زمان لیاپانوف (انگلیسی: Lyapunov time) یک بازهٔ زمانی مشخص است که طی آن، یک سامانه پویا دچار آشوب می‌شود. این واحد نمایه نام خود را از ریاضی‌دان روس الکساندر لیاپانوف می‌گیرد و مفهومی معکوس و متضاد با نمای لیاپانوف است.[۱]

زمان لیاپانوف بازتابی از حدود پیش‌بینی‌پذیری یک سامانه است.

مثال‌ها ویرایش

برخی مقادیر رایج عبارتند از:[۲]

سامانه زمان لیاپانوف
منظومه شمسی ۵ میلیون سال
مدار پلوتون ۲۰ میلیون سال
انحراف محوری مریخ ۵–۱ میلیون سال
مدار سیارک ۳۶ ۴٬۰۰۰ سال
چرخش هایپریون ۳۶ روز
نوسان‌های بدون نظم شیمیایی ۵٫۴ دقیقه
نوسان‌های بدون نظم هیدرودینامیک ۲ ثانیه
۱ سانتی‌متر مکعب از آرگون در دمای اتاق ۱۰−۱۱ × ۳٫۷ ثانیه
۱ سانتی‌متر مکعب از آرگون در نقطه سه‌گانه (۸۴ کلوین و ۶۹ کیلو پاسکال) ۱۰−۱۶ × ۳٫۷ ثانیه

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

  1. Boris P. Bezruchko, Dmitry A. Smirnov, Extracting Knowledge From Time Series: An Introduction to Nonlinear Empirical Modeling, Springer, 2010, pp. 56--57
  2. Pierre Gaspard, Chaos, Scattering and Statistical Mechanics, Cambridge University Press, 2005. p. 7