ویکی‌پدیا:رهنمود بسازید
 | این صفحه حاوی یک انشا است. این انشا شامل توضیحات و توصیه‌های یک یا چند مشارکت‌کنندهٔ ویکی‌پدیا است. انشاها جزو مقاله‌های دانشنامه یا سیاست‌ها یا رهنمودهای ویکی‌پدیا نیستند؛ چرا که به‌طور کامل توسط جامعه مورد بررسی قرار نگرفته‌اند. بعضی از انشاها هنجارهای متداول را بیان می‌کنند؛ در حالی که سایر انشاها فقط دربردارندهٔ دیدگاه‌های اقلیت هستند. |
ویکی‌پدیا پروژه‌ای است حاصل مشارکت گروهی کاربران، اعم از کاربران ثبت‌نام کرده و کاربران گمنام. مدیریت پروژه‌ای با این ابعاد کار ساده‌ای نیست؛ دقیقا به همین دلیل است که حتی بهترین ویکی‌پدیاها هم سرشار از مشکلات فراوان هستند.
نگاهی به گذشتهٔ ویکی‌پدیا نشان می‌دهد که آنچه باعث شده ویکی روندی رو به رشد را تجربه بکند، ایجاد رهنمودها بوده (که شامل شیوه‌نامه‌ها و راهنماها نیز می‌شود). مثال سادهٔ این موضوع، مبحث سرشناسی است. سرشناسی در ابتدا فقط یک رهنمود داشت اما با گذشت زمان و مشخص شدن پیچیدگی‌های این موضوع، رهنمودهای بیشتر و تخصصی‌تری برای آن ایجاد شد. رهنمودها و راهنماها تنها در سطح کلان ایجاد نمی‌شوند. یک ویکی‌پروژه که به طور تخصصی روی مقاله‌های یک موضوع فعالیت می‌کند، می‌تواند رهنمودهای داخلی تعریف کند که روند بازبینی مقاله‌ها، ارکان مورد نیاز در مقاله‌ها، و ... در آن مشخص شده‌اند.
هدف از ایجاد رهنمودها آن است که کاربران بتوانند از یک الگو و استاندارد کلی برای انجام کاری خاص تبعیت کنند. مثلاً ایجاد رهنمودی برای مقاله‌های مربوط به ترکیبات شیمیایی می‌تواند کمک کند که هر کسی که روی این مقاله‌ها کار می‌کند، به سادگی اجزای اصلی مورد نیاز مقاله را بشناسد، و با مقایسه مقاله و آنچه در رهنمود آمده نقاط ضعف مقاله را شناسایی کند تا بتواند آن را مرتفع کند.
ایجاد رهنمود کار ساده‌ای نیست. اما بدون ایجاد رهنمود، هر کس بر اساس سلیقهٔ شخصی خود عمل خواهد کرد و پروژه به انضباط نخواهد رسید.
از آن‌جا که ایجاد رهنمودها دشوار است، گاهی کاربران به جای آن به ایجاد قوانین سلبی روی می‌آورند. مثال‌هایی از قوانین سلبی عبارتند از محدود کردن حق بارگذاری به کاربرانی خاص، محدود کردن حق ایجاد مقاله (یا صفحهٔ پروژه) به کاربران دارای بیشتر از فلان تعداد ویرایش و .... شکی نیست که محدود کردن، مقدار خطا را کاهش می‌دهد. اگر ویکی ۱۰ کاربر واقعاً بامهارت داشته باشد و ۱۰۰۰ کاربر دیگر، محدود کردن همه چیز به آن ۱۰ کاربر می‌تواند تضمین کند که تمام توسعهٔ ویکی با نهایت کیفیت ممکن صورت خواهد گرفت. اما این روش رشد ویکی را به شدت کند خواهد کرد، جلوی تربیت کاربران ماهر را خواهد گرفت و با نفس ویکی نیز سازگار نیست.
گاهی قوانین سلبی اجتناب‌ناپذیر هستند، اما همیشه باید توجه داشت که این قوانین «چاره» نیستند، بلکه «راه‌گریزی» هستند از حل مشکل اصلی. بین مشکل و راه حل باید تناسب وجود داشته باشد. قوانین سلبی روی «محدودیت» تمرکز می‌کنند؛ در نتیجه به جای حل مشکل، صورت مساله را پاک می‌کنند. راه حل صحیح در بسیاری از موارد، ایجاد رهنمود است نه قوانین سلبی.
ایجاد رهنمودها نیازمند صرف وقت زیاد و مشارکت چندجانبه کاربران است. اما یک رهنمود بعد از ایجاد می‌تواند از اتلاف مقدار زیادی از وقت کاربران جلوگیری کند. ایجاد رهنمود مثل یک سرمایه‌گذاری است. هر چه سرمایهٔ اولیه بیشتر باشد، بهرهٔ بعدی بیشتر خواهد بود.
این انشا به کاربرانی که در ساز و کار ویکی کاستی یا مشکلی می‌بینند توصیه می‌کند به جای آن که به دنبال رهنمودهای سلبی بگردند، تلاش کنند که وقت خود را صرف ایجاد رهنمودهای لازم کنند.