سنندج: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سَنَندَج یا(سینانسنه داشدژ)'''{{تلفظ|Sanandaj.ogg}}<ref>{{یادکرد وب |عنوان=سنندج به روایت تاریخ |نشانی=https://sanandaj.farhang.gov.ir/fa/sanandaj/tarekh |وبگاه=وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی |ناشر=farhang.gov.ir |تاریخ بازبینی=2 فوریه 2022 |زبان=fa |archive-date=۲ فوریه ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220202222100/https://sanandaj.farhang.gov.ir/fa/sanandaj/tarekh |url-status=dead}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.sanandaj.gov.ir/Default.aspx?TabID=62|عنوان=نام‌های قدیمی سنندج|تاریخ بازدید=۲۹ اوت ۲۰۰۹|ناشر=فرمانداری سنندج|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091022233032/http://www.sanandaj.gov.ir/Default.aspx?TabID=62|archivedate=۲۲ اکتبر ۲۰۰۹|dead-url=yes}}</ref>مرکز [[استان کردستان]] و بیستمین شهر بزرگ ایران است. این شهر در غرب ایران قرار گرفته‌است. سنندج در ارتفاع ۱۵۰۰ متری از سطح دریا و در منطقهٔ کوهستانی زاگرس واقع شده و آب و هوایی معتدل و کوهستانی دارد. این شهر از سوی [[غرب]] به کوه [[آبیدر]]، از شمال به کوه [[شیخ معروف]] از جنوب به [[سراج الدین|کوه سراج‌الدین]] و از شرق به کوه خاتونشیشه‌رێ و گردنه محدود شده‌است و در منطقه‌ای به وسعت ۹۵/۷۶۴ هکتار گسترده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.cityofsanandaj.ir/FA/SanadajView/SanandajView.aspx|عنوان=مساحت محدوده شهر سنندج|ناشر=وبگاه رسمی شهرداری سنندج|بازبینی=۱۷ اکتبر ۲۰۰۹|archive-date=۴ اوت ۲۰۰۹|archive-url=https://web.archive.org/web/20090804111812/http://www.cityofsanandaj.ir/Fa/SanadajView/SanandajView.aspx|url-status=dead}}</ref>

شهر سنندج را در قدیم سینانسنه داشدژ می‌نامیدند که کم‌کم به سنندج بدل شد ولی نام اصلی آن سینانسنه داشدژ است که به ترکی یعنی سنگ شکسته. [[ژاک دمورگان]] که در اواخر پادشاهی [[ناصرالدین‌شاه]] به ایران آمده، همه‌جا از این شهر با نام سینانسنه داشدژ یاد کرده‌است.{{مدرک|date=سپتامبر ۲۰۲۰}}

خود [[مردم کرد|کردها]] سنندج را «سینانسنه داشدژ» می‌خوانند و نام اصلی آن گویا همین بوده‌است؛ اما بعد از بنای برج و باروی حکومتی آن را «سیناداشسنه» گفته‌اند که سنندج تحریف و تعریبی از آن است. برخی معتقدند که اصل آن «سانان دژ» بوده به معنی قلعه و محل سانها، زیرا سان در لهجه [[کردی گورانی]]، معنی سلطان می‌بخشد چنان‌که «کانی سانان» نیز به معنی محل سلاطین است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ مشاهیر کرد|نام=بابا مردوخ|نام خانوادگی=روحانی|جلد=سوم|صفحه=۲۳۹}}</ref>ولی سانان دژ اشتباه است و نام اصلی و قدیمی آن سینان داش است.

سابقهٔ سکونت در محل کنونی شهر سینانسنه داشدژ به گذشته‌های دور بازمی‌گردد. با این وجود شهر جدید سینان داش در دورهٔ [[صفویان|صفوی]] و در روزگار شاه‌صفی در سال ۱۰۴۶ هجری قمری توسط [[سلیمان‌خان اردلان]] پایه‌گذاری شده‌است.<ref name="kurdistan.ichto.ir"/><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/diakonoff-igor-mikhailovich-1914-1999-russian-orientalist-of-international-standing|عنوان=iranicaonline.articles/diakonoff-igor-mikhailovich-1914-1999-russian-orientalist-of-international-standing}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcSW7NWVy9VQAfLwIhzUgWkwPaTq1lUm9Z2COsdcnSrdDcfRR8iw|عنوان=//encrypted-tbn0.gstatic/images?q=tbn:ANd9GcSW7NWVy9VQAfLwIhzUgWkwPaTq1lUm9Z2COsdcnSrdDcfRR8iw}}</ref><ref name="ReferenceA"/><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-اخبار-101/18708-قدمت-شهر-سنندج-ب|عنوان=https://www.ilna.ir/قدمت شهر سنندج}}</ref><ref name="قرخلو، مهدی"/>

پس از نابودی دژ حسن‌آباد در سال ۱۰۴۶ هجری قمری در زمان حکومت [[شاه صفی|شاه‌صفی]]، [[سلیمان‌خان اردلان]] پسر [[تیمورخان اردلان]] از بستگان مورد اعتماد شاه‌صفی به کردستان آمد، مرکز ایالت کردستان را از حسن‌آباد به سینان داش انتقال داد و شهر سینانسنه داشدژ را در محل روستای سینه پی نهاد و دژ حکومتی را بر بالای تپه‌ای به بلندای ۲۰ متر در کنار روستای سینه (که امروزه به باشگاه افسران معروف است) ساخت و در بیرون و پیرامون دژ؛ خانه، گرمابه، بازار و مسجدی ساخت و رشته کاریزی نیز در دشت «سرنوی» پی نهاد و آب آن را به شهر و میان دژ آورد. دژی را که «سلیمان‌خان» بنا نهاد «سینان داش» نامیدند که بر اثر گذشت زمان و تلفظ‌های گوناگون به «سینادج» و سپس «سنندج» دگرگون شد. سازهٔ اصلی آن از زمان خسروخان اول تا امان‌الله‌خان اول طول کشید. [[حسنعلی خان اردلان|حسنعلی‌خان اردلان]]، والی سینان داش در سال ۱۱۱۶ هجری قمری درمیان دژ حکومتی چند تالار و عمارت بنا می‌کند و سپس مسجد و مدرسه‌ای بزرگ در شهر سینان داش بر پا می‌کند که دو منار بلند داشته‌است. این دو منار یکصدسال پابرجا بود تا اینکه «[[امان‌الله خان اردلان|امان‌الله‌خان اردلان]]» والی کردستان که مردی سخت مذهبی و تندرو بود، آن را ویران کرده و به جایش مسجد و دو منار و باغی به نام فردوس ساخت.