میرزا هاشم آملی

هاشم اردشیر لاریجانی معروف به میرزا هاشم آملی (۱۲۷۸ لاریجان آمل – ۷ اسفند ۱۳۷۱ قم) از روحانیون و مراجع تقلید شیعه اهل ایران و استاد فقه و اصول در حوزه علمیه قم و نجف بوده است. او پدر برادران لاریجانی است.

میرزا هاشم آملی
اطلاعات شخصی
زاده	میرزا هاشم اردشیر لاریجانی ۱۲۷۸ خورشیدی روستای پردمه لاریجان آمل، ایران
آرامگاه	حرم فاطمه معصومه
فرزندان	فاضله لاریجانی محمدجواد لاریجانی فاضل لاریجانی علی لاریجانی صادق لاریجانی محمدباقر لاریجانی

کودکی

میرزا هاشم آملی لاریجانی، در سال ۱۲۷۸ هجری شمسی در روستای پردمه لاریجان در هفتاد کیلومتری شهر آمل، به دنیا آمد. در دوران کودکی، به فراگیری ادبیات عرب و مقدمات علوم نزد آقا سید تاج و شیخ احمد آملی پرداخت و تا مرحله سطوح را در آمل فراگرفت.

تحصیلات

در تهران

در سیزده سالگی، برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه تهران رفت و به مدرسهٔ سپهسالار که زیر نظر سید حسن مدرس اداره می‌شد رفت و تا بیست و پنج سالگی در آن مدرسه به فراگیری علوم دینی پرداخت. میرزا محمدرضا فقیه لاریجانی، سید محمد تنکابنی، میرزا یدالله پاک نظر کجوری، محمدعلی لواسانی، آقا میرزا طاهر تنکابنی، میرزا ابوالحسن شعرانی و محمدعلی شاه‌آبادی از استادان وی در این مدت بودند.

در قم

در سال ۱۳۰۵ به قم رفت. او در آنجا در درس عبدالکریم حائری یزدی، سیدمحمد حجت کوه‌کمری، محمدعلی شاه‌آبادی و محمدعلی حائری قمی حاضر شد و در مدت شش سال از آنان بهره برد. وی در این مدت دروس فقه، اصول، رجال، حدیث، فلسفه و عرفان را فرا گرفت.

وی پس از دریافت اجازه اجتهاد از عبدالکریم حائری یزدی و محمد حجت کوه‌کمری، به حوزهٔ نجف مهاجرت کرد.

در نجف

میرزا هاشم آملی در سال ۱۳۵۱ در مدرسه بزرگ آخوند ساکن شد و در درس فقه و اصول سیدابوالحسن اصفهانی، آقاضیاءالدین عراقی و میرزای محمدحسین نائینی حاضر شد.

استادان

• مرتضی طالقانی
• عبدالکریم حایری یزدی
• میرزا حسین نائینی
• ضیاالدین عراقی
• سیدابوالحسن اصفهانی
• محمدعلی شاه‌آبادی
• سیدمحمد حجت کوه‌کمری
• میرزا ابوالحسن شعرانی
• سیدمحمد تنکابنی
• محمدعلی حائری قمی
• میرزا مهدی آشتیانی
• یدالله نظرپاک کجوری تهرانی
• آقا میرزا طاهر تنکابنی
• محمدرضا تنکابنی

شاگردان

• محمد فاضل استرآبادی
• عباس مدرسی یزدی
• محمد رضا نکونام
• میرزا جوادآقا تبریزی
• عبدالله جوادی آملی
• نورالله طبرسی
• ناصر مکارم شیرازی
• سید صابر جباری
• عبدالنبی نمازی
• حسین انصاریان
• محمدعلی ناصری
• محمد مفتح
• ابوالفضل موسوی‌تبریزی
• محمد یزدی
• ابوالحسن ایازی
• ابراهیم دیراوی
• سید حسن شجاعی کیاسری
• هاشم تقدیری سبزواری
• هادی روحانی
• اسماعیل صالحی مازندرانی
• شیخ ابوالقاسم رحمانی خلیلی
• سید حبیب‌الله طاهری گرگانی
• سید نصرالله برهانی
• سید احمد حق‌شناس
• محمدباقر دارابکلائی
• محسن دوزدوزانی
• سیدرضا علوی‌تهرانی
• علی غیاثی آملی
• سید علی فرحی قمی
• محمدعلی فیض لاهیجی
• جعفر کریمی
• محمدتقی مجلسی
• عباس محفوظی
• سید علی محقق‌داماد
• سید مصطفی محقق داماد
• محمد محمدی گیلانی
• حسین محمدی لائینی
• سید محمدحسن مرتضوی لنگرودی
• سید محمدمهدی مرتضوی لنگرودی
• محمدحسین مسجد جامعی
• محمدهادی معرفت
• عبدالله نظری خادم الشریعه
• حسن عالمی
• سید محمدحسن علوی سبزواری

تالیفات

• کتاب الطهارة
• کتاب الصلوة
• مناسک حج
• توضیح المسائل
• بدایع الافکار
• تقریرات درس اصول مرحوم محقق عراقی
• حاشیه بر التحصیل بهمنیار
• کتاب الرهن و الاجارة
• کتاب البیع
• خیارات
• رسالة فی النیة
• تقریرات درس صلوة مرحوم حائری
• تقریرات درس فقه آقا ضیاءالدین عراقی (صلاة، اجاره، غصب، بیع و قضا)
• حاشیه بر عروةالوثقی
• تقریرات درس اصول مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی
• حاشیه بر شرح چغمینی در هیئت
• حاشیه بر التحصیل بهمنیار در حکمت و منطق

فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی

وی در طول حیاط خود بخصوص بعد از انقلاب سال ۱۳۵۷ فعالیت سیاسی آشکاری نداشت. میرزا هاشم آملی پس از تصویب قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی، در مهرماه ۱۳۴۱ و اعتراض مراجع تقلید، وی یکی از چهره‌های سرشناس مبارز روحانیت بود. نام وی همواره ذیل اعلامیه‌های دسته جمعی مراجع تقلید دیده می‌شد.

وی از اولین کسانی بود که دولت منتخب روح‌الله خمینی را تأیید کرد. علی اکبر ناطق نوری در این زمینه می‌گوید:

ایشان در دوران انقلاب از جمله فقها و آیاتی بودند که همواره از امام عالیقدر به عنوان رهبری انقلاب و مقام امامت یاد می‌کردند و همراه و همگام با امام در دوران مبارزه و انقلاب بودند و اعلامیه‌های باقی‌مانده از آن عالم بزرگوار شاهد بر این مدعاست.

پس از مرگ روح‌الله خمینی و انتخاب سیدعلی خامنه‌ای به مقام رهبری، وی طی نامه‌ای بیعت خود را با او اعلام کرد و تأکید کرد:

انتخاب شایسته حضرتعالی که فردی دانشمند و اسلام‌شناس و صاحب درایت هستید از جانب مجلس خبرگان، مایه امیدواری و تسکین است.

وی در ایجاد ساختمان‌های عام‌المنفعه نیز به فعالیت پرداخت، که نمونه آن مدرسه علمیه حضرت ولی عصر در قم است، که این مدرسه با مساحتی نزدیک به هفتصد متر و داشتن بیش از چهل حجره و چند مدرسه و کتابخانه است. همچنین وی در بنای ده‌ها مسجد و مدرسه در گوشه و کنار استان مازندران با کمک‌های مالی خود شرکت کرد.

فرزندان

مقالهٔ اصلی: خانواده لاریجانی

• بزرگ‌ترین فرزند وی فاضله لاریجانی (همسر سید مصطفی محقق داماد)، و پس از او پنج فرزند پسر است که به ترتیب زیر متولد شدند:
• محمدجواد لاریجانی (زاده ۱۳۳۰ در نجف)، استاد دانشگاه، عضو شورای عالی امنیت ملی کشور، عضو سابق کمیسیون سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی و رئیس سابق مرکز پژوهشهای مجلس و رئیس کنونی مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات.
• فاضل لاریجانی، (زاده ۱۳۳۲ در نجف) عضو کمیسیون مشورتی شورای عالی انقلاب فرهنگی.
• علی لاریجانی، (زاده ۱۳۳۶ در نجف) سیاستمدار و رئیس سابق مجلس شورای اسلامی، داماد مرتضی مطهری
• صادق لاریجانی، (زادهٔ ۱۳۳۹ در نجف) استاد حوزه علمیه قم و مدرس علم کلام و فلسفه اسلامی و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، داماد آیت الله وحید خراسانی
• باقر لاریجانی، (زاده ۱۳۴۰ در قم) پزشک و فوق‌تخصص غدد، استادیار دانشگاه تهران و رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران، داماد آیت الله علامه حسن‌زاده آملی.

درگذشت

میرزا هاشم آملی در سن ۹۳ سالگی پس از پشت سر گذاشتن سکته‌های ناقص و یک دوره بیماری، در عصر روز جمعه ۷ اسفند ۱۳۷۱ درگذشت و در عصر شنبه ۸ اسفند ۱۳۷۱ پس از اقامه نماز حسین وحید خراسانی، در حرم فاطمه معصومه به خاک سپرده شد. شفیعی مازندرانی دربارهٔ مرگ او این شعر را سروده است:

{{|بشنیدم از شمعی که با پروانه می‌گفت | خورشید را نشناخت کس در روزگاران}} {{|آن آیت عظمای حق، آن مرجع خلق | صدرالافاضل، آملی، خورشید تابان}} {{|فقه و اصول و حکمت و عرفان و تفسیر | در سوگ آن فرزانه، سراندر گریبان}}

منابع

• زندگینامه
• ویژگی‌های اخلاقی و فعالیت‌ها
• شبکه اطلاع‌رسانی اجتهاد
• وبگاه حوزه نت

فیلسوفان مسلمان