واهاک وارطانیان

واهاک وارطانیان (ارمنی: Վահագ Վարդանեան؛ زادهٔ ۱۲۹۲ - درگذشتهٔ ۲ تیر ۱۳۸۱) فیلم‌بردار ایرانی ارمنی‌تبار بود.

واهاک وارطانیان
زادهٔ	۱۲۹۲ خورشیدی تبریز، ایران
درگذشت	۲ تیر ۱۳۸۱ (۸۹ سال) ایالات متحده آمریکا
علت مرگ	کهولت سن و بیماری
محل زندگی	ایران-ایالات متحده آمریکا
ملیت	ایرانی ارمنی‌تبار
تحصیلات	متوسطه
پیشه	فیلم‌بردار
سال‌های فعالیت	۱۳۳۲–۱۳۵۲
فرزندان	وانوش وارطانیان

زندگی‌نامه

در سال ۱۲۹۲ خورشیدی (۱۹۱۳ میلادی) با نام واهاک وارطانیان در تبریز زاده شد. از سن شانزده سالگی به عکاسی روی آورد. از ۱۳۳۲ به سینما پرداخت و یکی از دو فیلم‌بردار فیلم گلنسا به کارگردانی سرژ آزاریان بود آخرین فیلمش را نیز در ۱۳۵۲ با نام کج‌کلاخان به کارگردانی صابر رهبر فیلمبرداری کرد و پس از آن از سینما کناره کرفت.

وی بین سال‌های ۱۳۳۲ و ۱۳۵۲ یعنی طی بیست سال بیش از سی فیلم را در مقام فیلم‌بردار در کارنامه‌اش ثبت کرد و این آمار غیر از فیلم‌هایی است که به دلیل تسلطش بر امور فنی و لابراتواری کارهای لابراتواری و چاپ آنها را انجام داده.

واهاک بیشترین همکاری را با کارگردانان ارمنی همچون ساموئل خاچیکیان، آزاریان، آرامائیس آقامالیان و ژوزف واعظیان داشت است از دیگر کارگردانانی که واهاک با آنان کارکرده است می‌توان مهدی رئیس‌فیروز (پیمان دوستی ۱۳۳۹)، جمشید شیبانی (طلای سفید ۱۳۴۱)، محمد متوسلانی (ترس و تاریکی ۱۳۴۲)، خسرو پرویزی (آخرین گذرگاه ۱۳۴۱) و (کشتی نوح ۱۳۴۷) را نام برد.

واهاک وارطانیان به دلیل تجربه و مهارتش در رشته عکاسی و فیلمبرداری طی سال‌های ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ در «مدرسه عالی تلویزیون و سینما» دروس مربوط به این رشته را تدریس می‌کرد.

وارطانیان از اولین فیلمبرداران سینمای ایران محسوب می‌شود که با تمام کاستی‌های سینمای ایران، تصاویری ماندگاری را بر پایهٔ یافته‌های شخصی و تجربیات حرفه‌ای خود به جای گذاشت. تصاویر پُر کنتراست و پُرسایه در سینمای سیاه‌وسفید به‌ویژه در آثار پلیسی که توسط وی فیلمبرداری شده‌است، همچنان مثال‌زدنی هستند.

در ۲ تیر ۱۳۸۱ (ژوئن ۲۰۰۲) در ایالات متحده آمریکا در سن ۸۹ سالگی درگذشت.

مدیر فیلمبرداری

• کشتی نوح (۱۳۴۷)
• دختر ولگرد (۱۳۴۳)

فیلمبردار

• خانوم خانوما (۱۳۵۱)
• آفتاب مهتاب (۱۳۴۹)
• پسر زاینده‌رود (۱۳۴۹)
• رسوایی (۱۳۴۹)
• مردی از جنوب شهر (۱۳۴۹)
• دنیای آبی (۱۳۴۸)
• ازجان‌گذشتگان (۱۳۴۶)
• گل‌آقا (۱۳۴۶)
• مرد سرگردان (۱۳۴۵)
• قانون زندگی (۱۳۴۳)
• ترس و تاریکی (۱۳۴۲)
• جدال به خاطر عشق (۱۳۴۲) (با همکاری رضا انجم‌روز)
• فرشته‌ای در خانه من (۱۳۴۲)
• آخرین گذرگاه (۱۳۴۱)
• طلای سفید (۱۳۴۱)
• گربه وحشی (۱۳۴۱)
• ورپریده (۱۳۴۱)
• در جستجوی داماد (۱۳۳۹)
• پیمان دوستی (۱۳۳۸) (با همکاری مهدی امیرقاسم خانی و ناصر رفعت)
• شانس و عشق و تصادف (۱۳۳۸)
• طوفان در شهر ما (۱۳۳۷)
• قاصد بهشت (۱۳۳۷)
• ماجرای عجیب (۱۳۳۵)
• چهارراه حوادث (۱۳۳۴) (با همکاری ژرژ لیچنسکی)
• بربادرفته (۱۳۳۳)
• دختری از شیراز (۱۳۳۳)
• همسر مزاحم (۱۳۳۳) (با همکاری بوریس ماتویوف)
• گلنسا (۱۳۳۲) (با همکاری ارنست مارک)

عکس

• هاشم‌خان (۱۳۴۵)

چاپ و لابراتوار

• در جستجوی داماد (۱۳۳۹)

منابع

• جمال امید (۱۳۷۷)، فرهنگ سینمای ایران، تهران: موسسه انتشارات نگاه، ص. ۵۰۴صفحه، شابک ۹۶۴۹۶۴-۶۱۷۴-۸۹-۲
• گروه تحقیق و پژوهش موزه سینما (تایستان ۱۳۸۳)، ارامنه و سینمای ایران، طهران: موزه سینمای ایران. باغ فردوس، ص. ۱۴۴صفحه، شابک ۹۶۴-۶۷۲۸-۴۴-۸
• ژانت د. لازاریان (۱۳۸۲)، «سینما»، دانشنامه ایرانیان ارمنی (ویراست اول)، تهران: انتشارات هیرمند، شابک ۹۶۴-۶۹۷۴-۵۰-۳
• ««سالگرد درگذشت واهاک وارطانیان» از پیشگامان فیلمبرداری در ایران». ایسنا. دریافت‌شده در ۲۵ مه ۲۰۱۷.

پیوند به بیرون

• واهاک وارطانیان در بانک جامع اطلاعات سينماى ايران
• واهاک وارطانیان در IMDb