گلونی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خنثی‌سازی 1 ویرایش Henaselakesan (بحث): در تامم بحث هنوز در جریان است! (T) |
فکر کنم در تامم هم بحثی نمونده باشد بهتر است واگردانی نفرمایید چون به دور از اخلاق است برچسب: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر |
||
خط ۱:
{{بازنویسی}}
[[پرونده:LurishGolvai.jpg|بندانگشتی|200px|طرحِ گُلوَنی]]
'''گُلوَنی''' به گونه‌ای [[سربند]] و روسریِ گفته میشود که مختص زنان [[مردم لک|لک]] است <ref>صفحه ۹۸۹ فرهنگ کیانی</ref><ref>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%DA%AF%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C.jpg</ref> این روسری حدود ۳۰۰۰ سال قدمت دارد و ریشه آن به زمان [[ساسانیان]] و زنان [[آشوری]] بر می‌گردد.<ref>http://sassanids.com/گُلوَنی-زنده-می-شود/</ref><ref>[http://www.mehrnews.com/news/2407461/تب-تند-شبکه-های-اجتماعی-برای-روسری-۳۰۰۰-ساله تب تند شبکه‌های اجتماعی برای روسری ۳۰۰۰ ساله - خبرگزاری مهر]</ref><ref>http://www.penous.com/388/حفظ-پوشش-کردی-نشان-اصالت-فرهنگی/</ref>
استفاده از گلونی لکی بیشتر در بین ایلات قوم لک مشاهده میشود، ولی چند طایفه از قوم لر که در کنار ایلات قوم لک زندگی میکنند نیز از این روسری استفاده میکنند.
اما هرچه ب سمت جنوب و مرکز ایران پیش برویم،اصلا شاهد استفاده مردمان قوم لر از گلونی نخواهیم بود،ایلات بختیاری،لرهای شیراز و... هرکدام از روسری مخصوص استفاده میکنند.
== کاربرد ==
گلونی را بیشتر زنان [[لر]] و [[لک]] در هنگام مراسمات شادی استفاده میکنند.<ref name=ToolAutoGenRef5 /><ref>صفحه ۹۸۹ فرهنگ کیانی</ref><ref>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:گلونی.jpg</ref> اما از دوره قاجار به بعد مردان نیز شروع به استفاده از آن کردند. مردان گُلوَنی را دور «شو کلاو» یا همان کلاه لری مرسوم در منطقه لرستان می‌بستند و به گاه مهمانی یا جنگ، به منظور تزیین و یا نگهدارنده کلاه از آن استفاده می‌کرده‌اند.<ref name=ToolAutoGenRef1 /> زنان لر در زمان گذشته کت و گُلوَنی را باهم می‌پوشیدند به‌طوری‌که " کَت " را جدا زیر گُلوَنی می‌بستند تا موهای سر به‌خوبی پوشیده ومهارشوند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/02/26/741815/گُلوَنی-نماد-حجاب-و-عزت-زنان-قوم-لُر-با-قدمتی-3-هزار-ساله «گُلوَنی» نماد حجاب و عزت زنان قوم لُر با قدمتی ۳ هزار ساله - خبر گزاری تسنیم]</ref>
== گمانه‌ها در واژه‌شناسیِ گُلوَنی ==
▲== ریشه نام ==
گفته شده که گُلوَنی، کلمه‌ای [[لکی]] است و نوعی روسری بسیار نازک شبیه [[مخمل]] است ولی مخمل نیست و از مخمل نازک‌تر بوده و با رنگ‌های شاد می‌باشد که مختص زنان لک است{{مدرک|نیازمندِ منابعِ بیشتر}} اما برخی از زنان لر و [[کردهای ایران]] و [[عراق]] هم از آن استفاده میکنند.<ref>کریم کیانی کولیوند، فرهنگ کیان (فرهنگ و واژه‌نامه لکی)،انتشارات زرین، ۱۳۹۱</ref><ref>سارا شرفی، گزارشی از تحقیقات باستان‌شناسی در دلفان، پژوهشکده مردم شناسی [[اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان]]|سال= بهمن - اسفند ۱۳۸۹</ref> واژه لکی گلونی از دو قسمت گل+ونی تشکیل شده، ونی گیاهیست که در مناطق لکستان می‌روید و هم استفاده خوراکی دارویی دارد و هم در رنگرزی از آن استفاده میکنند، در مناطق لکستان با استفاده از این گیاه پارچه‌ها را رنگ آمیزی کرده‌اند، گلونی نیز حاصل رنگ آمیزی گیاه ونی بر روی پارچه ابریشمی است.<ref>کریم کیانی کولیوند، فرهنگ کیان (فرهنگ و واژه‌نامه لکی)،انتشارات زرین، ۱۳۹۱</ref>گلونی یک پوشش مهم در بین زنان لک است البته مردان لک هم دور کلاه نمدی گلونی میبستن تا در مواقع سرما و گرد و خاک دور صورتشان بپیچند.<ref>کریم کیانی کولیوند، فرهنگ کیان (فرهنگ و واژه‌نامه لکی)،انتشارات زرین، ۱۳۹۱</ref>در حفاری گورستان سه هزار ساله بابا جیلان (باباجان) در غرب [[شهرستان دلفان]] انگشتری پیدا شده که روی انگشتر انسانی دوبال از دل خورشیدی بیرون آمده که کفش مادی و شلوار مادی و باشلوق مادی که شبیه مقنعه‌های امروزی بر سر دارد که کلاهی روی آن قرار دارد و دور کلاه دستاری شبیه به گلونی امروزی قرار دارد.<ref>سارا شرفی، گزارشی از تحقیقات باستان‌شناسی در دلفان، پژوهشکده مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان|سال= بهمن - اسفند ۱۳۸۹</ref><ref>سارا شرفی، گزارشی از تحقیقات باستان‌شناسی در دلفان، پژوهشکده مردم شناسی [[اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان]]|سال= بهمن - اسفند ۱۳۸۹</ref>{{سخ}}<ref>رشیدی مفرد، ناهید. گزارش تکمیلی مردم نگاری شهرستان الشتر. پژوهشکده مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان، تیر - مرداد ۱۳۸۵</ref>لازم به ذکر هست گلونی امروزه نیز وجود دارد و همچنین نیز در بین [[گوران]] و [[کلهر]] و… با نام GOllWENI=گوڵوه‌نی موجود می‌باشد؛ چیزیکه بیشتر جالب توجه و بررسی است این مسئله می‌باشد که در بین [[لر کوچک|لرهای کوچک]] گیاهی با این نام وجود خارجی ندارد و برای گیاه «گلونی» در بین [[لر کوچک|لرهای کوچک]] معادلی بدور از ریشه معنایی گلونی که در گویشهای متفاوت کردی مصداق داشت به نام [[Pênume=پێنومه]] را دارا می‌باشند.<ref>محقق و شاعر لک علی قوبادی</ref><ref>http://rigakurdistan.ir/postID=4833/سیری-در-جایگاە،-ریشە-شناسی-و-تجزیە-و-تحل</ref>این سربند در گذشته در لباس مردان هم به کار می‌رفت و به طور کلی سربند و دستار از زمان [[ماد]]ها و [[هخامنشیان]] در لباس مردان و زنان منطقه ایران استفاده می‌شد.<ref name="mehrnews">{{یادکرد وب|نویسنده=آتوسا رحمتی|کد زبان=|تاریخ=۳۰ فروردین ۱۳۹۳|وب‌گاه=|نشانی=http://www.mehrnews.com/news/2407461/تب-تند-شبکه-های-اجتماعی-برای-روسری-3000-ساله|عنوان=تب تند شبکه‌های اجتماعی برای روسری ۳۰۰۰ ساله|ناشر=مجله مهر|تاریخ بازبینی=۵ اردیبهشت ۱۳۹۳}}</ref><ref name=rashidimofrad>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= رشیدی مفرد|نام= ناهید|کتاب= گزارش تکمیلی مردم نگاری شهرستان خرم‌آباد| ناشر= پژوهشکده مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان|سال= مرداد - شهریور ۱۳۸۵}}</ref>
سطر ۴۳ ⟵ ۱۹:
== تاریخچه گُلوَنی ==
این سربند در گذشته در لباس مردان هم به کار می‌رفت و به طور کلی گفته میشود که سربند و دستار «پوششی با سه هزار سال قدمت» است و از زمان [[ماد]]ها و [[هخامنشیان]] در لباس مردان و زنان [[ایران‌زمین]] استفاده می‌شد. به گفته عطا حسن پور، باستان‌شناس، «بر اساس بیان مورخانی چون [[هرودت]] ریشه سربند آن هم سربند لُری به [[دوره هخامنشیان]] و [[دوره ماد]] برمی‌گردد. براساس شواهد و نوشته‌های تاریخی، سربند از اجزای لباس‌های ایرانی همه ایرانیان، وابسته به آن و جدایی ناپذیر است. [[دیاکونوف]] روسی در کتاب ''[[تاریخ ماد (کتاب)|تاریخ ماد]]''، پوشش ایرانی را توصیف می‌کند و سربند را در مورد زن و مرد ایرانی، هر دو به کار می‌برد. وجود دستاری به دور سر در [[نقش برجسته]]های تاریخی تأیید میشود. در دوران میلادی و حتی پیش از مادها هم زنان و هم مردان دستار یا همان سربند بر سر دارند. در سالنامه‌های [[آشوریان]] نیز می‌بینیم که این دستار هم بر سر زنان و هم بر سر مردان وجود دارد و در توصیف اقوام زاگرس، آشوریان، [[عیلامی‌ها]] و مادها از این سربند یاد میشود و در میان نقش برجسته‌های به جامانده این سربند به وضوح دیده میشود."<ref name=ToolAutoGenRef6>{{یادکرد وب |نویسنده = آتوسا رحمتی |نشانی= http://webzine.mehrnews.com/FullStory/News/?NewsId=12560|عنوان=تب تند شبکه‌های اجتماعی برای روسری ۳۰۰۰ ساله | ناشر =مجله مهر |تاریخ = 30 فروردین 1393 |تاریخ بازبینی=5 اردیبهشت ۱۳۹۳}}</ref> در حفاری گورستان سه هزار ساله بابا جیلان (باباجان) در غرب [[شهرستان دلفان]] انگشتری پیدا شده که روی انگشتر انسانی دوبال از دل خورشیدی بیرون آمده که کفش مادی و شلوار مادی و باشلوق مادی که شبیه مقنعه‌های امروزی بر سر دارد که کلاهی روی آن قرار دارد و دور کلاه دستاری شبیه به گلونی امروزی قرار دارد.<ref>سارا شرفی، گزارشی از تحقیقات باستان‌شناسی در دلفان، پژوهشکده مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان|سال= بهمن - اسفند ۱۳۸۹</ref><ref name=ToolAutoGenRef3 />
در همان مصاحبه عطا
== روزِ گُلوَنی ==
سطر ۶۰ ⟵ ۳۶:
[[رده:پوشاک ایرانی]]
[[رده:مردم لک]]
| |||