گور ایرانی
گور ایرانی یا گور (نام علمی: Equus hemionus onager)، زیرگونه‌ای از گورخر آسیایی است که در معرض خطر انقراض قرار دارد و تنها حدود ۶۰۰ رأس از آن در حیات وحش باقی مانده‌است.
| گور ایرانی | |
|---|---|
| |
| وضعیت حفاظت | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| شاخه: | طنابداران |
| رده: | پستانداران |
| راسته: | تک‌سمان |
| تیره: | اسبان |
| سرده: | اسب‌ها |
| گونه: | گورخر آسیایی |
| زیرگونه: | E. h. onager |
| نام سه‌بخشی | |
| Equus hemionus onager | |
پراکندگی ویرایش
گور آسیایی در گذشته جمعیت فراوانی در خاورمیانه، آسیای میانه و چین داشته اما اکنون نسل آن در اغلب مناطق منقرض‌شده و از زیرگونهٔ ایرانی تنها سه جمعیت کوچک در بهرام گور شهرستان نی ریز استان فارس ، منطقهٔ خارتوران شاهرود و پنج انگشت شهرستان ابرکوه باقی مانده‌است. تعدادی از گورها در منطقه حفاظت شده کالمند در روستای بهادران شهرستان مهریز استان یزد حفاظت می شوند. بیشترین تعداد این جانور در پارک ملی خارتوران زندگی می‌کنند. همچنین حدود ۳۰ فرد از این جانور در مراکز تحقیقاتی در آمریکای شمالی نگهداری می‌شوند.
بیشترین گورخر ایران در تیرماه سال ۱۳۹۳ تعداد ۵۳۳ رأس گور در منطقهٔ حفاظت شدهٔ بهرام گور نی ریز و پارک ملی قطرویه نی ریز سرشماری شد که از این تعداد ۴۸۳ رأس بالغ و ۵۰ رأس کرّه بوده‌اند. در سال ۱۳۹۱ این تعداد ۴۳۳ رأس بوده‌است.[۲]
ویژگی‌ها ویرایش
گور ایرانی از خر کمی بزرگ‌تر است، در حدود ۵۰۰ کیلوگرم وزن دارد و درازای بدن و سر حدوداً ۲٫۱ متر است و نسبت به خر شباهت بیشتری به اسب دارد. این جانور نسبت به اسب، پاهای کوتاه‌تری دارد و رنگش در خلال فصل‌ها تغییر می‌کند. در تابستان رنگش قهوه‌ای مایل به سرخ و در زمستان قهوه‌ای مایل به زرد است و بر پشتش نواری سیاه که با رنگ سفید احاطه شده، قرار دارد. گورها حدود ۴۰ سال عمر می‌کنند.[۳]
از گور ایرانی در سومر باستان برای کشیدن ارابه استفاده می‌کردند.
وضعیت ویرایش
نسل گور ایرانی در معرض انقراض قرار دارد و در سال ۱۳۹۳ تنها در دو استان سمنان و فارس دیده شده‌اند. به همین دلیل گورها تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار دارند و شکار یا زنده‌گیری آن‌ها ممنوع بوده و جریمه سنگینی در پی دارد. همچنین برخی از سازمان‌های بین‌المللی جهت مقابله با انقراض این جانور فعالیت‌هایی انجام می‌دهند و اقدام به تکثیر آن در اسارت و سپس رهاسازی در زیستگاه‌های تاریخی یا تازه می‌کنند. به عنوان مثال در کشورهای عربستان، اسرائیل و اوکراین گورهای ایرانی تکثیر شده در اسارت در زیستگاه‌های سابق گورر سوری رهاسازی شده‌اند.
در سال ۱۹۶۸ میلادی تعداد ۱۱ گور ایرانی و گور ترکمنی با اسرائیل در برابر تعدادی غزال اسرائیلی مبادله شدند. این گورها در اسراییل تکثیر شد و گورهای دورگه حاصل شده در منطقه نگب رهاسازی شدند. امروزه جمعیتی پایدار شامل ۲۰۰ رأس از زاده‌های آن گورها در اسرائیل زندگی می‌کنند.[۴]
تهدیدها ویرایش
مهم‌ترین تهدیدات علیه جمعیت گورها، شامل شکار، خشک‌سالی و رقابت با سایر جانوران می‌باشد.[۵] شکارگر طبیعی یوزپلنگ و گرگ است و در سال ۱۳۸۴ در ایران موردی از شکار گور توسط پلنگ در پارک ملی توران دیده شد.[۶]
پانویس ویرایش
- ↑ Kaczensky, P.; Lkhagvasuren, B.; Pereladova, O.; Hemami, M. & Bouskila, A. (2015). "Equus hemionus ssp. onager". IUCN Red List of Threatened Species. IUCN. 2015. Retrieved 10 Jan 2016.
- ↑ افزایش گور خر در منطقه بهرام گور و پارک ملی قطرویه فارس مهرنیوز
- ↑ ضیایی دنا حیوانات زیبای من گور ایرانی انتشارات موزهٔ آثار طبیعی و حیات وحش ایران ۱۳۷۵
- ↑ «Syrian Wild Ass - Encyclopedia of Life». eol.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۱.
- ↑ «"گور ایرانی"در معرض انقراض». ایسنا. ۲۰۱۵-۰۲-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۱.
- ↑ http://www.irandeserts.com/content/درگاه_کویر/پوشش_جانوری/پستانداران_ايران_2/راسته_فرد_سمان/گور_ایرانی.htm
منابع ویرایش
- ضیایی، هوشنگ. راهنمای صحرایی پستانداران ایران. انتشارات کانون آشنایی با حیات وحش. ۱۳۸۷.