ویکی‌پدیا:کارگاه ویکی‌نویسی/مه ۲۰۰۷/کارگاه بررسی نظام اطلاعاتی جمعی آن لاین
ارائه کننده:Sa.vakilian
این کارگاه به صورت یک بحث رفت و برگشتی در خصوص نظام اطلاعاتی جمعی و مورد تحت مطالعه (ویکی‌پدیای انگلیسی) ارائه می‌گردد.
ویکی‌پدیا از دانشنامه تا شبکه اجتماعی
ویرایشصفحه اصلی:[۱]
مجموعه مقالات نظام یافته و شبکه شده
ویرایشمقالات می‌تواند نویسندگان و ویراستاران معین داشته باشد یا اینکه توسط افراد گمنام و داوطلب نگاشته شود. اما مسئله اساسی ساختار مقالات است که نظام اطلاعاتی را می‌سازد.
مثال مجموعه مقالات نظیر خانه‌های یک شهر هستند. یعنی هر مقاله در حکم یک خانه است.
- مقالات در هم تنیده: مقالات مجموعه‌های مجزا از اطلاعات نیستند، بلکه توسط اتصالات فرامتن (hyperlink) در هم تنیده شده‌اند. به طوری که خواننده از هر مقاله به راحتی به مقالات مرتبط رفت و آمد می‌کند. بدین ترتیب عمق کسب اطلاعات دربارهٔ یک موضوع را به دلخواه تعیین می‌کند. هر چه تعداد این اتصالات بیشتر باشد بیانگر کیفیت بالاتر مقاله و درجه تکمیل پروژه است. (مثال همان‌طور که خانه‌ها در یک شهر باید به هم مرتبط و بتوان از یک خانه به خانه دیگر رفت. برای این منظور راه‌هایی ساخته می‌شود. چنانچه خانه‌ها به طور مجزا و یا کاملاً پهلو به پهلو ساخته شوند هیچ‌گاه یک شهر ساخته نخواهد شد)[۲]، [۳].
- مقالات سازمان دهی شده:مقالات به صورت الفبایی یا موضوعی در پی یکدیگر قرار نگرفته‌اند، بلکه هر مقاله بر روی چندین زمینه موضوعی قرار دارد، که به صورت رده مشخص شده و نیز از طریق الگوهای اطلاعاتی به مقالات مهم مشابه مرتبط شده است. در این نظام اگر مقاله‌ای روی رده‌ای نباشد جدا افتاده محسوب می‌شود. همچنین مقالات به پروژه‌هایی مرتبط می‌شوند که به افراد علاقمند در یک موضوع امکان کارگروهی روی آنها را می‌دهند. (مثال خانه‌ها باید آدرس داشته باشند. در محله‌ها، ناحیه‌ها و منطقه‌های معینی قرار بگیرند. همچنین پروژه‌های خدمات شهری نظیر تلفن، آب، برق و گاز آنها را یک به یک در نظام خود تعریف نمایند. چنانچه خانه‌ای در هیچ پروژه‌ای نباشد از خدمات بهره‌مند نخواهد شد. همچنین چنانچه خانه‌ای آدرس نداشته باشد کسی به آن دسترسی نخواهد داشت) [۴], [۵], [۶]
- مقالات زمان مند: مقالات تولیدات یک زمان خاص نیستند بلکه تاریخچه دارند و سیر تحول آنها مشخص است. در هر لحظه نیز می‌توانند تغییر کنند. به عبارتی کیفیت مقاله تابع زمان است. (مثال خانه‌ها لازم است تاریخچه ساخت داشته باشند و سازندگان آن معین باشند)[۷], [۸]
- تحت پایش:مقالات به شیوه‌های مختلف تحت مراقبت قرار دارند. (مثال وضعیت خانه‌ها به جهت ایمنی و استحکام باید مرتباً پایش شود تا ساکنان دچار مشکل نگردند)[۹]
- ارزیابی شده: مقالات به روش‌های مختلف مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. (مثال کیفیت خانه‌ها به جهت جنس مسالح، سطح زیربنا و ... مبنای قیمت گذاری قرار می‌گیرد) [۱۰], [۱۱],
شبکه اجتماعی کنترل کننده
ویرایش- مجموعه‌ای از ویراستاران که به طور دسته جمعی مقالات را ویرایش و اصلاح می‌کنند یک شبکه اجتماعی یا نت ورک کامیونیتی را می‌سازند. (مثال جامعه ویراستاران بمنزله جامعه شهروندان است، که خانه‌ها را می‌سازند، شهر را مرمت می‌کنند، تأسیسات شهری ایجاد می‌کنند، با یکدیگر آمد و شد دارند)
- سلسله مراتب: شبکه اجتماعی دارای سلسله مراتب است. یعنی اعضای آن در یک سطح نبوده و امکانات و اختیارات یکسان ندارند. این سلسله مراتب می‌تواند ناشی از صلاحیت‌های افراد در دنیای واقعی باشد نظیر مدارک تحصیلی و یا مبتنی بر اجماع فعالان شبکه اجتماعی. (مثال شهروندان دارای سلسله مراتب هستند. برخی شهردارند، برخی قاضی و ...)
- سازماندهی شده:ویراستاران در قالب پروژه و گروه‌های مختلف مرئی و نامرئی سازماندهی می‌شوند تا فعالیت دسته جمعی و گروهی ویرایش‌های مدنظر خود را اعمال نمایند. (مثال شهروندان از طریق ایجاد هیئت‌ها، گروه‌های دوستی، سازمان‌ها و غیره در پی بهبود زندگی خود در شهر و بهبود کیفیت شهری که در آن زندگی می‌کنند هستند. بسیاری از کارهای شهری به صورت فردی قابل انجام نیست و لازم است گروه‌ها و سازمان‌هایی تشکیل شوند)[۱۷], , [۱۸],[۱۹], [۲۰], [۲۱]
- رفع اختلاف: کاربران فعال از طریق گفت و گو در صفحات بحث مربوط به مقالات و نیز صفحات مربوط به امور اجتماعی با یکدیگر گفت و گو می‌کنند تا مشکلات را حل نموده و کیفیت امور را بهبود بخشند. (مثال برای حل مشکلات شهری و رفع اختلاف در خصوص مسائل فرارو شهروندان با یکدیگر گفت و گو کرده و آمد و شد می‌کنند)[۲۲], [۲۳], [۲۴], [۲۵],
- کنترل و مراقبت: فعالان ویرایش‌ها و عملکرد دیگر افراد را تحت نظارت قرار داده، ویرایش‌های نامناسب را از خنثی می‌کنند. به یکدیگر راهکارهای درست فعالیت را آموزش می‌دهند و کاربران خاطی را مجازات می‌کنند. (مثال شهروندان با ایجاد سیستم‌های مراقبت شهری نسبت به امنیت و سلامت اقدام می‌کنند. همچنین برای مقابله با خاطیان پلیس تشکیل می‌شود و همچنین شوراهای حل اختلاف و محکمه‌های قضایی شکل می‌گیرد)[۲۶], [۲۷], [۲۸]
- کسب اطلاعات:با توجه به گستردگی یک پروژه نظیر ویکی‌پدیای انگلیسی هرگز نمی‌توان با استفاد از صفحه تغییرات اخیر حتی اتفاقات ده دقیقه گذشته را نیز پایش کرد چه رسد به کسب اخبار؛ لذا راه‌های دیگری ایجاد شده است تا کاربران از آخرین رخدادها مطلع شوند. این راهکارها از ارتباطات بین فردی را در بر می‌گیرد تا صفحات نوتیس برد و همچنین خبرنامه‌های داخلی. (روستایی را در نظر بگیرید که افراد سر گذر از حال یکدیگر کسب اطلاع می‌کنند و یا نهایتاً در قهوه‌خانه این کار را انجام میدهندو اما در شهر بزرگ نیاز به سیستم‌های اطلاع‌رسانی پیشرفته به ویژه در حوزه مسائل کلان شهری است)[۲۹], [۳۰], [۳۱], [۳۲],
- آموزش، هدایت، حمایت و کنترل اجتماعی: از آنجا که کار کردن در یک محیط اجتماعی بزرگ و پیچیده و قانونمند مستلزم فراگیری قواعد ویژه‌ای است، سیستم‌هایی نیز برای این منظور ایجاد شده است، که از یک سو به کاربران می‌آموزد چگونه عمل کنند و از سوی دیگر از آنها مراقبت می‌کند. [۳۳], [۳۴], [۳۵],