پادتن
| این مقاله نیازمند تمیزکاری است. لطفاً تا جای امکان آنرا از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این برچسب را بردارید. محتویات این مقاله ممکن است غیر قابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد. |
پادتن یا آنتی‌بادی (به انگلیسی: antibody) نوعی پروتئین است که در دستگاه ایمنی بدن، در پاسخ به حضور آنتی‌ژن خاصی، تولید می‌شود و در خون به گردش درمی‌آید یا در محل تولید باقی می‌ماند تا به آنتی‌ژن (معمولاً اجسام بیگانه همچون باکتری و ویروس ولی گاه حتی بافت طبیعی بدن یا یک ماده غذایی) حمله‌ور شود و آن را بی‌زیان سازد. هر پادتن یک آنتی‌ژن ویژه را هدف خود تشخیص می‌دهد. پادتن‌ها از پلاسموسیت‌ها ترشح می‌شوند؛ و به ایمنی هومورال مربوط است. پس از برخورد لنفوسیت B با آنتی‌ژن خاص خود، تقسیم شده و سلول B خاطره و پلاسموسیت به وجود می‌آورند. سلول‌های خاطره همواره در کمین هستند تا در صورت برخورد مجدد با همان آنتی‌ژن با سرعت بیشتری تقسیم شوند. پلاسموسیت‌ها گیرنده آنتی‌ژنی ندارند و وظیفه آن‌ها تولید پادتن است و دارای شبکه آندوپلاسمی زبر و جسم گلژی گسترده هستند. پادتن‌ها به صورت فعال تولیدمی‌شوند و به خون ریخته می‌شوند. پادتن در خون محلول است به همین خاطر به این ایمنی هومورال گفته می‌شود. (هومورس:مایعات بدن شامل خون لنف و مایع میان بافتی) پادتن‌ها گیرنده آنتی‌ژنی مشابه لنفوسیت B و Bخاطره دارند که مکمل آنتی‌ژن است. پادتن آنتی‌ژن را از بین نمی‌برد. بلکه آن را خنثی می‌کند. در ساده‌ترین روش به آنتی‌ژن می‌چسبد و مانع از اتصالش به سلول میزبان می‌شود. در این حالت علاوه بر غیرفعال کردن آنتی‌ژن، عمل فاگوسیتوز ماکروفاژ را نیز راحت می‌کند. پادتن‌ها در ایجاد آسم و آلرژی و خود ایمنی نقش دارند. یعنی تولید نابه جا و نامناسب آن‌ها باعث ایجاد این بیماری‌ها می‌شود. البته این گفته نباید به‌طور اشتباه برداشت شود. اگر پادتن‌ها نباشند خیلی از بیماری‌ها انسان را از پا درمی‌آورند. پادتن در مبارزه با سلول‌های سرطانی و پیوندی نقش کمتری دارد.
پیشگفتارویرایش
ایمنی نوع ویژه‌ای از مقاومت است که:
- در طول زندگی فرد بر اثر تماس با مواد خارجی مشخصی ایجاد می‌شود.
- اغلب تنها در برابر یک نوع میکروب بیماری‌زا یا سم که محرک تولید آن بوده‌است، نقش حفاظتی دارد.
- موجب حفاظت در برابر عامل محرک ایمنی برای مدت طولانی است.
هر ماده‌ای به‌طور اختصاصی واکنش ایمنی ویژه‌ای را پس از ورود به بدن موجب گردد، پادگن(آنتی‌ژن) نامیده می‌شود. با ورود یک پادگن(آنتی‌ژن) به بدن پادتن(آنتی‌بادی) تولید می‌گردد که قادر به ایجاد پیوند اختصاصی با پادگن (آنتی‌ژن) محرک تولید آن است. پادتن‌ها تحت نام کلی ایمنوگلوبولین نیز شناخته می‌شوند، زیرا عضو گروهی از پروتئین‌ها بنام گلوبولین‌ها هستند. به هنگام جداسازی پروتئین‌های سرم خون به روش الکتروفورز، سه بخش عمده در آن‌ها قابل تشخیص است که عبارت‌اند از: آلبومین، گلوبولین‌ها (گلوبولین آلفا۱، آلفا ۲، بتا و گاما) و فیبرینوژن.
گاما گلوبولین‌ها (ایمنوگلوبولین‌ها یا آنتی‌بادی‌ها) در لنفوسیت‌ها بعد از ورود و شناسایی آنتی‌ژن‌ها سنتز می‌شوند. گاما گلوبولین‌ها با اتصال به آنتی‌ژن‌ها اعمال آن‌ها را متوقف می‌سازد. ایمنوگلوبولین‌ها از نظر شکل و اندازه، قند موجود در ساختمان آن‌ها و تعداد و نوع اسیدآمینه‌ها، به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند که به صورت ایمنوگلوبولین
IgE , IgA , IgD , IgM , IgG نشان داده می‌شوند.
ساختار ایمنوگلوبولین‌هاویرایش
ایمنوگلوبولین‌ها با وجود تنوع ساختاری اغلب از چهار دسته پروتئینی تشکیل شده‌اند که به شکل ساختار "Y" به یکدیگر پیوند یافته‌اند. دو رشته کوتاهتر را رشته‌ها یا زنجیره‌های سبک (L) می‌نامند که با پیوند کووالانسی به انشعابات رشته‌ها یا زنجیره‌های درازتر سنگین (H) متصل می‌شوند. اختصاصی بودن نقاط اتصال به‌وسیله ترتیب قرار گرفتن آمینواسیدها در بخش متغیر هر دو رشته H و L تعیین می‌شود.
تعداد نقاط اتصال بر روی پادتن، تعیین‌کننده ظرفیت آن است و هر قدر ظرفیت پادتن بیشتر باشد، تعداد بیشتری مولکول پادگن(آنتی‌ژن) می‌توانند به آن متصل شوند. ایمنوگلوبین G یاIgG که رایج‌ترین گروه پادتن‌هاست و ۸۰٪ ایمونوگلوبولین موجود در خون را تشکیل می‌دهد، دو ظرفیتی بوده و قادر به عبور از جفت و انتقال به جنین است. این پادتن‌ها به محافظت از جنین کمک می‌کنند. ایمنوگلوبین G منحصراً در خون یافت می‌شود، ولی ایمنوگلوبین A یا IgA در تمام مایعات بدن از جمله آب دهان، اشک، شیر، شیره معده و ترشحات مخاطی دستگاه تنفسی و تناسلی وارد می‌شود. این مولکول در خون نیز وجود دارد، ولی ساختار آن در خون اندکی با ساختارش در مایعات بدن متفاوت است.
تقسیم‌بندیویرایش
پادتن‌ها بر اساس خواص فیزیکی، شیمیایی و ایمونولوژیکی تقسیم‌بندی می‌شوند:
سازوکار پادتن‌هاویرایش
پادتن در اثر ترکیب با پادگن(آنتی‌ژن) میکروبی، آن را غیرفعال کرده یا از انتشار آن در بدن جلوگیری می‌کند. پادتن‌ها دارای مکانیسم‌های متفاوتی هستند.
پادتنهای خنثی‌کنندهویرایش
این گروه با ویروس‌ها یا توکسین‌های میکروبی واکنش نشان می‌دهند و آثار زیانبخش آن‌ها را خنثی می‌کنند. آنتی توکسینهایی که در برابر عامل بیماری‌های کزاز، بوتولیسم، دیفتری یا گزیدگی مارهای سمی تولید می‌شوند، سموم مربوطه را در خون خنثی می‌کنند. پادتنهای خنثی‌کننده ویروسی، با اشغال نقاط اتصال بر سطح ویروس، مانع بیماری ویروسی می‌شوند.
اگلوتینین‌هاویرایش
این گروه شامل پادتنهایی است که با پادگن‌های(آنتی‌ژن) ذره‌ای (مانند تمامی یاخته باکتری) واکنش نشان می‌دهند و موجب به هم چسبیدن و تجمع آن‌ها می‌شوند. آگلوتینه شدن Agglutination مانع پراکندگی عوامل بیماری‌زا است و هر یاخته بیگانه‌خوار (ماکروفاژ) می‌تواند تعداد زیادی از باکتریهای اگلوتینه شده را یک جا ببلعد.
پرسی‌پیتن‌هاویرایش
این گروه شامل ایمونوگلوبولین‌هایی است که با پادگن‌های(آنتی‌ژن) محلول واکنش نشان می‌دهند و آن‌ها را به رسوبات جامد تبدیل می‌کنند (پرسی‌پیتاسیون). بسیاری از این مولکول‌های محلول که از عوامل بیماری‌زا هستند، به هنگام رسوب کردن غیرفعال می‌شوند.چند پادتن به آنتی ژن‌های محلول متصل می‌شوند و زنجیرهٔ اتصالی آنتی ژن‌ها بدین صورت باعث می‌شود که اجتماع آنتی ژن و پادتن‌ها با یکدیگر رسوب کنند.
اوپسونین‌هاویرایش
این گروه شامل پادتنهایی است که با اجزا سطحی ساخته‌های میکروبی و غیرمیکروبی ترکیب می‌شوند و محرک بلعیده شدن آنتی‌ژن‌های مربوطه به وسیله یاخته‌های بیگانه‌خوار هستند. این گروه از پادتن‌ها مثلاً می‌توانند خاصیت بیگانه خواری کپسول استرپتوکوکس نومونیا عامل بیماری ذات‌الریه را خنثی کنند، تا این میکروب‌ها به سادگی به‌وسیله درشت‌خوارها بلعیده شوند.
پادتنهای تثبیت‌کننده مکملویرایش
این گروه از پادتن‌ها یاخته‌های میکروبی (بویژه باکتریهای گرم‌منفی) را در حضور یک سری از پروتئین‌های خون به نام مکمل متلاشی می‌کنند. پادتنهای تثبیت‌کننده مکمل، قبل از اینکه اجزا غیرفعال مکمل به گونه‌ای بر روی هم سوار شوند تا در مجموعه پادگن _ پادتن (Ay-Ab) اشکال فعال را به وجود آورند، به یاخته‌های پادگنی(آنتی‌ژن) متصل می‌شوند. بدین ترتیب پروتئین‌های مکمل، با تغییر ساختار غشای یاخته‌ای، موجب خروج سیتوپلاسم از یاخته و متلاشی شدن آن می‌گردند.
مکمل‌ها به همراه پادتن‌ها در سه نوع عمل حفاظتی دخالت دارند: متلاشی شدن، جذب شیمیایی (شیمیوتاکسی) و اپسونیزاسیونopsonization کل این فرایند را تثبیت مکمل نامند، زیرا مولکول مکمل به صورت برگشت‌ناپذیری بر روی مجموعه پادگن _ پادتن تثبیت شده و در نتیجه از سرم خون جدا می‌شود.