پل سفید اهواز

پل سفید اهواز
پل سفید اهواز
مختصات	۳۱°۱۹′شمالی ۴۸°۴۱′شرقی / ۳۱٫۳۲°شمالی ۴۸٫۶۸°شرقی
مکان	اهواز، روی رود کارون
نام رسمی	پل سفید
ویژگی‌ها
درازای کل	۵۰۱٫۲۰ متر
پهنا	۹٫۸ متر
بلندی	۱۳ متر
شمار دهنه‌ها	سه دهانه ۴۹ متری، دو دهانه ۱۳۰ و ۱۳۶ متری

پل سفید اهواز
پل سفید اهواز
	پل‌سفید در شب
نام	پل سفید اهواز
کشور	ایران
اطلاعات اثر
کاربری	پل
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۲۴۹۳
تاریخ ثبت ملی	۱۳۷۸/۸/۲۶
اطلاعات بازدید
امکان بازدید	دارد

پل سفید اهواز یا پل معلق نام یکی از پل‌های شهر اهواز است که یکی از نماد های این شهر نیز محسوب می‌شود. این پل، هفت سال پس از ساخت پل سیاه، در سال ۱۳۱۵ خورشیدی در دوره رضا شاه پهلوی بر رودخانه کارون ساخته شده‌ است که دارای دو قسمت معلق (یکی ۱۳۶ متری و دیگری ۱۳۰ متری) و سه قسمت قوسی ۴۹ متری است. طول کل پل ۵۰۱ متر است. کارهای پیمانکاری نجاری این پل توسط غلامحسین صالحی، نجار چیره‌دست زمان خودش انجام شده‌است.^{^{[نیازمند منبع]}} این پروژه توسط دو مهندس جوان آلمانی انجام شد.^{^{[نیازمند منبع]}}

در حال حاضر به علت مراقبت بیشتر از بنا، این پل به صورت یک طرفه است و فقط خروجی فلکه شهدا به سمت بیمارستان رازی فعال است^[۱] پل سفید اهواز دومین پلی بود که روی رودخانه کارون ساخته شد؛ اولین پل، راه‌آهن را به بندر امام متصل می‌کند و به پل سیاه شهرت دارد. سپید پل همچنین اولین پل معلقی بود که در ایران ساخته شد. کارون پرآب‌ترین رود ایران و شاهرگ خوزستان است. کارون تنها رودی بود که امکان عبور کشتی از آن وجود داشت. این رودخانه آب آشامیدنی و آب مورد نیاز صنایع را تأمین می‌کند و رونق کشت و کار خوزستان هم هست. کارون بزرگ، اهواز را به دو نیمه شرقی و غربی تقسیم می‌کند و پل‌ها که اغلب آن‌ها از جاهای دیدنی اهواز هستند، این دو نیمه را به هم پیوند می‌دهند. پل سفید یکی از ۱۰ پل معروف اهواز است که دو طرف کارون را به هم وصل می‌کند. تعداد زیاد پل‌ های اهواز باعث شده یکی از القاب مرکز استان خوزستان، شهر پل‌ ها باشد. پل معلق اهواز از سال ۱۳۱۵ فعال است. مهندسان هنگام بهره‌ برداری سه قانون برای استفاده از این پل وضع کردند. اول اینکه فقط یک ماشین از روی پل عبور کند. دوم اینکه ماشین‌ها سرعتشان بیشتر از ۵ کیلومتر بر ساعت نباشد و سوم اینکه همزمان چند درشکه از روی پل رد نشود. مهندسین سازنده پل را به مدت ۲۴ ماه ضمانت کردند و آن را به راه‌آهن ناحیه جنوب تحویل دادند.

نحوه بسته شدن قرارداد و چگونگی اجرای پل ویرایش

در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۱۲ از طرف ریاست اداره بهره‌برداری راه‌آهن ناحیه جنوب اهواز (اریک کسوندسن) و معاونت فنی و مهندسی سیف‌الله‌خان مشاور پروژه ساختمان، یک پل جدید بر روی رود کارون برای عبور و مرور اهالی شهر اهواز در یازده صفحه به وزارت کل طرق و شوارع داده و سه محل برای احداث پل پیشنهاد شد. تا این زمان تنها پل معلق بر روی رودخانه کارون پل فلزی راه‌آهن (پل سیاه) بود که برای اتصال راه‌آهن سراسری به بندر شاپور در سال ۱۳۰۸ احداث شده‌است.

در تاریخ هفده‌خرداد ۱۳۱۳ قراردادی در دوازده ماده بین میرزا علی‌خان منصور وزیر طرق و شوارع ایران و اسکار لیندال نماینده شرکت سوئدی سونسکا انترپرناد اکتی بولاگت (Svenska Entreprenad AB (SENTAB منعقد و طبق قرارداد مسئولیت ساختمان پل کارون اهواز و امتحان زمین و تهیه نقشه‌های اصلی به شرکت مذکور که به اختصار (سنتاب) نامیده می‌شد واگذار شد. شرکت سنتاب که در سال ۱۹۳۳ تأسیس شده بود، در سال ۱۹۶۷ جذب شرکت اسکانسکا شده‌است.^[۲] کل هزینه عملیات مربوط به پل کارون که بایستی به موجب قرارداد پرداخت می‌شد، مجموعاً پنج‌میلیون‌و‌هفتصدوهشت‌هزار ریال (۰۰۰/۷۰۸/۵ ریال) برآورد شد؛ که پرداخت آن طی دوازده فقره چک به عهده بانک ملی ایران واگذار شد. فولاد مورد نیاز و سایر مصالح و لوازم ساختمان پل از طرف شرکت سنتاب پس از تأیید رسمی سفارت ایران در استکهلم به کشور سوئد داده شد.

بر اساس ماده۳ این قرارداد انجام کار بعد از تصویب نقشه‌های تفصیلی و امضاء قرارداد بیست ماه تعیین شد و طبق شش ماه شرکت سنتاب موظف بود یک‌نفر نماینده با اختیارات تام برای مذاکرات و تصمیمات مربوط به امور ساختمان در محل کار تعیین نمایند و در همین بند از قرارداد اداره راه‌آهن جنوب نیز نماینده وزارت طرق و شوارع به منظور نظارت در اجرای عملیات ساختمانی، طبق نقشه‌های مصوب معرفی شد.

یک ماه بعد از تاریخ بیست‌مرداد ۱۳۱۳ گونتربرگ از طرف شرکت سنتاب به سمت ریاست ساختمان پل اهواز منصوب و به‌عنوان نماینده شرکت مذکور به اهواز اعزام شد. مهندس سیف‌الله‌خان مشاور از طرف وزارت طرق و شوارع به نمایندگی انتخاب شد.

در اوایل مهرماه ۱۳۱۳ موقعیت خط وسط پل بر روی رود کارون تعیین و در دوم شهریور همان ماه به منظور استحکام زمین برای شالوده ریزی پایه‌های پل از شرکت نفت درخواست وسایل حفاری شده که در اواخر همین ماه یعنی در ۲۸ مهرماه ۱۳۱۴ اولین پی‌کنی آن آماده گردید و تا بیست‌بهمن‌ماه همان سال پنج پایه از هفت پایه اصلی پل بر اساس طرح (ک. لوبرک استاد فرهنگستان استکهلم) پی‌کنی و بتون‌ریزی شد. در ماه‌های اردیبهشت و تیر ماه سال ۱۳۱۴ دوپایه باقیمانده آن تکمیل شد. قطعات فلزی پل که در کارخانه «موتلا ورکاستاد»(Motala Verkstad) سوئد ساخته شده بود^[۳]^[۴] به هم متصل، سپس از «دوبه» راه‌آهن به‌وسیلهٔ جرثقیل کشتی فلورستان متعلق به کمپانی استریل در روز هجده‌مرداد ۱۳۱۴ اولین قطعه آهن پل فلزی اهواز بالا کشیده شد.

در دوازده‌مرداد ۱۳۱۵ بتون‌ریزی سرتاسری پل به پایان رسید و در پانزده‌مرداد آسفالت سطح اتومبیل روی پل آغاز شد و در ۲۴ مرداد همان سال ضمن شروع سیم کشی برق جهت روشنایی پل از سوی شرکت سنتاب اعلام شد که پل اهواز چهارده‌روز دیگر برای تحویل حاضر می‌شود.^[۵]

یک سراسرنما از پل‌سفید و رود کارون در شب

اولین آزمایش پل ویرایش

آزمایش پل چهار ساعت و نیم به درازا کشید و سرانجام ده و نیم روز در سی‌شهریور ۱۳۱۵ با بیش از هفت ماه تأخیر با ضمانت بیست و چهارماهه و عمر مفید پنجاه ساله به ناحیه راه‌آهن جنوب تحویل داده شد. سپس در تاریخ پانزده آبانماه ۱۳۱۵ افتتاح و با رعایت اینکه:

در موقع عبور، بیش از یک ماشین روی پل در حرکت نباشد.
چند درشکه پشت سرهم روی پل در حرکت نباشد.

۳-سرعت حداکثر اتومبیل روی پل ۵ کیلومتر در ساعت باشد.

و بنابراین ارتباط عبور و مرور اهالی از شهر قدیم اهواز به شهر جدید آغاز شد.

اولین بازسازی پل سفید ویرایش

در تابستان سال ۱۳۸۹ عملیات بازسازی و مرمت این پل در دستور کار قرار گرفت و به گفته مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اهواز عملیات مرمت و بازسازی این پل در حال انجام است و با مساعد شدن شرایط جوی عملیات جوش‌کاری اتصالات و قطعات فرسوده و همچنین رنگ‌آمیزی پل انجام می‌شود. همچنین تجهیزات مورد نیاز برای نورپردازی پل سفید با حمایت مالی بانک ملی از کشور ایتالیا تهیه شده‌اند و پس از پایان عملیات رنگ‌آمیزی، عملیات نورپردازی پل سفید اهواز آغاز می‌شود تا این پل در ایام نوروز جلوه‌ای خاص داشته باشد.^[۶]

هدف از بازسازی ویرایش

رفع خطرات احتمالی، به لحاظ گذشت پانزده‌سال از عمر مفید پنجاه ساله پل
بهینه‌سازی، مرمت و احیاء سمبل تاریخی شهر

مراحل اجرایی پروژه ویرایش

که شامل عملیات تخریب بتن کف، نصب قطعات فلزی، بتون‌ریزی و کف سازی، ساخت نرده مناسب، سند بلاست و رنگ‌آمیزی مجدد کل قطعات فلزی پل و نورپردازی با استفاده از فیبر نوری می‌باشد.

هزینه و روش اجرا ویرایش

این پروژه با اعتبار ۵/۷ میلیارد ریال و در سه فاز اجرایی برنامه‌ریزی شده‌است.

- فاز اول شامل سه دهانه وسطی

- فاز دوم شامل دهانه بزرگ غربی

- فاز سوم شامل دهانه بزرگ شرقی^[۵]

ثبت در آثار ملی ایران ویرایش

این اثر در تاریخ ۱۳۷۸/۰۸/۲۶ با شمارهٔ ثبت ۲۴۹۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.^[۷]

درخواست برای تبدیل پل به پیاده‌راه ویرایش

با بالا رفتنِ قدمت پل سفید و همچنین ورودِ پرندگان مهاجر در فصل پاییز و زمستان به اهواز که در کنار این پل مستقر می‌شوند، جمعی از فعالان فرهنگی اهواز خواستارِ تعطیلی این پل در روزهای جمعه و تبدیل شدنش به پیاده راه شدند. برای این منظور کمپین‌هایی شکل گرفت.^[۸] اهوازی‌ها پل سفید را یکی از سرمایه‌های نمادین شهر و یکی از علت‌های این درخواست را کمبود فضای گردشگری در این شهر دانستند.^[۹]^[۱۰]