محمد مهریار

محمد مهریار (۱۲۹۷ - ۱۸ اسفند ۱۳۸۹ اصفهان) نویسنده، مترجم و محقق ایرانی است.

محمد مهریار محمد مهریار
زادهٔ	۱۲۹۷ اصفهان
درگذشت	۱۸ اسفند ۱۳۸۹ اصفهان
ملیت	ایرانی
پیشه	نویسنده، مترجم و محقق
همسر(ها)	فاطمه کتابی
فرزندان	سه پسر و دو دختر

زندگی‌نامه

محمد مهریار تحصیلات ابتدایی را در مدارس قدیم با یادگیری ادبیات فارسی، عربی، فقه، اصول و معانی بیان بر طبق روش معمول روز آغاز نمود. سپس به کشور عراق مسافرت کرد و تحصیلات خویش را، در بغداد و نجف ادامه داد و پس از مدتی به اصفهان بازگشت و باز به تحصیل فقه و اصول و ادب فارسی و عربی پرداخت. در عین حال از تحصیل زبان‌های خارجی (انگلیسی و فرانسه) و معارف جدید نیز غافل نماند، به طوری که در سال ۱۳۱۶ به اخذ دیپلم کامل متوسطه علمی قدیم توفیق یافت. سپس به دانش سرای عالی وارد شد و به تحصیلات عالیه در ادبیات و فلسفه اشتغال یافت. در سال ۱۳۱۹ پس از اخذ درجه لیسانس، در مدارس اصفهان تدریس مواد مختلف پون ادبیات فارسی، زبان خارجی و تاریخ را بر عهده گرفت. در سال ۱۳۳۰ وی در ادامه مسیر خویش در راه دانش آموزی به آمریکا عزیمت نمود و در دانشگاه فلوریدا و شیکاگو در رشته تعلیم و تربیت و ادبیات به تحصیل و اکمال معلومات خود پرداخت.

تدریس

محمد مهریار در بازگشت از آمریکا به تدریس در مدارس اصفهان مشغول شد و در مواضع مختلف روان‌شناسی و تربیتی و مخصوصاً تحقیق در رشد و نمو کودک سخنرانی‌های متعدد در تهران و اصفهان ایراد کرد، که سخت مورد توجه و استقبال محققان قرار گرفت و اکثر آن‌ها به تفاریق چاپ شده‌است. در سال ۱۳۳۶ به دانشگاه اصفهان منتقل شد و به عنوان رئیس کتابخانه دانشکده پزشکی اصفهان، کتابخانه آن دانشکده را تأسیس نمود و بر طبق اصول علمی کتابشناسی آن را آماده ساخت. زمانی که دانشکده ادبیات تأسیس شد، به دعوت دکتر فاروقی، معاونت این دانشگاه را پذیرفت و در تاریخ ۲۰ اردیبهشت ۱۳۳۹ به دانشکده ادبیات اصفهان منتقل گشت و به تدریس تاریخ ادبیات فارسی و تاریخ تطور زبان فارسی اشتغال یافت.

اشعار

محمد مهریار، سروده‌هایی بسیاری در قالب غزل، رباعی و قصیده سروده‌است. از آن جمله رباعی زیر که به گفتهٔ خود مهریار وصف حال خویش است.

در وادی عشق بی محابا رفتم		با جوش و خروش و ناشکیبا رفتم
این عاقبتم نگر که بر من چه رسید		درمانده شدم که راه بیجا رفتم

رباعیات :

در وادی ایمن ار که مسکون باشی		ور صاحب مال و گنج قارون باشی
در زور و توان ز رستم افزون باشی		باور نکنم ز شیخ مأمون باشی

غزل:

ما را به میر و حاجب و دربان نیاز نیست		جز سویِ بی نیاز به کس چشم باز نیست
شرح غمش به دفتر و دیوان بیان نشد		زان رو که هیچ قصد بدین سان دراز نیست
گفتم به آب دیده بشویم ز دل غمش		دردا که هیچ چاره به جز سوز و ساز نیست
از شیخ شهر این عجب آمد که در عمل		کرد آنچه را که خو به شریعت مجاز نیست
از شرع و لایجوز و یجوزش دلم گرفت		در شرع عشق صحبت نهی و جواز نیست
ابروی یار قبله عشق و امید ماست		عشاق را به قبله دیگر نماز نیست
عشقش رسیده است حسابم در این جهان		دیگر مرا قیام قیامت نیاز نیست
با مهریار چون نزنم دم ز عزّ و جاه		ماهی دگر چو طلعت او دلنواز نیست

تالیف‌ها

از محمد مهریار به عنوان یک ایران شناس، شاهنامه پژوه، مترجم، اصفهان شناس، ادیب و سیاستمدار، بیش از هشتاد مقاله پژوهشی و چندین جلد کتاب با عنوان‌های زیر منتشر شده‌است:

1. چشم انداز تاریخ سیاسی ایران، در اصفهان.
2. اصفهان از قدیم‌ترین عهود تاریخی تا عهد سلجوقی، رساله اصفهان در گذشته و حال چاپ اصفهان
3. رساله در رشد و نمو کودک
4. قلمرو اصفهان در گذشته و حال(در تاریخ صفویه)، این کتاب در مورد عهد صفوی است و از روی نسخه عکسی مدرسه السنه شرقیه لندن ترجمه و آماده شده‌است.
5. تاریخ ادبیات قبل از اسلام جلد اول، چاپ اصفهان.
6. تأثیر و نفوذ غرب در ایران، چاپ اصفهان
7. هلال ماه نو، ترجمه از اشعار تاگور شاعر نامدار هند، در سال ۱۳۴۱ به زیور طبع آراسته شد و در سال ۱۳۸۰ تجدید چاپ گردید.
8. راه نو در سلامت روان و تن، در سال ۱۳۴۴ در اصفهان چاپ شد.
9. شاه دز کجاست؟، این کتاب نیز دو مرتبه در اصفهان چاپ شده، یکی در سال ۱۳۴۳ و دیگری در سال ۱۳۷۹ در مجموعه کتاب‌های «کنگره بزرگداشت اصفهان».
10. سقوط اصفهان، گزارش‌های گیلاننتز دربارهٔ هجوم افغانان و سقوط اصفهان، این کتاب نیز دو مرتبه چاپ شده، یکی در سال ۱۳۴۴ و دیگری در سال ۱۳۷۱ در مجموعه کتاب‌های «کنگره بزرگداشت اصفهان».
11. ترجمه سفرنامه سانسون (وضع کشور ایران در عهد شاه سلیمان صفوی) ، در ۱۳۷۷ در مجموعه کتاب‌های «کنگره بزرگداشت اصفهان».
12. آناباز، ترجمه شعر سن ژون پرس، به اتفاق محمود نیکبخت، انتشارات فردا، ۱۳۸۰.
13. فرهنگ جامع نام‌ها و آبادیهای کهن اصفهان (سه جلد در دو مجلد)، در سال ۱۳۸۲ در در مجموعه کتاب‌های «کنگره بزرگداشت اصفهان» به چاپ رسید.