عفریت

عِفریت از موجودات فراطبیعی در فرهنگ عربی است. عفریت نوعی جن است که دارای قدرت زیادی میباشد عفریت ها موجوداتی سرکش و شرور هستند

معنای لغوی

«عفریت» به معنی گردنکش و خبیث آمده‌است. در برخی منابع به قدرت و حیله‌گری آنها اشاره شده عفریت از لحاظ لغوی برگرفته از عفرة است، و به معنای کسی است که پشت دیگران را به خاک می‌مالد؛ و این نشانه قدرت اوست. از معانی دیگر عفریت زبردست و هوشمند و زیرک است. پس خباثت و شرارت برگرفته از معنای لغوی آن نیست. عفریت به شکل «عفاریت» جمع بسته می‌شود.

عفریت در قرآن

عفریت در قرآن در داستان سلیمان پیامبر واقع در آیه ۳۹ سوره نمل آمده‌است:

[سلیمان] گفت: «ای بزرگان! کدام یک از شما تخت او (بلقیس) را برای من می‌آورد پیش از آنکه مطیعانه نزد من آیند؟» عفریتی از جنّ گفت: «من آن را نزد تو می‌آورم پیش از آنکه از مجلسِ خود برخیزی، و من نسبت به این امر، توانا و امانت‌دارم.» [امّا] کسی که دانشی از کتاب [آسمانی] داشت گفت: «پیش از آنکه چشم برهم زنی، آن را نزد تو خواهم آورد...»

جمله «إِنِّی عَلَیْهِ لَقَوِیٌّ أَمِینٌ» که از جهات مختلفی توأم با تأکید است (انّ- جمله اسمیه- لام) نشان می‌دهد که بیم خیانت در این عفریت می‌رفته، لذا در مقام دفاع از خود برآمده و قول امانت و وفاداری داده‌است.

از ظاهر این آیه بر‌می‌آید که عفاریت(جمع عفریت) به جنیان عالم و توانمند گفته می شود.

عفریت در ادبیات فارسی

نشستم از برش چون عرش بلقیس / بجست او چون یکی عفریت هایل. منوچهری.

عفریت دوستار تو و دستیار تست / جبریل دستیار من و دوستار من. ناصرخسرو.

گرچه عفریت آورد عرش سبائی نزد جم / دیدنش جمشید والا بر نتابد بیش از این. خاقانی.

گفت عفریتی که تختش را به فن / حاضر آرم تا تو زین بیرون شدن. مولوی.

در پذیرم جمله زشتیت را / چون ملک پاکی دهم عفریت را. مولوی.

تو گفتی که عفریت و بلقیس بود / قرین حور زادی به ابلیس بود. سعدی

جستارهای وابسته

• جن