زبان‌های بانتو

بانتو
بانتو
اقوام:	بانتو
پراکنش:	آفریقا، بیشتر نیم‌کره جنوبی
تبار:	نیجر-کنگو اطلس-کنگو ولتا-کنگو بنو–کنگو بانتویی بانتویی جنوبی بانتو; ; ; ; ; ;
نیا:	نیابانتو
زیرگروه‌ها:	Zones A–S (جغرافیایی) (Jarawan?–Mbam?); Manenguba Sawabantu; Basaa Bafia; Beti Makaa–Njem; Kele–Tsogo Teke–Mbede; Mboshi–Buja Bangi–Tetela; Mbole–Enya Lega–Binja; Boan Lebonya; Nyanga–Buyi Northeast Bantu; Tongwe-Bende Mbugwe–Rangi; Kilombero Kongo–Yaka–Sira; Kimbundu Chokwe–Luchazi; Luyana Mbukushu; Pende Luban; Lunda Rukwa; Sabi–Botatwe Nyasa; Rufiji–Ruvuma Umbundu; Kavango–Southwest Bantu Yeyi; Shona Southern Bantu
ایزو ۲–۶۳۹ / ۵	bnt
گلاتولوگ	narr1281
	پراکندگی زبان‌های بانتو و دیگر زبان‌های آفریقا. بانتو به رنگ نارنجی است.

زبان‌های بانتو گروهی متشکل از حدود ۵۰۰ زبان است که در گستره وسیعی از آفریقای سیاه توسط بانتوها گویش می‌شوند.^[۲] این زبان‌ها شاخه‌ای از خانوادهٔ زبان‌های نیجر-کنگو هستند. گسترهٔ پراکندگی این زبان‌ها باعث شده‌است که این گروه با حدود ۳۱۰میلیون گویشور پرکاربردترین گروه زبان‌های بومی در آفریقا باشد.

تعداد کل سخنگویان بانتو در اواسط سال ۲۰۱۰ حدود ۳۵۰ میلیون نفر تخمین زده شد که تقریباً برابر با ۳۰٪ از کل جمعیت آفریقا و ۵٪ از جمعیت کل جهان بود.^[۳] زبان‌های بانتو به‌طور گسترده در جنوب شرق کامرون، سرتاسر مرکز، جنوب شرق و جنوب آفریقا تکلم می‌شوند. حدود یک ششم سخنگویان بانتو، و حدود یک سوم زبان‌های بانتو، در جمهوری دموکراتیک کنگو یافت می‌شوند (حدود ۶۰ میلیون سخنگو در سال ۲۰۱۵).

زبان سواحلی پرسخنگوترین زبان بانتو است؛ گرچه بیشتر سخنگویانش از آن به عنوان زبان دوم استفاده می‌کنند (نخست: ۱۶ میلیون، دوم: ۸۰ میلیون در ۲۰۱۵).^[۴] دیگر زبان‌های بزرگ بانتو زولو، با ۲۷ میلیون (۱۵٫۷ میلیون دوم) و شونا با ۱۱ میلیون سخنگو هستند.^[۵]^[۶] اتنولوگ دو گویش نزدیک رواندایی و روندی را جدا از هم می‌شمرد، که اگر با هم در نظر گرفته شوند، حدود ۲۰ میلیون سخنگو دارند.^[۷]

زبان‌های مهم ویرایش

زبان‌های مهم از خانواده بانتو عبارت‌اند از:

در آفریقای مرکزی و شرقی
در جنوب آفریقا
- شونا
- ندبله (سیندبله)
- تسوانا (ستسوانا)
- سسوتهو
- زولو (ایسی‌زولو)
- خوسا
- سپدی
- سوازی
- لوزی
- اوشیوامبو
در آفریقیای غربی
- آبانیوم
- ایبیبیو

دسته‌بندی ویرایش

نمودار درختی ساده شاخه‌های بانتو توسط گرولموند (۲۰۱۲):^[۸]

بانتو

شمال غربی

شمال غربی ۱

شمال غربی 1a

	A40-50-60-70: زبان‌های باسا، زبان‌های بافیا، زبان‌های امبام، زبان بتی

	A10-20-30: زبان‌های ساوابانتو، زبان‌های ماننگوبا

شمال غربی 1b

	A80-90: زبان‌های ماکا-انجم

	B20: زبان‌های کله

شمال غربی ۲

	B10: زبان مینه

	B30: زبان‌های تسوگو

مرکزی

مرکزی ۱

مرکزی 1a

	C10-20-30: زبان‌های نگوندی-نگیری، زبان‌های امبوشی، زبان‌های بانگی-انتومبا

	C40-D20-D32: زبان‌های باتی-آنگبا، زبان‌های لگا-بینجا، زبان بیرا

مرکزی 1b

	B80-C60-70-80: زبان‌های بوما-دزینگ، زبان‌های سوکو، زبان‌های تتلا، زبان‌های بوشونگ

	B40-H10-30-B50-60-70: زبان‌های سیرا، زبان‌های کنگو، زبان‌های یاکا، زبان‌های انزبی، زبان‌های امبته، زبان‌های تکه

	L10-H40: زبان‌های پنده، زبان هونگانا

مرکزی ۲

	C50-D10: زبان‌های سوکو، زبان لنگولا

	D10-20-30-40-JD50: زبان‌های امبوله-انیا، زبان‌های کومو-بیرا، زبان‌های شی-هاوو

جستارهای وابسته ویرایش

مردم بانتو

پانویس ویرایش

↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Narrow Bantu". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. {{cite book}}: Invalid |display-editors=4 (help)
↑ "Bantu languages" (به انگلیسی). Encyclopædia Britannica. Retrieved 27 October 2013.
↑ Total population cannot be established with any accuracy due to the unavailability of precise census data from Sub-Saharan Africa. A number just above 200 million was cited in the early 2000s (see Niger-Congo languages: subgroups and numbers of speakers for a 2007 compilation of data from Ethnologue، citing 210 million). Population estimates for West-Central Africa were recognized as significantly too low by the United Nations Department of Economic and Social Affairs in 2015 ("World Population Prospects: The 2016 Revision – Key Findings and Advance Tables" (PDF). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. July 2016. Archived from the original (PDF) on 26 June 2019. Retrieved 26 June 2017.). Population growth in Central-West Africa as of 2015 is estimated at between 2.5% and 2.8% p.a. , for an annual increase of the Bantu population by about 8 to 10 million.
↑ "Swahili", Ethnologue (18th ed. , 2015): "47,000,000 in Tanzania, all users. L1 users: 15,000,000 (2012), increasing. L2 users: 32,000,000 (2015 D. Nurse). Total users in all countries: 98,310,110 (as L1: 16,010,110; as L2: 82,300,000)."
↑ "Ethnologue: Zulu". Ethnologue. Retrieved 2017-03-05.
↑ "Ethnologue: Shona". Retrieved 2017-03-06.
↑ "Statistical Summaries". Ethnologue. Retrieved 2012-06-29.
↑ Grollemund, Rebecca. 2012. Nouvelles approches en classification : Application aux langues bantu du Nord-Ouest بایگانی‌شده در ۱۸ ژوئن ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine. Ph.D Dissertation, Université Lumière Lyon 2, Lyon, 550 pp.

منابع ویرایش

ویکی‌پدیای هلندی.

پیوند به بیرون ویرایش

Arte da lingua de Angola: oeferecida [sic] a virgem Senhora N. do Rosario, mãy, Senhora dos mesmos pretos The art of the language of Angola, by Father Pedro Dias, 1697, Lisbon, artedalinguadean
Comparative Bantu Online Dictionary linguistics.berkeley.edu, includes comprehensive bibliography.
Maho, Jouni Filip NUGL Online. The online version of the New Updated Guthrie List, a referential classification of the Bantu languages goto.glocalnet.net, 4 June 2009, 120pp. Guthrie 1948 in detail, with subsequent corrections and corresponding ISO codes.
Bantu online resources bantu-languages.com, Jacky Maniacky, 7 July 2007, including
- List of Bantu noun classes with reconstructed Proto-Bantu prefixes bantu-languages.com (in French)
Ehret's compilation of classifications by Klieman, Bastin, himself, and others pp 204–09, ucla.edu, ۲۴ ژوئن ۲۰۱۲
Contini-Morava, Ellen. Noun Classification in Swahili. 1994, Virginia.edu
List of Bantu language names with synonyms ordered by Guthrie number.linguistics.berkeley.edu 529 names
Introduction to the languages of South Africa salanguages.com
Narrow Bantu Journal of West African Languages
Uganda Bantu Languages ugandatravelguide.com

[Glottolog-1] Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Narrow Bantu". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. {{cite book}}: Invalid |display-editors=4 (help)

[britannica-2] "Bantu languages" (به انگلیسی). Encyclopædia Britannica. Retrieved 27 October 2013.

[3] Total population cannot be established with any accuracy due to the unavailability of precise census data from Sub-Saharan Africa. A number just above 200 million was cited in the early 2000s (see Niger-Congo languages: subgroups and numbers of speakers for a 2007 compilation of data from Ethnologue، citing 210 million). Population estimates for West-Central Africa were recognized as significantly too low by the United Nations Department of Economic and Social Affairs in 2015 ("World Population Prospects: The 2016 Revision – Key Findings and Advance Tables" (PDF). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. July 2016. Archived from the original (PDF) on 26 June 2019. Retrieved 26 June 2017.). Population growth in Central-West Africa as of 2015 is estimated at between 2.5% and 2.8% p.a. , for an annual increase of the Bantu population by about 8 to 10 million.

[4] "Swahili", Ethnologue (18th ed. , 2015): "47,000,000 in Tanzania, all users. L1 users: 15,000,000 (2012), increasing. L2 users: 32,000,000 (2015 D. Nurse). Total users in all countries: 98,310,110 (as L1: 16,010,110; as L2: 82,300,000)."

[5] "Ethnologue: Zulu". Ethnologue. Retrieved 2017-03-05.

[6] "Ethnologue: Shona". Retrieved 2017-03-06.

[7] "Statistical Summaries". Ethnologue. Retrieved 2012-06-29.

[8] Grollemund, Rebecca. 2012. Nouvelles approches en classification : Application aux langues bantu du Nord-Ouest بایگانی‌شده در ۱۸ ژوئن ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine. Ph.D Dissertation, Université Lumière Lyon 2, Lyon, 550 pp.

[۲]

[۱]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]