کاج چَلغوزه یا جِلغوزه (به دری افغانستان) گونه‌ای کاج است که در منطقه شمال غربی هیمالیا، شامل شرق افغانستان، شمال پاکستان و شمال غربی هند می‌روید. نام این کاج فارسی است و از ترکیب چهل و غوزه ساخته شده‌است.[۱] دانه کاج چلغوزه به قیمت بالایی به فروش می‌رسد.

کاج جِلغوزه (چلغوزه)
Pinus gerardiana
وضعیت حفاظت
رده‌بندی علمی
فرمانرو: گیاهان
دسته: مخروطیان
رده: ناژویان
راسته: کاجیان
تیره: کاجیان
سرده: Pinus
زیرسرده: Ducampopinus
گونه: P. gerardiana
نام دوبخشی
Pinus gerardiana

خصوصیات ویرایش

منطقه رویش این درخت ارتفاعی بین ۱۸۰۰ تا ۳۳۵۰ متر دارد و گاهی با کاج زیبا و سدر مقدس جامعه مشترک می‌سازد. بلندی کاج چلغوزه بین ۱۰ تا ۲۰ متر است و معمولاً دارای تاجی پهن و گسترده با شاخه‌هایی راست و کشیده‌است. کاج چلغوزه در منطقه پراکنش طبیعی خود منبع غذایی بسیار مهمی محسوب می‌شود.[۲]

سودمندی‌ها ویرایش

به لحاظ ارزش غذایی، ترکیبات دانه شامل ۵۱٫۳ درصد چربی (اسیدهای چرب)، ۸٫۷ درصد آب، ۱۳٫۶ درصد پروتئین، ۲۲٫۵ درصد نشاسته، ۰٫۹ درصد فیبر و سه درصد مواد معدنی و خاکستر می‌باشد.[۳] اهمیت اقتصادی جنگل‌های این‌گونه بقدری زیاد است که در سالهای پربار در افغانستان بخش بزرگی از درآمد منطقه ۱۳۰۰۰ نفری از جمع‌آوری و فروش دانه‌های خوراکی آن بدست می‌آید و در هندوستان به‌طور متوسط سالانه ۱۸۰ تن دانه چلغوز تولید می‌شود.[۴]

پانویس ویرایش

پیوند به بیرون ویرایش

منابع ویرایش

  • زارع، علیرضا؛ مسعود، عباسی (پاییز ١٣٩٠). «تأثیر طول دورهٔ سرمادهی بر جوانه‌زنی بذر کاج چلغوزه» [Effects of stratification length time on germination of chilgoza pine (Pinus gerardiana Wall.)]. مجله جنگل ایران. کرج: انجمن جنگلبانی ایران، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران. سوم (سوم): ۲۴۳ تا ۲۵۲. شاپا 2008-6113. دریافت‌شده در ۱ آبان ١٣٩٦.
  • «ویکی‌پدیای انگلیسی». دریافت‌شده در ۱ ژوئیهٔ ۲۰۱۱.