ویکی‌پدیا

ماریو مولینا

شیمی‌دان مکزیکی

ماریو ژوزه مولینا-پاسکِل هنریکز (به اسپانیایی: Mario José Molina-Pasquel Henríquez) (زاده ۱۹ مارس ۱۹۴۳ – درگذشته ۷ اکتبر ۲۰۲۰) در تاریخ ۱۹ مارس ۱۹۴۳ در مکزیکو سیتی به دنیا آمد و در ۷ اکتبر ۲۰۲۰ به‌دلیل حمله قلبی درگذشت.[۵] او شیمیدان مکزیکی بود که در سال ۱۹۹۵ به همراه فرانک رولند از آمریکا و پاول کروتزن از هلند «برای کار دربارهٔ شیمی اتمسفر به خصوص در مورد شکل‌گیری و تجزیه ازن»[۶] جایزه نوبل شیمی به وی اعطا شد. او کسی بود که اثرات مضر کلروفلوئوروکربن (CFC) برلایه ازن را کشف کرد.

ماریو مولینا
Mario Molina at a conference on climate change
زادهٔ۱۹ مارس ۱۹۴۳
مکزیکو سیتی، مکزیک
درگذشت۷ اکتبر ۲۰۲۰ (۷۷ سال)
مکزیکو سیتی، مکزیک
ملیتمکزیک، ایالات متحده
محل تحصیلدانشگاه خودمختار ملی مکزیک
دانشگاه فرایبورگ
دانشگاه کالیفرنیا، برکلی
شناخته‌شده برایResearched the threat of کلروفلوئوروکربن to the ozone layer in the استراتوسفر.
جایزه(ها)Tyler Prize for Environmental Achievement (۱۹۸۳)
NASA Exceptional Scientific Achievement Medal (۱۹۸۹)
[۱] جایزه نوبل شیمی (۱۹۹۵)
برنامه محیط زیست ملل متحد (۱۹۹۹)
The 9th Annual Heinz Award in the Environment (۲۰۰۳)
[۲] The Volvo Environment Prize (2004).[۳]
پیشینه علمی
شاخه(ها)شیمی
محل کاردانشگاه کالیفرنیا، سن دییگو
دانشگاه کالیفرنیا، ارواین
آزمایشگاه پیشرانه جت
مؤسسه فناوری کالیفرنیا
مؤسسه فناوری ماساچوست
استاد راهنماجورج سی. پیمنتل[۴]

مولینا در کار خود، سمت‌های تحقیق و تدریس را در دانشگاه کالیفرنیا، ایروین، انستیتوی فناوری کالیفرنیا، انستیتوی فناوری ماساچوست، دانشگاه کالیفرنیا، سن دیگو و مرکز علوم جوی در مؤسسه اقیانوس‌شناسی اسکریپز داشت. مولینا همچنین مدیر مرکز انرژی و محیط زیست ماریو مولینا در مکزیکو سیتی بود. مولینا مشاور سیاست آب و هوا رئیس‌جمهور مکزیک، انریکه پنیا نیتو بود.[۷]

فعالیت کاری ویرایش

بین سال‌های ۱۹۷۴ و ۲۰۰۴، مولینا به‌طور مختلف پست‌های تحقیق و تدریس را در دانشگاه کالیفرنیا، ارواین، آزمایشگاه پیش‌رانش جت در مؤسسه فناوری کالیفرنیا و مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) بر عهده داشت، جایی که وی یک قرار کرسی مشترک در گروه جوی و سیاره زمین داشت. در اول ژوئیه ۲۰۰۴، مولینا به گروه شیمی و بیوشیمی در دانشگاه کالیفرنیا، سن دیگو و مرکز علوم جوی در مؤسسه اقیانوس‌شناسی Scripps پیوست.[۸] علاوه بر این او یک سازمان غیرانتفاعی تأسیس کرد که مرکز تحقیقات استراتژیک انرژی و محیط زیست ماریو مولینا (به اسپانیایی: Centro Mario Molina para Estudios Estratégicos sobre Energía y Medio Ambiente) را در مکزیکوسیتی در سال ۲۰۰۵ افتتاح کرد. مولینا به عنوان مدیر آن فعالیت می‌کرد.[۹]

کشف اثرات مضر کلروفلوئوروکربن ویرایش

در سال ۱۹۷۴، به عنوان محقق فوق دکترا در دانشگاه کالیفرنیا، ایروین، مولینا و اف. شروود رولند مقاله مشترکی را در مجله Nature نوشت که تهدید کلروفلوئوروکربن(CFC) برای لایه ازن در استراتوسفر را برجسته می‌کند.[۱۰] در آن زمان از کلروفلوئوروکربن به عنوان پیشرانه‌های شیمیایی و مبرد استفاده می‌شد. مولینا و رولند مقاله کوتاه Nature را با گزارشی ۱۵۰ صفحه ای برای کمیسیون انرژی اتمی ایالات متحده (AEC) دنبال کردند، که آنها را در نشست سپتامبر ۱۹۷۴ انجمن شیمی آمریکا در آتلانتیک سیتی ارائه دادند. این گزارش و یک کنفرانس مطبوعاتی سازمان یافته ACS، که در آن آنها خواستار ممنوعیت کامل انتشار بیشتر کلروفلوئوروکربنها در جو بودند، توجه ملی را به خود جلب کرد.[۱۱]

یافته‌های رولند و مولینا توسط تولیدکنندگان تجاری و گروه‌های صنایع شیمیایی مورد مناقشه قرار گرفت و توافق عمومی دربارهٔ نیاز به اقدام فقط در سال ۱۹۷۶ با انتشار مروری بر علم توسط آکادمی ملی علوم آغاز شد. کارهای رولند و مولینا با اثبات کاهش طولانی مدت ازن استراتوسفر در قطب جنوب که توسط جوزف سی فرمان و همکارانش در نشریه نیچر در سال ۱۹۸۵ منتشر شد، بیشتر مورد حمایت قرار گرفت. ادامه کار منجر به تصویب پروتکل مونترال (توافق‌نامه ای) شد برای کاهش تولید و استفاده از کلروفلوئوروکربن) توسط ۵۶ کشور در سال ۱۹۸۷، و اقدامات بیشتر در جهت حذف جهانی کلروفلوئوروکربن از قوطی‌های آئروسل و یخچال‌ها. برای همین کار است که بعداً مولینا جایزه نوبل شیمی را در سال ۱۹۹۵ با پاول کروتزن و اف شروود رولند به اشتراک گذاشت.[۱۲] این استناد به ویژه "وی و همکارانش را به دلیل" کار در شیمی جوی، به ویژه در مورد تشکیل و تجزیه ازن "به رسمیت می‌شناسد.[۱۳]

مولینا در سال ۱۹۷۳ به عنوان دانشجوی فوق دکترا به آزمایشگاه پروفسور فرانک رولند پیوست. در اینجا، مولینا تحقیقات پیشگامانه رولند را در مورد شیمی «اتم داغ» ادامه داد، که این مطالعه خواص شیمیایی اتم‌های دارای انرژی ترجمه اضافی به دلیل فرایندهای رادیواکتیو است.[۱۴][۱۵]

این مطالعه به زودی منجر به تحقیق در مورد کلروفلوئوروکربن‌ها، گازهای ظاهراً بی‌ضرری شد که در مبردها، اسپری‌های آئروسل و ساخت کفهای پلاستیکی استفاده می‌شد. CFCها با فعالیت انسان آزاد می‌شدند و معروف بودند که در جو تجمع می‌یابند. س basicال اساسی علمی که مولینا پرسید این بود که "نتیجه آزاد کردن جامعه در محیطی که قبلاً آنجا نبود چه نتیجه ای دارد؟"[۱۵][۱۶]

رولند و مولینا قبلاً ترکیبات مشابه کلروفلوئوروکربن (CFC) را مورد بررسی قرار داده بودند. آنها با هم تلفیق دانش اولیه در مورد شیمی ازن، کلروفلوئوروکربن و شرایط جوی با مدل‌سازی رایانه ای، تئوری تخریب ازن کلروفلوئوروکربن را توسعه دادند. ابتدا مولینا تلاش کرد تا بفهمد چگونه کلروفلوئوروکربن‌ها می‌توانند تجزیه شوند. در سطح پایین‌تر جو، آن‌ها بی اثر بودند. مولینا دریافت که اگر کلروفلوئوروکربن‌های منتشر شده در جو با فرایندهای دیگر تحلیل نرود، به‌طور مداوم به ارتفاعات بیشتری می‌رسند. بالاتر از جو، شرایط مختلفی اعمال می‌شود. بالاترین سطح استراتوسفر در معرض نور ماورای بنفش خورشید است. یک لایه نازک ازن که در استراتوسفر شناور است، سطح پایین‌تری از جو را از آن نوع تابش محافظت می‌کند.[۱۶]

افتخارات ویرایش

 
ماریو مولینا (سمت چپ) به همراه هموطن خود لویس ای. میرامونتس، مخترع اولین داروی پیشگیری از بارداری خوراکی، در سال ۱۹۹۵

مولینا جوایز و افتخارات بی شماری دریافت کرد،[۱۷][۱۸][۱۸] از جمله به اشتراک گذاشتن جایزه نوبل شیمی ۱۹۹۵ با پاول کروتزن و اف شروود رولند برای کشف نقش CFC در تخریب لایه ازن.[۱]

مولینا در سال ۱۹۹۳ به عضویت آکادمی ملی علوم ایالات متحده انتخاب شد.[۱۹] وی در سال ۱۹۹۶ به عضویت مؤسسه پزشکی ایالات متحده انتخاب شد[۲۰] و در سال ۲۰۰۳ نیز به عضویت کالج ملی مکزیک انتخاب شد.[۲۱] وی همچنین یکی از اعضای آکادمی علوم مکزیک بود. مولینا یکی از اعضای انجمن پیشبرد علوم آمریکا بود و به‌طور مشترک رئیس هیئت علمی اقلیم AAAS 2014، آنچه ما می‌دانیم: واقعیت، خطرات و واکنش به تغییرات آب و هوایی بود.[۲۲]

مدارک افتخاری ویرایش

مولینا بیش از سی مدرک افتخاری دریافت کرد.[۱۷]

زندگی شخصی ویرایش

مولینا در ژوئیه سال ۱۹۷۳ با همکار شیمی‌دان خود، لوئیزا تان ازدواج کرد. آنها زمانی که مولینا دکترای خود را در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی دنبال می‌کرد، با یکدیگر آشنا شده بودند. آنها در پاییز همان سال به ارواین، کالیفرنیا نقل مکان کردند.[۲۷] این زوج بعداً طلاق گرفتند. لوئیزا تان مولینا اکنون دانشمند اصلی مرکز مطالعات استراتژیک مولینا در انرژی و محیط زیست در لاجولا، کالیفرنیا است.[۲۸] پسر آن‌ها، فیلیپه خوزه مولینا، در سال ۱۹۷۷ متولد شد.[۴][۲۹] وی از دانشگاه براون و دانشکده پزشکی هاروارد فارغ‌التحصیل شد و اکنون به عنوان یک متخصص داخلی در بوستون کار می‌کند. وی به مرکز پزشکی Beth Israel Deaconess وابسته است و یک مربی در پزشکی در مرکز پزشکی Beth Israel Deaconess و دانشکده پزشکی هاروارد است.[۳۰] مولینا در فوریه ۲۰۰۶ با همسر دوم خود، گوادالوپ آلوارز ازدواج کرد.[۴]

مولینا در ۷ اکتبر سال ۲۰۲۰، در سن ۷۷ سالگی، به دلیل حمله قلبی درگذشت.[۳۱][۳۲]

مقالات برگزیده ویرایش

منابع ویرایش

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ Massachusetts Institute of Technology (October 11, 1995). "MIT's Mario Molina wins Nobel Prize in chemistry for discovery of ozone depletion". Retrieved 2008-05-31.
  2. ↑ The Heinz Awards
    Mario Molina profile
  3. ↑ Volvo Environment Prize
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ Molina, Mario (2007). "Autobiography". The Nobel Foundation. Retrieved 2008-05-30.
  5. ↑ https://www.latimes.com/obituaries/story/2020-10-08/uc-san-diego-nobel-laureate-mario-molina
  6. ↑ "The Nobel Prize in Chemistry ۱۹۹۵" (به انگلیسی). Nobelprize.org. Retrieved 2008-10-06.
  7. ↑ Governments Await Obama’s Move on Carbon to Gauge U.S. Climate Efforts بایگانی‌شده در اکتبر ۸, ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine May 26, 20001455 NYT
  8. ↑ McDonald, Kim (February 5, 2004). "Nobel Prize-Winning Chemist Joins UCSD Faculty". UCSD News. Archived from the original on November 1, 2018. Retrieved October 24, 2018.
  9. ↑ Denmark, Bonnie. "Mario Molina: Atmospheric Chemistry to Change Global Policy". VisionLearning. Archived from the original on October 24, 2018. Retrieved October 24, 2018.
  10. ↑ Mario Molina and FS Rowland (June 28, 1974). "Stratospheric Sink for Chlorofluoromethanes: Chlorine Atom-Catalysed Destruction of Ozone". Nature. 249 (5460): 810–2. doi:10.1038/249810a0. S2CID 32914300.
  11. ↑ "This Week's Citation Classic: Rowland F S & Molina M J. Chiorofluoromethanes in the environment. Rev. Geophvs. Space Phys. 13: 1-35. 1975. Department of Chemistry. University of California. Irvine. CA" (PDF). Current Contents. 49: 12. December 7, 1987. Archived from the original (PDF) on April 12, 2016. Retrieved October 24, 2018.
  12. ↑ "Chlorofluorocarbons and Ozone Depletion: A National Historic Chemical Landmark". International Historic Chemical Landmarks. American Chemical Society. Archived from the original on December 31, 2019. Retrieved October 23, 2018.
  13. ↑ "The Nobel Prize in Chemistry 1995". NobelPrize.org (به انگلیسی). Archived from the original on August 10, 2018. Retrieved October 8, 2020.
  14. ↑ (Nobel Lectures in Chemistry (1991-1995)). (1997). World Scientific Publishing Co. Pte.Ltd. River Edge, NJ. P 245-249.
  15. ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ "Mario J. Molina, Ph.D. Biography and Interview". www.achievement.org. American Academy of Achievement. Archived from the original on March 6, 2019. Retrieved May 9, 2019.
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ "Mario Molina". Science History Institute. December 12, 2017. Archived from the original on October 25, 2018. Retrieved October 25, 2018.
  17. ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ Center for Oral History. "Mario J. Molina". Science History Institute. Archived from the original on October 8, 2020. Retrieved October 23, 2018.
  18. ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ Caruso, David J.; Roberts, Jody A. (May 7, 2013). Mario J. Molina, Transcript of an Interview Conducted by David J. Caruso and Jody A. Roberts at The Mario Molina Center, Mexico City, Mexico, on 6 and 7 May 2013 (PDF). Philadelphia, PA: Chemical Heritage Foundation. Archived (PDF) from the original on October 8, 2020. Retrieved October 24, 2018.
  19. ↑ "Mario J. Molina". National Academy of Sciences. Archived from the original on October 6, 2018. Retrieved October 25, 2018.
  20. ↑ Silverman, Edward (November 25, 1996). "Institute Of Medicine Increases Its Percentages Of Minority, Women Members In Latest Election". The Scientist. Archived from the original on October 8, 2020. Retrieved October 25, 2018.
  21. ↑ "Membros: Mario Molina". El Colegio Nacional. Archived from the original on October 25, 2018. Retrieved October 25, 2018.
  22. ↑ "What We Know: The reality, risks and response to climate change" (PDF). What We Know. AAAS. Archived from the original (PDF) on December 11, 2018. Retrieved October 25, 2018.
  23. ↑ "Honorary degrees by Yale". Archived from the original on May 21, 2015.
  24. ↑ "Honorary degrees by Tufts". Archived from the original on May 23, 2017. Retrieved May 21, 2017.
  25. ↑ "Honorary degrees granted by Duke in 2009". Archived from the original on June 5, 2014. Retrieved February 27, 2013.
  26. ↑ ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ "Honorary degrees granted by Harvard in 2012". Archived from the original on January 18, 2013. Retrieved February 27, 2013.
  27. ↑ "Molina, Mario (1943-)". World of Earth Science. Encyclopedia.com. 2003. Archived from the original on October 24, 2018. Retrieved October 23, 2018.
  28. ↑ "Molina Center for Strategic Studies in Energy and the Environment". GuideStar. Archived from the original on October 8, 2020. Retrieved October 25, 2018.
  29. ↑ "Dr. Mario Molina". The Ozone Hole.com. Archived from the original on October 3, 2019. Retrieved December 19, 2019.
  30. ↑ "Felipe Molina". Swearer Center, Brown University. 2016. Archived from the original on April 17, 2019. Retrieved December 19, 2019.
  31. ↑ "Fallece Mario Molina, Premio Nobel de Química 1995". El Financiero (به اسپانیایی). Archived from the original on October 8, 2020. Retrieved October 8, 2020.
  32. ↑ https://www.nytimes.com/2020/10/13/science/mario-molina-dead.html
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ماریو_مولینا&oldid=33673888»