شهرستان بام و صفی‌آباد
شهرستان بام و صفی‌آباد یکی از شهرستان‌های استان خراسان شمالی ایران است. مرکز این شهرستان، شهر صفی‌آباد است.
| شهرستان بام و صفی‌آباد | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کلی | |
| کشور |  ایران |
| استان | خراسان شمالی |
| مرکز شهرستان | صفی‌آباد |
| بخش‌ها | مرکزی، بام |
| سال تأسیس | ۱۴۰۱ خورشیدی |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۶٬۸۸۷ نفر (۱۳۹۵) |
| مذهب | شیعه |
| داده‌های دیگر | |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۵۸ |
موقعیت جغرافیایی ویرایش
شهرستان بام و صفی‌آباد از شمال شرقی با شهرستان فاروج، از شمال غربی تا غرب با شهرستان اسفراین، از جنوب شرقی تا شرق با شهرستان خوشاب استان خراسان رضوی و از جنوب غربی با شهرستان جوین استان خراسان رضوی همسایه است.
تقسیمات کشوری ویرایش
در دومین قانون تقسیمات کشوری ایران (اصلاحیه دی ۱۳۱۶)، بام و صفی‌آباد به عنوان یکی از بخشهای پنج‌گانه شهرستان سبزوار تعیین شد.[۱] به مرور دهستان طبس و دهستان بالاجوین از بخش جغتای سبزوار جدا و ضمیمه بخش بام و صفی‌آباد سبزوار شدند. بدین ترتیب در سال ۱۳۲۹ بخش بام و صفی‌آباد سبزوار متشکل از چهار دهستان مرکزی، بام، طبس و بالاجوین بود.[۲] در خرداد ۱۳۳۹ بخشهای بام و صفی‌آباد و جغتای از شهرستان سبزوار جدا شدند تا به همراه بخش اسفراین از شهرستان بجنورد، شهرستان نوبنیاد اسفراین را تشکیل دهند.[۳] دهستان طبس و دهستان بالاجوین به ترتیب در خرداد و دی سال بعد از بخش بام و صفی‌آباد شهرستان اسفراین منفک و به بخشهای حومه و جغتای شهرستان سبزوار عودت داده شدند.[۴][۵] در سال ۱۳۶۹ روستاهای خَرق، آرمود آغاجی، شیرین دره و کلاته باغی از بخش بام و صفی‌آباد شهرستان اسفراین جدا شدند و به بخش فاروج شهرستان قوچان ملحق شدند.[۶] در نهایت در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۴۰۱ بخش بام و صفی‌آباد از شهرستان اسفراین جدا شد و به شهرستان بام و صفی اباد ارتقا یافت.[۷]
در حال حاضر شهرستان بام و صفی‌آباد دارای ۲ بخش، ۴ دهستان و ۱ شهر به شرح زیر است:
شهرستان بام و صفی‌آباد ویرایش
| بخش | مرکز بخش | جمعیت بخش ۱۳۹۵ | نام دهستان | مرکز دهستان | جمعیت دهستان ۱۳۹۵ | زبان ترکی | شهر | جمعیت شهر ۱۳۹۵ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| مرکزی | صفی‌آباد | ۹٬۹۸۵ نفر | دهنه شیرین | دهنه شیرین | ۳٬۸۸۶ نفر | صفی‌آباد | ۳٬۴۲۷ نفر | |
| صفی‌آباد | الست علیا | ۲٬۶۷۲ نفر | ||||||
| بام | بام | ۶٬۹۰۲ نفر | بام | بام | ۳٬۷۷۲ نفر | **************** | ||
| ساریگل | دهنه اجاق | ۳٬۱۳۰ نفر | ||||||
جمعیت‌شناسی ویرایش
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، جمعیت شهرستان بام و صفی‌آباد برابر با ۱۶٬۸۷۷ نفر بوده‌است.[۸]
اکثریت جمعیت را ترک‌ها و اقلیتی کرد که به کردی کرمانجی صحبت می‌کنند تشکیل می‌دهند
مشاهیر ویرایش
جغرافیا ویرایش
پوشش گیاهی شهرستان بام و صفی‌آباد ویرایش
پوشش گیاهی منطقه رامی توان با توجه به موقعیت جغرافیایی آن به دو قسمت کوهستانی و دشتی طبقه‌بندی کرد:
پوشش گیاهی بخش کوهستانی ویرایش
به غیر از درختان ارس که در بلندیهای شاه جهان، و کوه شاه حسن و به‌طور پراکنده قابل مشاهده می‌باشد، اغلب از درختان پسته، انار، زبان گنجشک، زرشک، ارغوان و انجیر وحشی، بومادران، استاقدوس، قسنی، کتیرا، گون و غیره… تشکیل شده‌است.
پوشش گیاهی بخش دشتی ویرایش
این بخش به دلیل قرار گرفتن در شرایط آب و هوایی گرم و داشتن زمین‌های رسی دارای گیاهانی چون پیاز کوهی، درمنه، خارشتر، بارهنگ، اسپند، قارچ، پونه، تلخه، تشکیل می‌دهد.
زمین‌شناسی ویرایش
شهرستان بام و صفی‌آباد درقسمت جنوبی ارتفاعات شاه جهان قرار گرفته‌است که که قسمت شمالی آن کوهستانی و قسمت جنوبی (شهر صفی‌آباد) بیشتر حالت دشت به خود می‌گیرد. قدیمی‌ترین سازنده‌های شناخته شده از دولومیت و آهکهای تریلویت دار تشکیل شده که به دوران اول (کامبرین) زمین‌شناسی مربوط می‌شود، به‌علاوه شیل‌های سیاه رنگ (اردوویسین)، ماسه سنگ و شیل سبز رنگ (سیلورین)، ماسه سنگ‌های قرمز رنگ، مارن گچ دارو اهکهای سیاه رنگ دونین نیز متعلق به دوران اول زمین‌شناسی است که در قسمت شمالی ارغیان بخش (دهستان بام) گسترده‌است. سازنده‌های دوران دوم شامل شیل و ماسه سنگ سبز رنگ (سازنده شمشک) همراه بارگه‌های زغال (زوراستیک تحتانی)، آهک مارنی و مارنهای آمونیت دار (ژوراستیک میانی) و آهکهای کرم رنگ وتوده‌ای ژوراستک فوقانی (سازندلار) که در بخش رخنمون دارند، سازندهای آهکی این دوران ف به ویژه آهکهای کرتاسه، در رابطه با منابع زیر زمینی حائز اهمیت است. رسوبات دوران سوم از شیل، ماسه سنگ، مارن و سنگ‌های آذرین بیرونی (آندزیت، تراکی آندزیت و توفهای سبز رنگ) تشکیل شده و عمدتاً تأثیر نامطلوب بر منابع آبهای زیر زمینی دارند. رسوبات آبرفتی دوران چهارم که تشکیل دهنده تراسه‌ها، مخروط افکنه‌ها، وارزه‌ها و لس و ماسه بادی است، با گسترش زیادی دشت پایین دست ارتفاعات را فرا گرفته‌اند ولی دشت به وسیله مانعی از مارنهای نئوژن در جنوب محدود می‌گردد.[۱۰]
کوه‌های شهرستان بام و صفی‌آباد ویرایش
۱- کوه شاه جهان: این کوه که بلندترین کوه منطقه می‌باشد در بالای روستای نوده شاه جهان قرار دارد و بلندترین قله آن به ارتفاع ۳۱۵۶متر می‌باشد.
۲- کوه جهان ارغیان (یارومجا): این رشته کوه در امتداد کوه شاه جهان قرار دارد که بلندترین قله آن به ۲۲۴۱متر در بالای روستاهای گسگ و قنبر باقی است.
- کوه حیران: این کوه در منطقه بام قرار دارد و به حیران معروف است وهم مرز بام صفی‌آباد و اول اسفراین است.
- کوه قر داش: این کوه نیز در کنار روستای بابا قدرت و نصرآباد قرار دارد.
- کوه تپه سیاه: که در رشته کوه‌های جوین قرار دارد. در دشت صفی‌آباد کنار روستا کلاته آقازاده واقع گردیده‌است.
۶- کوه پشت پرده: این کوه که به پشت بره معروف است که درروستای گمبروی وبلندترین ارتفاع آن ۱۷۴۳متر می‌باشد.
ابنیه و امامزاده‌ها ویرایش
جاذبه‌های گردشگری ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ «قانون اصلاح قانون تقسیمات کشور و اصلاح قانون راجع بمحصلین کلاس اختصاصی وزارت داخله». سامانه ملی قوانین و مقررات. دریافت‌شده در ۲۹ مهر ۱۳۹۹.
- ↑ استان خراسان
- ↑ «انتزاع بخشهای از سبزوار و بجنورد و تشکیل شهرستانی به نام اسفراین و انتزاع شیروان از قوچان». سامانه ملی قوانین و مقررات. دریافت‌شده در ۲۹ مهر ۱۳۹۹.
- ↑ «انتزاع دهستان طبس با دهات تابعه آن از شهرستان اسفراین». سامانه ملی قوانین و مقررات. دریافت‌شده در ۲۹ مهر ۱۳۹۹.
- ↑ «انتزاع دهستان بالا جوین از شهرستان اسفراین». سامانه ملی قوانین و مقررات. دریافت‌شده در ۲۹ مهر ۱۳۹۹.
- ↑ وبگاه روستاهای ایران، «بام- اسفراین- خراسان شمالی».
- ↑ سامانه ملی قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران (۲۰۲۳-۰۲-۱۹). «تصویب‌نامه درخصوص تقسیمات کشوری شهرستان اسفراین استان خراسان شمالی». Qavanin.ir.
- ↑ «درگاه ملی آمار > سرشماری عمومی نفوس و مسکن > نتایج سرشماری > جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال 1395». www.amar.org.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۳۱.
- ↑ امین، سید علینقی، تاریخ سبزوار، به کوشش سید حسن امین، انتشارات دایرةالمعارف ایران‌شناسی، ۱۳۸۱، صص. ۵۱۵–۳۳۵
- ↑ هوشیار، محمد مهدی، 1379، پیشین، ص 111-110