آکاسیا

آکاسیا، اقاقیا یا صمغ عربی (نام علمی: Acacia) سرده‌ای شامل چندین گونه درخت و درختچه است که در زیرتیرهٔ کهوریان (میموزا)، از تیرهٔ باقلائیان قرار می‌گیرند. تمام انواع آکاسیا از طریق غلاف حاوی تخم بذرافشانی می‌کنند و برگ‌ها و صمغ آن‌ها معمولاً سرشار از تانن است که به‌طور تاریخی کاربردهای دارویی و نگهدارنده غذایی داشته‌است.

آکاسیا
A. plicatum
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	گیاه
(طبقه‌بندی‌نشده):	گیاهان گلدار
(طبقه‌بندی‌نشده):	دولپه‌ای‌های نو
(طبقه‌بندی‌نشده):	رزیدها
راسته:	باقلاسانان
تیره:	باقلاییان
زیرخانواده:	کهوریان
تبار:	Acacieae
سرده:	Acacia کارل فردریش فیلیپ فون مارتیوس
Species
some 980 species
Range of the genus Acacia
مترادف
Acacia subg. Phyllodineae DC. Esclerona Raf.

درخت آکاسیا

Acacia drepanolobium

Acacia sp.

نام آکاسیا برگرفته از زبان یونانی است. کارل لینه در سال ۱۷۷۳ این سرده را بر اساس گونه آفریقایی درخت بابل (Acacia nilotica) توصیف کرد. در حدود ۱۳۰۰ گونه مختلف از آکاسیا وجود دارد که حدود ۹۶۰ گونه آن‌ها بومی استرالیا هستند و بقیه در مناطق گرم و معتدل اروپا، آفریقا، جنوب آسیا و آمریکا در هر دو نیمکره شمالی و جنوبی پراکنده‌اند.

درخت آکاسیا

صمغ آکاسیا

صمغ آکاسیا حاوی قندهای طبیعی از نوع رامنوز، آرابینوز و گالاکتوز است. همچنین حاوی اسید گلوکورونیک و ۴ متوکسی گلوکورونیک می‌باشد. درصمغ عربی کلسیم، منیزیم، پتاسیم، سدیم نسبتاً زیاد است. صمغ عربی درآب و گلیسیرین حل می‌شود ولی در الکل نامحلول است.

درشاخه‌های این گیاه بر اثر گزش حشره‌ها، یا دراثر وزش باد و برخورد ساقه هابا یکدیگر ایجاد خراش شده ماده‌ای به خارج تراوش می‌گردد که به نام صمغ آکاسیا یا صمغ عربی موسوم است. نوع مرغوب صمغ آکاسیا به صورت قطره‌های کوچک مدور یا زاویه دار به رنگ سفید تا مایل به زرد است؛ ولی نوعی از آن که به رنگ قهوه‌ای یاقرمز روشن می‌باشد در تجارت مورد پسند نیست.

کاربرد درمانی

• ازصمغ آکاسیا برای آرایش موی سر، برای تهیهٔ قرصها، چسب‌ها، قطره و پودرها استفاده می‌شود و به مقدار بسیار کم در تهیهٔ غذا و شیرینی مصرف دارد.
• صمغ آکاسیا را درآب گرم حل نموده یک ژله تهیه می‌نمایند و از این ژله برای درمان بیماری‌های فوق روزی ۱ تا ۴ قاشق چایخوری تناول می‌کنند. ممکن است این ژله را با شربت‌های دیگر مخلوط نموده و صبح و ظهر و شب هر دفعه ۱ تا ۴ قاشق چایخوری تناول نمایند.

ریشه شناسی نام علمی سرده Acacia

آکاسیا؛ نام علمی این سرده (Acacia) برگرفته از واژه یونانی ακακια یا acacía، است که توسط تئوفراست (Theophrastos) گیاهشناس، فیلسوف و فیزیکدان یونانی که در371 تا 287 قبل از میلاد می زیست، و دیوسکوریت (Dioscorides) داروساز و گیاه شناس یونانی که در 40-90 میلادی می زیست به گونه ای از آکاسیا که در مصر می رویید داده شد. این واژه (واژه یونانی ακακια یا acacía ) خود احتمالا از تکرار واژه یونانی ακέ ακις acé acís به معنای تیزبودن و یا خار، ساخته شده است.

آکاسیا در ایران

سرده آکاسیا دارای چهار گونه و سه زیرگونه خودرو در ایران است. ضمنا چندین گونه از آن به منظور زینتی  و نیز احیای برخی از مناطق جنوبی به ایران وارد شده است. نام علمی گونه و زیرگونه های خودروی ایران به قرار زیر است:

• گونه های خودرو: گونه های خودروی آکاسیا در ایران عبارتند از:

A. oerfota

A. nilotis

A. hydaspica

Acacia tortilis

• زیر گونه های خودرو: زیرگونه های خودروی آکاسیا در ایران عبارتند از:

A. nilotica subsp. nilotica

A. nilotica subsp. indica

Acacia nilotica  subsp. astringens

• نام علمی برخی از گونه های کاشته شده در ایران: برخی از گونه های کاشته شده در ایران عبارتند از:

A. gerogiana	A. farnesiana	A. dealbata	A. cyanophylla	A. coriacea	Acacia acuminata
A. stenophylla	A. sclerosperma	A. saligna	A. salicina	A. oligophylla	A. ligulata
					A. victoriae

پانویس

منابع

2. سایت سید حسن زالی(Zali.web)، بخش ریشه شناسی اسامی علمی گیاهان

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Acacia». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۳ سپتامبر ۲۰۱۷.
• دکتر محمد صادق رجحان (۱۳۷۷)، درمان بوسیله گیاهان دارویی، مرکز فرهنگی آبا
• مظفریان، ولی‌الله (۱۳۷۵). فرهنگ نام‌های گیاهان ایران: لاتینی، انگلیسی، فارسی. تهران: فرهنگ معاصر. شابک ۹۶۴-۵۵۴۵-۴۰-۴.