشاره کرد که در سده یکم میلادی نوشته شده‌است.
منابع ویرایش
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ لغتنامهٔ دهخدا: رهنامه.
- ↑ Civilizations[پیوند مرده]: Culture, Ambition, and the Transformation of Nature - culture, ambition, and the transformation of nature. By Felipe Fernandez-Armesto. Free Press (2001)
- ↑ Kish, George (1978). A Source Book in Geography. Cambridge: Harvard University Press. p. 21. ISBN 0-674-82270-6, ISBN 978-0-674-82270-2.