نبرد جمرود

نبرد جمرود
	; نمایی از باروی جمرود
تاریخ	آوریل ۱۸۳۷
موقعیت	جمرود، در خیبر، پاکستان امروزی۳۴°۰۰′۱۲″شمالی ۷۱°۲۲′۴۳″شرقی / ۳۴٫۰۰۳۴°شمالی ۷۱٫۳۷۸۶°شرقی
نتایج	پیروزی افغانستان
طرف‌های درگیر
امارت افغانستان	امپراتوری سیک
فرماندهان و رهبران
دوست‌محمدخان; محمد اکبرخان; محمدافضل‌خان	رانجیت سینگ; هاری سینگ نالوا †; ماهان سینگ میرپوری
قوا
۷۰۰۰ سواره نظام; ۲۰۰۰ تفنگدار; ۲۰۰۰۰ خیبری; ۵۰ تا سلاح سنگین	۸۰۰ لشکر جمرود; ۱۰۰۰۰ نیروی کمکی و پشتیان

نبرد جمرود میان امارت افغانستان و امپراتوری سیک در تاریخ ۳۰ آوریل ۱۸۳۷ انجام شد. این آخرین تلاشی بود که امیر دوست محمد خان برای بازپس‌گیری پایتخت زمستانی سابق افغانستان، پیشاور ، انجام داد. نیروهای افغان در جمرود با نیروهای سیک روبرو شدند. ارتش پادگان توانست افغانها را تا رسیدن نیروهای کمکی سیک مهار کند.^[۱]^[۲]

پیش‌زمینه ویرایش

نبرد جمرود بین سیک‌ها به فرماندهی ماهاراجا رانجیت سینگ و افغان‌ها به فرماندهی امیر دوست محمد خان درگرفت. به دنبال ادغام امپراتوری سیک در پنجاب، ماهاراجا رانجیت سینگ موجی از یورش‌ها به مناطق زیر کنترل افغانستان را آغاز کرده بود.^[۳] افغان‌ها ممالکی که برای زمان طولانی زمامدارشان بودند را به خاطر اختلافات داخلی به سیک‌ها واگذار می‌کردند و امپراتوری بزرگ آنها با از دست دادن منطقه پنجاب، مولتان، کشمیر، دراجات، هزاره، بالاکوت، اتک، پیشاور، و جمرود کوچک‌تر می‌شد.

نبرد ویرایش

در اواخر سال ۱۸۳۶، سردار هاری سینگ ناولا به روستای کوچک اما مهم خیبری در جمرود یورش برد و آن را تسخیر کرد. این روستا واقع در جنوب سلسله کوه‌های تنگه خیبر بود. با فتح جمرود، مرز امپراتوری سیک به مرز افغانستان رسید.

در سال ۱۸۳۷، دوست محمد خان، امیر افغانستان، به همراه پنج تن از پسران خود، با لشکر خود شتافت تا سیک‌ها را از پیشاور بیرون براند. سردارسیک هاری سینگ نالوا در این جنگ کشته شد. منابع میگوید، وزیر اکبر خان پسر امیر دوست محمد خان، شخصا هاری سینگ را از پا در اورد.

برآیند نبرد ویرایش

افغان‌ها نه می‌توانستند قلعه را اشغال کنند و نه می‌توانستند پیشاور یا جمرود را به دست آورند. نتیجه این نبرد در میان مورخان مورد اختلاف است. برخی این ادعا که افغان‌ها نمی‌توانستند قلعه و شهر پیشاور یا جمرود را به عنوان یک پیروزی برای سیک‌ها قلمداد شود را به نقد می‌گیرند. از سوی دیگر، برخی اظهار داشتند که کشته شدن هاری سینگ نالوا به پیروزی افغان‌ها منجر شد. جیمز نوریس، استاد علوم سیاسی در دانشگاه بین‌المللی تگزاس، اظهار داشت که این جنگ برآیندی نداشت.^[۴]^[۴]^[۵]

منابع ویرایش

↑ Jean Marie Lafont (2002). Maharaja Ranjit Singh. p. 43. Inspite of all their efforts, however, the Afghans could neither occupy the fort of Jamrud nor dislodge the Sikhs from their position and gain possession of Peshawar.
↑ Tom Lansford (2017). Afghanistan at War: From the 18th-Century Durrani Dynasty to the 21st Century. p. 21,22. ISBN 978-1-59884-760-4. In 1837, Afghan ruler Dost Mohammed Khan gathered an army to push the Sikhs back from the Khyber pass. They laid siege to the Sikh fort at Jamrud. A Sikh army advanced to relieve the siege, and the two forces met at the Battle of Jamrud. The Sikhs defeated the Afghans. The battle marked the end of the Afghan-Sikh wars.
↑ Chief and families of Note in Punjab, Vol II, op.cit. , pp. 87,89,90
↑ ^۴٫۰ ^۴٫۱ John, Norris; Norris, J. A. (1967), The First Afghan War 1838-1842, Cambridge University Press, p. 109, ISBN 978-0-521-05838-4: "The resulting Battle of Jamrud on 30 April 1837 was a bloody Sikh-Afghan encounter where both sides suffered severe losses. The outcome was largely inconclusive but served to further inflame the continued cross-border feuding and induced the Afghans to seek assistance from the Russian-influenced Persians." خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «Norris» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
↑ Other scholars consider the Afghans to have been victorious: * Roberts, Jeffery J. (2003), The Origins of Conflict in Afghanistan, Greenwood Publishing Group, p. 4, ISBN 978-0-275-97878-5: "In 1837 Dost's son, Akbar Khan, led an Afghan army to victory at Jamrud. Akbar, however, did not follow up his success with an advance to Peshawar, and the city remained in Sikh hands." * Clements, Frank; Adamec, Ludwig W. (2003), Conflict in Afghanistan: A Historical Encyclopedia, ABC-CLIO, p. 74, ISBN 978-1-85109-402-8: "Dost Mohammed Khan defeated the Sikhs at the Battle of Jamrud in 1837." خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «disputeafg» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).

خطای یادکرد: برچسپ <ref> که با نام «Maharaja» درون <references> تعریف شده، در متن قبل از آن استفاده نشده است.
خطای یادکرد: برچسپ <ref> که با نام «disputesik» درون <references> تعریف شده، در متن قبل از آن استفاده نشده است.

[Lafont-1] Jean Marie Lafont (2002). Maharaja Ranjit Singh. p. 43. Inspite of all their efforts, however, the Afghans could neither occupy the fort of Jamrud nor dislodge the Sikhs from their position and gain possession of Peshawar.

[LansfordTom-2] Tom Lansford (2017). Afghanistan at War: From the 18th-Century Durrani Dynasty to the 21st Century. p. 21,22. ISBN 978-1-59884-760-4. In 1837, Afghan ruler Dost Mohammed Khan gathered an army to push the Sikhs back from the Khyber pass. They laid siege to the Sikh fort at Jamrud. A Sikh army advanced to relieve the siege, and the two forces met at the Battle of Jamrud. The Sikhs defeated the Afghans. The battle marked the end of the Afghan-Sikh wars.

[punjab-3] Chief and families of Note in Punjab, Vol II, op.cit. , pp. 87,89,90

[Norris-4] ۴٫۰ ^۴٫۱ John, Norris; Norris, J. A. (1967), The First Afghan War 1838-1842, Cambridge University Press, p. 109, ISBN 978-0-521-05838-4: "The resulting Battle of Jamrud on 30 April 1837 was a bloody Sikh-Afghan encounter where both sides suffered severe losses. The outcome was largely inconclusive but served to further inflame the continued cross-border feuding and induced the Afghans to seek assistance from the Russian-influenced Persians." خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «Norris» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).

[disputeafg-5] Other scholars consider the Afghans to have been victorious: * Roberts, Jeffery J. (2003), The Origins of Conflict in Afghanistan, Greenwood Publishing Group, p. 4, ISBN 978-0-275-97878-5: "In 1837 Dost's son, Akbar Khan, led an Afghan army to victory at Jamrud. Akbar, however, did not follow up his success with an advance to Peshawar, and the city remained in Sikh hands." * Clements, Frank; Adamec, Ludwig W. (2003), Conflict in Afghanistan: A Historical Encyclopedia, ABC-CLIO, p. 74, ISBN 978-1-85109-402-8: "Dost Mohammed Khan defeated the Sikhs at the Battle of Jamrud in 1837." خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «disputeafg» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]