لوح محفوظ

لوح محفوظ (عربی: اللوح المحفوظ)، لوحی که آنچه بوده و خواهد بود در آن نوشته شده‌است.

فی لوح محفوظ

ام الکتاب

خداوند با قلم سرنوشت همه چیز را در آن نوشته‌است. قرآن مجید در این لوح نگاشته شده، و این لوح به نام «ام الکتاب» نیز خوانده می‌شود.

لوح محو و اثبات و ام الکتاب

تحقق موجودات و حوادث مختلف جهان دو مرحله دارد: یکی مرحله قطعیت که هیچ گونه دگرگونی در آن راه ندارد «أُمُّ الْکِتابِ» و دیگری مرحله غیر قطعی به تعبیر دیگر «مشروط» است که در این مرحله دگرگونی در آن راه دارد، و از آن تعبیر به مرحله «محو و اثبات» می‌شود. گاهی نیز از این دو، تعبیر به «لوح محفوظ» و «لوح محو و اثبات» می‌شود، گویی در یکی از این دو لوح، آنچه نوشته شده‌است به هیچ وجه دگرگونی در آن راه ندارد و کاملاً محفوظ است و اما دیگری ممکن است، چیزی در آن نوشته شود و سپس محو گردد و به جای آن چیز دیگری نوشته شود.

لوح محفوظ در اصطلاح اهل شرع

لوح محفوظ در اصطلاح اهل شرع عبارت است از جسمی در بالای آسمان هفتم که آنچه بوده و آنچه تا قیامت باشد، در آن نوشته شده‌است. «و نوشتیم برای او در الواح از هر چیزی به عنوان پند و شرح هر چیزی.» (وَ کَتَبْنا لَهُ فِی الْأَلْواحِ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ مَوْعِظَةً وَ تَفْصِیلًا لِکُلِّ شَیْءٍ) (قرآن کریم، اعراف/ ۱۴۵).

لوح محفوظ در اصطلاح فلاسفه

در اصطلاح حکما، لوح محفوظ عقل فعال است، و در نظر بعضی از ایشان عقل اول است. متأخیرین فلاسفهٔ اسلامی آن را نفس کلی فلک اعظم دانسته‌اند، که همهٔ کائنات در آن نقش است.

لوح محفوظ در اصطلاح صوفیه

در نظر صوفیه لوح محفوظ نوری است الهی که تمام موجودات در آن نقش است.