مسمومیت با قرص برنج

مسمومیت با آلومینیوم فسفید (AAIPP) معضلی بزرگ و کم‌پرداخته در سراسر جهان، به‌ویژه در شبه‌قاره هند است. آلومینیم فسفید (AIP) که از آن برای ضدعفونی و حفاظت از دانه‌های غلاتی همچون برنج استفاده می‌شود. این ماده که با نام‌های تجاری همچون کویک‌فوس (QuickPhos)، سلفوس (Celphos) و در ایران با نام قرص برنج، یافت می‌شود، سمی بسیار مهلک است به‌ویژه هنگامی که آن را از ظرف تازه باز شده آن مصرف کنند.^[۱]^[۲] مرگ آن بر اثر شوک عمیق، آماس قلب و از کار افتادن بعضی عناصر داخلی بدن است.^[۳] دوز مرگ‌آور آن بین ۰٫۱۵ و ۰٫۵ گرم (برابر ۰٫۰۰۵۳ و ۰٫۰۱۸ اونس) است.^[۴] بیشترین دلیل مرگ در خودکشی در شمال هند را مسمومیت بر اثر آلومینیوم فسفید (قرص برنج) گزارش کرده‌اند.^[۵]

طبق دسته‌بندی انواع مرگ به دو دسته کلی: «سوماتیک» و «سلولی» مرگ با قرص برنج از نوع مرگ سلولی است؛ و این بدان معنی است که در این مرگ هر یک از بافت‌ها و سلول‌های عناصر تشکیل‌دهندهٔ بدن، می‌میرند. در این حالت تمام نسوج و سلول‌های بدن مرده‌اند و دارای عملکرد، فعالیت متابولیکی و تنفس سلولی نمی‌باشند. بر خلاف مرگ سوماتیک که در آن توقف کامل و بدون بازگشت اعمال اعضای حیاتی بدن مانند مغز و قلب، رخ می‌دهد که حیات در بدن متوقف می‌شود، ولی در عناصر تشکیل‌دهندهٔ بدن مثل بافت‌ها و سلول‌ها ادامه دارد. مرگ مغزی از نوع مرگ سوماتیک است.^[۶]

مرگ‌ومیر ویرایش

این قرص ظرف سه تا چهار ساعت سیستم تنفسی و مغز را دچار مشکل می‌کند و فرد در اثر مرگی دردناک و زجرآور خواهد مرد.^[۷] بر اساس آمارهای گزارش شده از پزشکی قانونی تهران در سال ۱۳۹۲، ۶۶۱ نفر بر اثر مسمومیت با قرص برنج جان خود را از دست داده‌اند.^[۸]

میزان تلفات بر اثر AIP از ۴۰ تا ۸۰ درصد متفاوت است.^[۱] میزان آن ممکن است بسیار بالاتر باشد چون کمتر از ۵٪ مسموم شدگان نهایتاً به مرکز پزشکی منتقل می‌شوند.^[۳] از سال ۱۹۹۲ که آلومینیوم فسفید به‌طور آزادانه در مغازه‌ها به فروش رسیده موارد مسمومیت عمدی بسیاری از آن در شمال هند دیده شده‌است.^[۹] در تحقیق بر روی ۵۹۳۳ مرگ غیرطبیعی روی داده در ۲۵ سال گذشته در شمال غرب هند، درصد بالایی از مرگ‌های بر اثر مسمومیت به خاطر آلومینیوم فسفید بوده‌است.^[۱۰]

عملکرد سم ویرایش

در صورتی که فرد قرص برنج را بخورد یا بوی آن را استشمام کند دچار مسمومیت خواهد شد که در صورتی که سم از بدن وی خارج نشود مرگ در پی خواهد داشت.^[۱۱]

خاصیت سمی آلومینیوم فسفید به خاطر گاز فسفین (که دارای ویژگی سیتوتوکسیتی است) است که باعث جراحات رادیکال آزاد می‌شود که از فعالیت آنزیم‌های سلول‌های حیاتی جلوگیری و بافت‌ها را نابود می‌کند. واکنش آلومینیوم فسفید با آب بدن باعث ایجاد گاز فسفین می‌شود که در زیر بیان شده‌است:

AlP + 3 H₂O → Al(OH)₃ + PH₃, and

AlP + 3 HCl → AlCl₃ + PH₃ (معده)

نشانه‌ها و درمان ویرایش

معمولاً پس از چند دقیقه که از ورود آن به معده گذشت ویژگی‌های سمی شروع به کار می‌کنند. پیامد کشنده اصلی آن معمولاً از کار ایستادن سیستم گردش خون است که بر میوکارد اثر مستقیم می‌گذارد و به غده فوق کلیه آسیب می‌رساند. علائم آن با میزان دوز مصرفی و زمان متفاوت است.^[۱۲] ویژگی بارز کلینیکی دیده شده، مقاومت در برابر درمان با دوپامین است.^[۱۳] نشانه‌های دیگر عبارتند از سرگیجه، خستگی، فشار قفسه سینه، سردرد، حال به هم‌خوردگی، تهوع، بی‌حسی، اسهال، آتاکسی، لرز، خواب رفتگی، ضعف ماهیچه‌ها، دید دوگانه و یرقان.^[۱۴]^[۱۵]^[۱۶]^[۱۷] اگر نفس کشیدن بیمار به سختی امکان‌پذیر بود ممکن است او به ترتیب دچار ARDS، نارسایی قلب، آریتمی قلب و تشنج شده و سپس به کما برود. نشانه‌های بعدی که نمایان می‌شود در اثر سم بر کبد و کلیه است.^[۱۴]^[۱۵]^[۱۶]^[۱۷]

تشخیص مسمومیت AIP، معمولاً با گمان پزشکی یا گزارش خود شخص یا شاهدان صورت می‌پذیرد. در جاهایی که از سم قرص برنج استفاده می‌شود و سابقه خورده شدن آن وجود دارد باید با این مسمومیت همانند مسمومیت با قرص‌های برنج ساخته شده از گیاهان رفتار نشود.^[۱۸] در موارد مسمومیت، تست نقره نیترات با بخار رقیق شده معده می‌تواند مثبت باشد.

مدیریت و نتیجه ویرایش

برای کمک به مسموم AAIPP تنها کارهای حمایتی انجام می‌شود چون تا کنون هیچ پادزهری برای آن ساخته نشده‌است. نرخ تلفات آن تا حدود ۱۰۰٪ می‌رسد. درمان با منیزیم فسفات ممکن است درصد مرگ را کاهش دهد که این مسئله در برخی تحقیقات بیان شده‌است.^[۳]^[۱۷] پس از خورده شدن آن، تخلیه معده و روده و پاکسازی سم جذب‌نشده، معمولاً تا یک یا دو ساعت پس از مصرف می‌تواند به بیمار کمک کند. پتاسیم پرمنگنات (۱:۱۰۰۰۰) در شستشوی معده می‌تواند در تجزیه سم کمک کند. در صورت مسمومیت بالا، مانیتور دائمی، بهوش‌آوری با مایع و بازگشایی عروق لازم است.

دلیل مصرف خوراکی ویرایش

بر اساس گزارش‌ها به سه دلیل افراد ممکن است از این قرص استفاده کنند

مصرف اشتباه قرص موجود در برنج که در ایران باعث مرگ دسته‌جمعی چندین خانواده شده‌است.
مصرف قرص‌های قلابی توهم‌زا که دارای ترکیبات قرص برنج هستند یا خود قرص برنج هستند.
مصرف جهت خودکشی سریع، که کارشناسان معتقدند مرگ صورت گرفته با این قرص سریع، دردآور است.^[۱۹]^[۱۱]

جایگزین ویرایش

با توجه به پیشرفت‌های حاصله جایگزین‌های کم خطر و مناسبی برای دفع آفات برنج وجود دارد^[۱۹] از سال ۱۳۹۲ در ایران فروش این قرص در عطاری‌ها و داروخانه‌ها ممنوع شد و واردات قانونی آن متوقف گردید.^[۱۹] و فقط مراکز توزیع سم صنعتی اجازه فروش آن را دارند.

جستارهای وابسته ویرایش

پانویس ویرایش

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ Chugh, SN; Ram, S; Arora, B; Malhotra, KC (1991). "Incidence & outcome of aluminium phosphide poisoning in a hospital study". The Indian journal of medical research. 94: 232–5. PMID 1937606. {{cite journal}}: Missing |author2= (help)
↑ Singh S, Singh D, Wig N, Jit I, Sharma BK (1996). "Aluminum phosphide ingestion—a clinico-pathologic study". J Toxicol Clin Toxicol. 34 (6): 703–6. PMID 8941200.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ Mathai, Ashu; Bhanu, Madhuritasingh (2010). "Acute aluminium phosphide poisoning: Can we predict mortality?". Indian Journal of Anaesthesia. 54 (4): 302–7. doi:10.4103/0019-5049.68372. PMC 2943698. PMID 20882171.
↑ A Wahab, MS Zaheer, S Wahab, RA Khan. "Acute aluminium phosphide poisoning: an update" (PDF). Hong Kong Journal of Emergency Medicine: 152.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
↑ Siwach, SB; Gupta, A (1995). "The profile of acute poisonings in Harayana-Rohtak Study". The Journal of the Association of Physicians of India. 43 (11): 756–9. PMID 8773034.
↑ پزشکی قانونی، فرامرز گودرزی، مهرزاد کیانی، آفاق عابدینی، نشر سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) (1393) ص98
↑ http://www.asriran.com/fa/news/337507/قرص‌های-برنج-به-عنوان-روانگردان-در-جامعه-توزیع-می‌شود
↑ http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13930517000218
↑ Singh, D; Jit, I; Tyagi, S (1999). "Changing trends in acute poisoning in Chandigarh zone: A 25-year autopsy experience from a tertiary care hospital in northern India". The American journal of forensic medicine and pathology. 20 (2): 203–10. PMID 10414665.
↑ Singh, D; Dewan, I; Pandey, AN; Tyagi, S (2003). "Spectrum of unnatural fatalities in the Chandigarh zone of north-west India—a 25 year autopsy study from a tertiary care hospital". Journal of clinical forensic medicine. 10 (3): 145–52. doi:10.1016/S1353-1131(03)00073-7. PMID 15275009.
↑ ^۱۱٫۰ ^۱۱٫۱ http://fdo.mui.ac.ir/index.php?option=com_content&id=387:----&Itemid=764^{^{[پیوند مرده]}}
↑ Chugh, SN; Pal, R; Singh, V; Seth, S (1996). "Serial blood phosphine levels in acute aluminium phosphide poisoning". The Journal of the Association of Physicians of India. 44 (3): 184–5. PMID 9251315.
↑ J Assoc Physicians India
↑ ^۱۴٫۰ ^۱۴٫۱ Goel, A; Aggarwal, P (2007). "Pesticide poisoning". The National medical journal of India. 20 (4): 182–91. PMID 18085124.
↑ ^۱۵٫۰ ^۱۵٫۱ Sudakin, DL (2005). "Occupational exposure to aluminium phosphide and phosphine gas? A suspected case report and review of the literature". Human & Experimental Toxicology. 24 (1): 27–33. PMID 15727053.
↑ ^۱۶٫۰ ^۱۶٫۱ Gupta, S; Ahlawat, SK (1995). "Aluminum phosphide poisoning—a review". Journal of toxicology. Clinical toxicology. 33 (1): 19–24. PMID 7837309.
↑ ^۱۷٫۰ ^۱۷٫۱ ^۱۷٫۲ Gurjar, Mohan; Azim, Afzal; Baronia, Arvindk; Sharma, Kalpana (2011). "Managing aluminum phosphide poisonings". Journal of Emergencies, Trauma, and Shock. 4 (3): 378–84. doi:10.4103/0974-2700.83868. PMC 3162709. PMID 21887030.
↑ Mehrpour, O; Singh, S (2010). "Rice tablet poisoning: A major concern in Iranian population". Human & Experimental Toxicology. 29 (8): 701–2. doi:10.1177/0960327109359643. PMID 20097728.
↑ ^۱۹٫۰ ^۱۹٫۱ ^۱۹٫۲ http://aftabnews.ir/fa/news/217247/مرگ-خاموش-سالیانه-600-انسان-در-نتیجه-مصرف-قرص-برنج

منابع ویرایش

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Aluminium phosphide poisoning». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱ دی ۱۳۹۱.

[Pmid-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ Chugh, SN; Ram, S; Arora, B; Malhotra, KC (1991). "Incidence & outcome of aluminium phosphide poisoning in a hospital study". The Indian journal of medical research. 94: 232–5. PMID 1937606. {{cite journal}}: Missing |author2= (help)

[2] Singh S, Singh D, Wig N, Jit I, Sharma BK (1996). "Aluminum phosphide ingestion—a clinico-pathologic study". J Toxicol Clin Toxicol. 34 (6): 703–6. PMID 8941200.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)

[r1-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ Mathai, Ashu; Bhanu, Madhuritasingh (2010). "Acute aluminium phosphide poisoning: Can we predict mortality?". Indian Journal of Anaesthesia. 54 (4): 302–7. doi:10.4103/0019-5049.68372. PMC 2943698. PMID 20882171.

[4] A Wahab, MS Zaheer, S Wahab, RA Khan. "Acute aluminium phosphide poisoning: an update" (PDF). Hong Kong Journal of Emergency Medicine: 152.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)

[r4-5] Siwach, SB; Gupta, A (1995). "The profile of acute poisonings in Harayana-Rohtak Study". The Journal of the Association of Physicians of India. 43 (11): 756–9. PMID 8773034.

[6] پزشکی قانونی، فرامرز گودرزی، مهرزاد کیانی، آفاق عابدینی، نشر سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) (1393) ص98

[7] ttp://www.asriran.com/fa/news/337507/قرص‌های-برنج-به-عنوان-روانگردان-در-جامعه-توزیع-می‌شود

[8] ttp://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13930517000218

[9] Singh, D; Jit, I; Tyagi, S (1999). "Changing trends in acute poisoning in Chandigarh zone: A 25-year autopsy experience from a tertiary care hospital in northern India". The American journal of forensic medicine and pathology. 20 (2): 203–10. PMID 10414665.

[10] Singh, D; Dewan, I; Pandey, AN; Tyagi, S (2003). "Spectrum of unnatural fatalities in the Chandigarh zone of north-west India—a 25 year autopsy study from a tertiary care hospital". Journal of clinical forensic medicine. 10 (3): 145–52. doi:10.1016/S1353-1131(03)00073-7. PMID 15275009.

[fdomui-11] ۱۱٫۰ ^۱۱٫۱ http://fdo.mui.ac.ir/index.php?option=com_content&id=387:----&Itemid=764^{^{[پیوند مرده]}}

[12] Chugh, SN; Pal, R; Singh, V; Seth, S (1996). "Serial blood phosphine levels in acute aluminium phosphide poisoning". The Journal of the Association of Physicians of India. 44 (3): 184–5. PMID 9251315.

[13] J Assoc Physicians India

[Pmid_-a-14] ۱۴٫۰ ^۱۴٫۱ Goel, A; Aggarwal, P (2007). "Pesticide poisoning". The National medical journal of India. 20 (4): 182–91. PMID 18085124.

[Pmid_-b-15] ۱۵٫۰ ^۱۵٫۱ Sudakin, DL (2005). "Occupational exposure to aluminium phosphide and phosphine gas? A suspected case report and review of the literature". Human & Experimental Toxicology. 24 (1): 27–33. PMID 15727053.

[Pmid_-c-16] ۱۶٫۰ ^۱۶٫۱ Gupta, S; Ahlawat, SK (1995). "Aluminum phosphide poisoning—a review". Journal of toxicology. Clinical toxicology. 33 (1): 19–24. PMID 7837309.

[r2-17] ۱۷٫۰ ^۱۷٫۱ ^۱۷٫۲ Gurjar, Mohan; Azim, Afzal; Baronia, Arvindk; Sharma, Kalpana (2011). "Managing aluminum phosphide poisonings". Journal of Emergencies, Trauma, and Shock. 4 (3): 378–84. doi:10.4103/0974-2700.83868. PMC 3162709. PMID 21887030.

[18] Mehrpour, O; Singh, S (2010). "Rice tablet poisoning: A major concern in Iranian population". Human & Experimental Toxicology. 29 (8): 701–2. doi:10.1177/0960327109359643. PMID 20097728.

[aftab-19] ۱۹٫۰ ^۱۹٫۱ ^۱۹٫۲ http://aftabnews.ir/fa/news/217247/مرگ-خاموش-سالیانه-600-انسان-در-نتیجه-مصرف-قرص-برنج

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]