آسیا
آسیا
/ʌsɪɒ/ راهنما·اطلاعات بزرگترین و پرجمعیت‌ترین قاره زمین است. این قاره ۱۲٪ از مساحت سطح زمین و ۳۰٪ از مساحت خشکی‌های این سیاره را در بر می‌گیرد. ۶۰٪ جمعیت کره زمین نیز در این قاره زندگی می‌کنند.[۳]
.svg) | |
| مساحت | ۴۴٬۵۷۹٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۱۷٬۲۱۲٬۰۰۰ مایل مربع)[۱] |
|---|---|
| جمعیت | ۴٬۱۶۴٬۲۵۲٬۰۰۰ (فهرست قاره‌ها براساس جمعیت)[۲] |
| ترکم جمعیت | 87/km2 (225/sq mi) |
| نام اهلیت | Asian |
| کشورها | ۴۸ عضو سازمان ملل متحد ۶ کشور دیگر (فهرست کشورها) |
| متعلقات | |
| مناطق ناشناخته | |
| زبان‌ها | فهرست زبان‌ها |
| منطقه زمانی | یوتی‌سی ۲:۰۰+ تا یوتی‌سی ۱۲:۰۰+ |
| اینترنت دامنه سطح‌بالا | .asia |
| بزرگترین شهرها | List of metropolitan areas in Asia by population فهرست شهرهای آسیا |
قاره پهناور آسیا از قطب شمال تا جنوب مدار استوا امتداد یافته‌است و بخش اعظم آن در نیمکرۀ شمالی قرار دارد. آسیا به همراه اروپا، خشکی بزرگ اوراسیا را می‌سازند.
ریشه‌شناسیویرایش
آسیا برگرفته از واژه "Ἀσία’ " از یونان باستان است. در ابتدا از آن برای اشاره به ساحل شرقی دریای اژه استفاده شد، اما بعدها برای اشاره به منطقه آناتولی به کار رفت. رومیان قبل از کاربرد گسترده خود از آن برای اشاره به منطقه لیدیان استفاده کردند. همچنین می تواند ریشۀ این واژه از "Asis" به معنای گل و یا "Asu" سامی به معنای روشنایی یا افزایش باشد.
جغرافیاویرایش
آسیا بزرگترین خشکاد (قاره) جهان، دارای شکلی تقریباً سه گوشه است که شبه‌جزایر زیادی دارد و به‌جز کشور اندونزی، دیگر قسمت‌های این قاره تماماً در نیمکره شمالی واقع شده‌است. طول شمالی جنوبی این خشکاد برابر ۷۶ درجه عرض جغرافیایی است زیرا که جنوبی‌ترین نقطه آن یعنی سنگاپور که در جزیره کوچکی در انتهای جنوبی شبه جزیره ماداکا قرار دارد یک درجه در شمال واقع است و شمالی‌ترین نقطه آن یعنی دماغه چلیوسکینی (Chelyuskin) در مدار ۷۷ درجه عرض شمالی قرار گرفته‌است.[۴] کوه‌های اورال، دریای خزر، دریای سیاه و دریای آزوف آسیا را از اروپا جدا می‌نمایند، مرز بین آسیا و آفریقا کانال سوئز است و تنگه برینگ آمریکای شمالی را از این قاره جدا می‌سازد. آسیا در بین دو اقیانوس منجمد شمالی و هند قرار دارد.[۵][۶] بلندترین قلهٔ جهان اورست به ارتفاع ۸٬۸۴۸ متر در این قاره قرار دارد.
۴٫۳٪ از مساحت قاره آسیا را کوه‌های بلند و تپه‌ها تشکیل می‌دهند، بلندترین رشته‌کوه‌های این قاره عبارتند از هیمالیا، قراقروم، پامیر، تیانشان، هندوکش، قفقاز بزرگ، و آلتایی. همچنین رشته‌کوه نسبتاً کوچک‌تری در این قاره واقع بوده که مهم‌ترین آن‌ها را رشته‌کوه‌های تبت، ایران، ارمنستان و آسیای صغیر تشکیل می‌دهند. قاره آسیا در کنار اروپا می‌باشد. بیشتر جمعیت آسیا را چین و هند تشکیل می‌دهد. فلات‌های آسیا از غرب به شرق عبارت‌اند از آناتولی، ایران، تبت و مغولستان.
ناهمواری‌های آسیا
- فلات‌ها:شامل فلات‌های بلند با ارتفاع زیاد و فلات‌های کم ارتفاع قدیمی
- سرزمین‌های پهناور و پست جلگه‌ای در شمال و جنوب آسیا
- سرزمین‌های دارای کوه‌های آتش فشانی
اطلاعات آماریویرایش
مساحت: ۴۳، ۴۰ میلیون کیلومتر مربع (همراه جزایر).
تعداد کشورهای آسیا: ۴۹ کشور مستقل و همچنان مستعمره پرتغال و انگلیس نیز وجود دارند.
ارتفاع متوسط از سطح دریا:۹۶۰متر
بلندترین نقطه: اورست ۸٬۸۴۸ متر.
گودترین نقطه و پست‌ترین نقطه و ساحل جهان: دریاچه مرده (بحرالمیت) به عمق ۲۰۰ متر پایینتر از سطح دریا.
گودترین نقطه جهان گودال «ماریانا» به عمق بیش از ۱۱هزار متر واقع در اقیانوس آرام است که اختلاف بلندترین نقطه روی کره زمین (قله اورست) با گودترین نقطه زمین (گودال ماریانا) چیزی حدود ۲۰۰۰۰متر است.
متراکم‌ترین نقطه زمین از نظر جمعیت: جزیره جاوه در کشور اندونزی است.[۷]
فهرست کشورهاویرایش
| پرچم | نشان | نام | جمعیت |
مساحت (کیلومتر مربع) |
پایتخت |
|---|---|---|---|---|---|
|
|
آذربایجان | ۹٬۴۹۳٬۶۰۰ | ۸۶٬۶۰۰ | باکو |
|
|
اردن | ۶٬۵۰۸٬۸۸۷ | ۸۹٬۳۴۲ | امان |
|
|
ارمنستان | ۲٬۹۷۰٬۴۹۵ | ۲۹٬۷۴۳ | ایروان |
|
|
ازبکستان | ۲۸٬۳۹۴٬۱۸۰ | ۴۴۷٬۴۰۰ | تاشکند |
|
.svg){kind=small}
|
افغانستان | ۳۰٬۴۱۹٬۹۲۸ | ۶۴۷٬۵۰۰ | کابل |
|
|
امارات متحده عربی | ۵٬۳۱۴٬۳۱۷ | ۸۳٬۶۰۰ | ابوظبی |
|
|
اندونزی | ۲۴۸٬۶۴۵٬۰۰۸ | ۱٬۹۰۴٬۵۶۹ | جاکارتا |
|
.svg){kind=small}
|
ایران | ۸۸٬۸۶۸٬۷۱۱ | ۱٬۶۴۸٬۱۹۵ | تهران |
|
|
بحرین | ۱٬۲۴۸٬۳۴۸ | ۷۶۰ | منامه |
|
|
برمه (میانمار) | ۵۴٬۵۸۴٬۶۵۰ | ۶۷۶٬۵۷۸ | نایپیداو |
|
|
برونئی | ۴۰۸٬۷۸۶ | ۵٬۷۶۵ | بندر سری بگاوان |
|
|
بنگلادش | ۱۵۰٬۰۳۹٬۰۰۰ | ۱۴۷٬۵۷۰ | داکا |
|
|
بوتان | ۷۱۶٬۸۹۶ | ۳۸٬۳۹۴ | تیمفو |
|
|
پاکستان | ۱۹۰٬۲۹۱٬۱۲۹ | ۷۹۶٬۰۹۵ | اسلام‌آباد |
|
|
تاجیکستان | ۷٬۷۶۸٬۳۸۵ | ۱۴۳٬۱۰۰ | دوشنبه |
|
|
تایلند | ۶۷٬۰۹۱٬۰۸۹ | ۵۱۳٬۱۲۰ | بانکوک |
|
|
تایوان | ۲۳٬۲۶۱٬۷۴۷ | ۳۶٬۱۹۳ | تایپه |
|
|
ترکمنستان | ۵٬۰۵۴٬۸۲۸ | ۴۸۸٬۱۰۰ | عشق‌آباد |
|
|
ترکیه | ۷۹٬۷۴۹٬۴۶۱ | ۷۸۳٬۵۶۲ | آنکارا |
|
|
تیمور شرقی | ۱٬۱۴۳٬۶۶۷ | ۱۴٬۸۷۴ | دیلی |
|
|
چین | ۱٬۳۴۳٬۲۳۹٬۹۲۳ | ۹٬۵۹۶٬۹۶۱ | پکن |
|
|
روسیه | ۱۴۲٬۵۱۷٬۶۷۰ | ۱۷٬۰۹۸٬۲۴۲ | مسکو |
|
|
ژاپن | ۱۲۷٬۳۶۸٬۰۸۸ | ۳۷۷٬۹۱۵ | توکیو |
|
|
سری‌لانکا | ۲۱٬۴۸۱٬۳۳۴ | ۶۵٬۶۱۰ | کلمبو |
|
|
سنگاپور | ۵٬۳۵۳٬۴۹۴ | ۶۹۷ | سنگاپور |
|
|
سوریه | ۲۲٬۵۳۰٬۷۴۶ | ۱۸۵٬۱۸۰ | دمشق |
|
.svg){kind=small}
|
عراق | ۳۱٬۱۲۹٬۲۲۵ | ۴۳۸٬۳۱۷ | بغداد |
|
|
عربستان سعودی | ۲۶٬۵۳۴٬۵۰۴ | ۲٬۱۴۹٬۶۹۰ | ریاض |
|
|
عمان | ۳٬۰۹۰٬۱۵۰ | ۳۰۹٬۵۰۰ | مسقط |
|
.svg){kind=small}
|
فلسطین | ۴٬۲۷۹٬۶۹۹ | ۶٬۲۲۰ | غزه/رام‌الله |
|
|
فیلیپین | ۹۹٬۳۹۲٬۷۰۰ | ۳۰۰٬۰۰۰ | مانیل |
|
|
قبرس | ۱٬۰۹۹٬۳۴۱ | ۹٬۲۵۱ | نیکوزیا |
|
|
قرقیزستان | ۵٬۴۹۶٬۷۳۷ | ۱۹۹٬۹۵۱ | بیشکک |
|
|
قزاقستان | ۱۷٬۵۲۲٬۰۱۰ | ۲٬۷۲۴٬۹۰۰ | آستانه |
|
|
قطر | ۱٬۹۵۱٬۵۹۱ | ۱۱٬۵۸۶ | دوحه |
|
|
کامبوج | ۱۴٬۹۵۲٬۶۶۵ | ۱۸۱٬۰۳۵ | پنوم‌پن |
|
|
کره جنوبی | ۵۰٬۰۰۴٬۴۴۱ | ۱۰۰٬۲۱۰ | سئول |
|
|
کره شمالی | ۲۴٬۵۸۹٬۱۲۲ | ۱۲۰٬۵۳۸ | پیونگ‌یانگ |
|
|
کویت | ۲٬۶۴۶٬۳۱۴ | ۱۷٬۸۱۸ | کویت |
|
|
گرجستان | ۴٬۵۷۰٬۹۳۴ | ۶۹٬۷۰۰ | تفلیس |
|
|
لائوس | ۶٬۵۸۶٬۲۶۶ | ۲۳۶٬۸۰۰ | وین‌تیان |
|
|
لبنان | ۴٬۱۴۰٬۲۸۹ | ۱۰٬۴۰۰ | بیروت |
|
|
مالدیو | ۳۹۴٬۴۵۱ | ۲۹۸ | ماله |
|
|
مالزی | ۲۹٬۱۷۹٬۹۵۲ | ۳۲۹٬۸۴۷ | کوالالامپور |
|
|
مغولستان | ۳٬۱۷۹٬۹۹۷ | ۱٬۵۶۴٬۱۱۶ | اولان باتور |
|
|
نپال | ۲۹٬۸۹۰٬۶۸۶ | ۱۴۷٬۱۸۱ | کاتماندو |
|
|
ویتنام | ۹۱٬۵۱۹٬۲۸۹ | ۳۳۱٬۲۱۲ | هانوی |
|
|
هند | ۱٬۲۰۵٬۰۷۳٬۶۱۲ | ۳٬۲۸۷٬۲۶۳ | دهلی نو |
|
|
یمن | ۲۴٬۷۷۱٬۸۰۹ | ۵۲۷٬۹۶۸ | صنعا |
نقشه‌های تاریخیویرایش
نقشهٔ آسیا در قرن سیزدهم پیش از میلاد
نقشهٔ آسیا در قرن سوم پیش از میلاد
نقشهٔ آسیا در قرن دوم پیش از میلاد
نقشهٔ آسیا در قرن یکم پیش از میلاد
نقشهٔ آسیا در قرن یکم
نقشهٔ آسیا در قرن دوم
نقشهٔ آسیا در قرن سوم
نقشهٔ آسیا در قرن چهارم
نقشهٔ آسیا در قرن پنجم
نقشهٔ آسیا در سال ۵۶۵ میلادی
نقشهٔ آسیا در قرن ششم
نقشهٔ آسیا در قرن هفتم
نقشهٔ آسیا در قرن هشتم
نقشهٔ آسیا در قرن نهم
نقشهٔ آسیا در قرن دهم
نقشهٔ آسیا در قرن دوازدهم
جستارهای وابستهویرایش
منابعویرایش
- ↑ National Geographic Family Reference Atlas of the World. Washington, D.C.: National Geographic Society (U.S.). 2006. p. 264.
- ↑ "Continents of the World". The List. Worldatlas.com. Archived from the original on 22 July 2011. Retrieved 25 July 2011.
- ↑ "Like herrings in a barrel". The Economist. The Economist online, The Economist Group (Millennium issue: Population). 23 December 1999..
- ↑ «آزمایش زمین به صورت یک منبع طبیعت با نمونه‌هایی از آسیا». جغرافیا. انجمن جغرافیدانان ایران. ۲۵۳۷ شاهنشاهی. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ "Asia". eb.com, Encyclopædia Britannica. Chicago: Encyclopædia Britannica, Inc. 2006.
- ↑ National Geographic Atlas of the World (7th ed.). Washington, DC: National Geographic. 1999. ISBN 978-0-7922-7528-2. "Europe" (pp. 68–9); "Asia" (pp. 90–1): "A commonly accepted division between Asia and Europe is formed by the Ural Mountains, Ural River, Caspian Sea, Caucasus Mountains, and the Black Sea with its outlets, the Bosporus and Dardanelles."
- ↑ کتاب جغرافی سال دوم راهنمایی
| مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به آسیا در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Asia». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۵ آوریل ۲۰۰۸.
| ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای آسیا دارد. |
| در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ آسیا موجود است. |