سوگیری گذشته‌نگارانه
(تغییرمسیر از سوگیری پس‌نگر)
گرایشِ ناآگاهانهٔ فرد به باخبرشدن و استفاده از داده‌های هر رویداد پس از رخ دادنِ آن رویداد را اصطلاحاً سوگیری پس‌نگر (تورش بازاندیشی) می‌گویند.[۱]
هایندسایت بایاس[۲] سوگیری و پس‌نگری و بازنگری یکسویه و جهت‌دار است. تمایل ذهنی آدمی است که وقتی نتیجه یک اتفاق را می‌بیند احساس می‌کند که برایش دلیل دارد و می‌توانسته به راحتی آن را پیش‌بینی کند.
بایاس Bias خطای سیستماتیک و مقدمه انحراف پژوهشگر از حقیقت و پژوهش است. چون با جهت‌گیری و یکسونگری همراه می‌شود.[۳] برای روشن شدن این مفهوم دو مثال می‌زنیم:
- فیشوف و بیت (باروخ فیشهوف Baruch Fischhoff & Beyth 1975) از دانشجویانِ آمریکایی خواستند تا پیامدهایِ احتمالی گوناگونی را که سفرِ نیکسون به چین و روسیه در آن زمان می‌توانست دربرداشته باشد ارزیابی کنند. بعد از سفرِ نیکسون نیز از آن‌ها خواسته شد تا مجدداً به ارزیابی این سفر بپردازند. اما از آن‌ها خواسته شد تا بدونِ داخل کردن اطلاعاتِ جدیدشان به ارزیابیِ این سفر بپردازند. علیرغمِ این توصیه‌ها، افرادی که از حسِ «سوگیریِ پس نگر» بهره‌مند بودند پیامدهایی را پیش‌بینی کردند که در واقعیت هم رخ داده بود. این افراد کسانی بودند که در آزمایشِ قبل از سفر لزوماً همین پیش‌بینی را نکرده بودند.[۳]
- اسلوویک و فیشهوف (۱۹۷۷)(Slovic & Baruch Fischhoff) آزمایشِ مشابهی ترتیب دادند. آزمایش آن‌ها در موردِ پیش‌بینیِ نتایجِ یک سری تحقیقاتِ علمی بود. به تعدادی از شرکت کنندگان در این آزمایش دربارهٔ نتایجِ تحقیقاتِ علمی اطلاعاتی داده شده بود و تأکید شده بود که در هنگام پیش‌بینی از این اطلاعات استفاده نکنند. با این وجود پیش‌بینی افرادی که به آن‌ها اطلاعاتی داده شده بود نسبت به گروه دیگر نزدیکتر به نتیجهٔ واقعی تحقیقات بود! این آزمایش، نمونهٔ دیگری در تأیید پدیده ی سوگیری پس نگر بود.[۳]
جستارهای وابسته ویرایش
پانویس ویرایش
- ↑ بایاس علاوه بر سوگیری، «تُورِش» هم ترجمه شده‌است. (تور با ضمه ت به معنای تیره و تاریک است و از جنس صفت است. با اضافه کردن ش به ان کلمه تورش حاصل شده که اسم است؛ لذا با ضمه ت، و کسره ر تلفظ می‌گردد)
- ↑ hindsight bias
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ مبانی شناخت انسان– اثر مایکل آیزنک– ترجمهٔ ب. کوشا- چاپ اینترنتی – ویرایش اول ۱۳۸۷- (فصل اول) ص50نسخه ی PDF
منابع ویرایش
- Excerpt from: David G. Myers, Exploring Social Psychology. New York: McGraw-Hill, 1994, pp. 15–19. بایگانی‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine (More discussion of Paul Lazarsfeld's experimental questions.)
- Ken Fisher, Forecasting (Macro and Micro) and Future Concepts, on Market Analysis (4/7/06)
- Iraq War Naysayers May Have Hindsight Bias. Shankar Vedantam. The Washington Post.
- Why Hindsight Can Damage Foresight. Paul Goodwin. Foresight: The International Journal of Applied Forecasting, Spring 2010.
- Social Cognition (2007) Vol. 25, Special Issue: The Hindsight Bias