شاهیوند

شاهیوند یکی از ایلات لک در لرستان است. بیشتر جمعیت این ایل ساکن شهرستان چگنی، سپس شهرستان کوهدشت، شهرستان دلفان و خرم آباد هستند. هرچند به شکل پراکنده در ایلام، شمال خوزستان، شرق کرمانشاه، نهاوند و ملایر در جنوب همدان،قم و تهران نیز زندگی می کنند.

شاهیوند

مناطق با جمعیت چشمگیر
ایران: ساکن در استان لرستان
زبان‌ها
زبان لکی
دین
شیعه

ریشه و اشارات تاریخی

در کتاب تاریخ ایلات و طوایف لرستان، نوشته آقای محمدرضا والی‌زاده معجزی، پنج بار و در صفحات 3،406،540،547،642 به نام "شاهیوند" اشاره شده، که شاهیوندها را از اکراد پشتکوه (ایلام) دانسته و همچنین با

توجه به مدارکی از قبیل سنگ قبور و غیره که در دست می باشد، شاهیوندها ابتدا در منطقه "خاوه دلفان" سکونت داشته اند و معلوم نیست به چه سبب آن جا را ترک گفته اند. قابل ذکر است که شاهیوند های شهرستان دلفان اکنون در مناطق مرکزی، جنوب و جنوب شرقی بخش میربگ واقع در شهرستان دلفان ساکن هستند و زندگی می کنند.

همچنین در کتاب عهد حُسام،که به سفرنامه لرستان و خوزستان هم شناخته می شود و تألیف آن توسط محمودمیرزا قاجار که از فرزندان فتحعلی شاه قاجار هستند، در صفحات 163 و 164 به شاهیوندها اشاره شده، که در زیر مطالعه خواهید کرد:

شاهیوند:اکثری در میان مومووند می باشند و در جمع لرستان تفنگچی مثل آنها نیست. تمام گلوله اندازاند. وقت شد که هفت کبک را به یک گلوله زده اند. یعنی یک گلوله در تفنگ کرده و به استادی،چنان خود را به کبک رسانیده اند که همان تیر هفت کبک را از پا در می آورند. دیگر عیار باروت بیش از آن نیست، که گلوله را ضایع کند تا هفت کبک را بزند. وقت باشد که به یک گلوله ده فرسخ را پی شکار رفته و همان یک تیر را به شکار زده، که حاجت به گلوله دیگر نیست و چنان استادی به خود دیده اند که عدیل ندارد در تفنگچی گری! . لابد این طایفه کوچ گرمسیری و سردسیری نمایند.کوه دشت سردسیرشان می باشد و کوه کبیر گرمسیرشان. در طریق قناعت بسیار زبردست هستند. به کلجه نمدی و نان بلوطی بیش شتاب ندارند. زنانشان به یک توپ قدک نهاوندی، تا یک سال به آن حال می باشند. در رسم معامله و کسب، نصب العین خاطرشان زحمت است(یعنی راه درآمدشان زحمت کشیدن است). اغلب مدارشان به زغال فروشی می گذرد. از حسن گاویار زغال برداشته و با یکی دو نان بلوط می روند به همدان، که مسافتش بیست فرسنگ است. به همان نان می رود و برمی گردد و بار زغال را پنج ریال کم یا بیش فروخته و ان پول را بدون خرج به توشمالان خود می رسانند.

(این کتاب به کوشش ایرج افشار چاپ شده است.)

تقسیمات ایلی

ایل شاهیوند شامل چهار طایفه اصلی:"حسکه"، "علکه"، "نرگس دول(نرسول)"و" گرگین آباد(گورینوا)" می باشد.

طایفه حسکه شامل تیره های(هوز):

هوز چال چال،هوز کریم خان،هوز بێ باوەڵ، هوز حسن گار،

هوز کەچلەڵ، هوز صفرعلی(صفرآلی) ،هوز قووای، هوز بهرام و...

طایفه علکه: هوز خاطره، هوز کُل کُل، هوز لێوەل، هوز علیمراد وزکور، هوز زنگی ون و...

طایفه گورینوای(گرگین آباد): هوز گنجعلی، هوز قرانعلی، هوز ندرویس(سراو)، هوز قهرمان(کال کاو)، هوز چراخ ویس، هوز((چیاچمن-وزم و ایمانی(یک تیره هستند))، هوز((چراخعلی-گوجرعلی و صیه(یک تیره هستند))،

هوز گورجی، هوز غله ، هوز چم زکریا و...

طایفه نرسول(نرگس دول):

-آبادی هایی که در سردسیر(شهرستان دلفان) ازطایفه "هوز نَرسول(نرگس دول)" هستند شامل:

-میرزاآباد (علوس یا علی دوس)

-چراغ آباد (نوم جو)

-ملک آباد (سراو)

-یوسف آباد (علمنی)

-دمباغ

رستم آباد

و شاید در دیگر آبادی ها...

آبادی هایی که در گرمسیر(شهرستان چگنی) از طایفه "نَرسول(نرگس دول)" هستند شامل :

-بلوبان(بلوط بان)

-چم دشتی

-ریخته کوه وَرپَل

-کتل

-انارستان

-درمره

-شترمل(هشترمل)

-تازه آباد سیاچم

-گلم کبود(گولوم کاو)

-چم دانه (چم دونه)

-و شاید در دیگر آبادی ها...

منابع

• امان‌الهی بهاروند، سکندر (۱۳۹۳). قوم لر. تهران: نشر آگه. شابک ۹۶۴-۳۲۹-۱۳۵-۹.

• محمدرضا والی زاده معجزی (۱۳۹۶). تاریخ ایلات و طوایف لرستان. خرم آباد: اردی بهشت جانان. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۷۸۲۲-۱۳-۵.
• محمود میرزا قاجار،تهران:میراث مکتوب،(۱۳۹۰). عهد حسام: سفرنامه لرستان و خوزستان(سال۱۲۴۵ ق). شابک۸-۰۱۰-۲۰۳-۶۰۰-۹۷۸