فونون

فونون یک کوانتوم انرژی است (مقایسه شود با فوتون). به برانگیزشِ گردآمدیِ (collective excitation) اتم‌ها در یک ساختار بلوری فونون می‌گویند. یا به بیانی ساده‌تر، نوسان‌های هماهنگ همه‌ی‌ِ اتم‌ها در یک ساختار بلوری را فونون می‌گویند. در فیزیک کوانتومی برای بیان این نوسان‌ اتم‌ها در شبکه بلور از مفهوم شبه‌ذره بهره‌می‌جویند که فونون نام دارد.

حرکت نوسانی اتمها در کریستال یک‌بعدی برای طول موجها و بسامدهای متفاوت

در فیزیک ماده چگال، فونون نقش بسیار مهمی دارد و در بسیاری از خاصیتهای مواد جامد از جمله رسانایی گرمایی و رسانایی الکتریکی تاثیر گذار است.

فونون به عنوان شبه‌ذره یک بوزون است، یعنی از آمار بوز-اینشتین پیروی می‌کند. فونون در شبکه دارای یک مفهوم فضایی غیرجایگزیده می‌باشد.

منابع

• Neil W. Ashcroft, N. D. Mermin (1976). Solid State Physics , 1 edition, Brooks Cole. ISBN 978-0-03-083993-1 (Hardcover).