اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران

اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی که به اختصار اتاق بازرگانی تهران خوانده می‌شود، اولین نهاد مدنی است که بنیاد بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی و تجاری کشور بر پایه آن شکل گرفته‌است. در حال حاضر محمود نجفی‌عرب ریاست اتاق بازرگانی تهران را برعهده دارد.

اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران

نوع	مؤسسه غیرانتفاعی
بنا نهاده	۱۲۶۳ هجری شمسی محمدحسن امین‌الضرب
بنیانگذاران	محمدحسین امین‌الضرب
دفتر مرکزی	تهران، ایران
محدودهٔ فعالیت	سراسر ایران
افراد کلیدی	محمود نجفی عرب (رئیس)
وبگاه	https://tccim.ir/

پیشینه تاریخی

کشور	ایران
استان	استان تهران
شهرستان	تهران
روی نقشه تهران ۳۵٫۷۳۶۷۷۴۰۴۱۳۳۸۰۶°شمالی ۵۱٫۴۱۲۴۵۹۳۱۸۱۸۰۴۸°شرقی / 35.73677404133806; 51.41245931818048

ریشه‌های تأسیس اتاق تجارت تهران به نهادی باز می‌گردد که برای حفاظت از منافع تجار تأسیس شد. تأسیس این نهاد احتمالاً همزمان است با تأسیس وزارت تجارت و فلاحت در سال ۱۲۸۹ هـ. ق (۱۸۷۲م) که یکی از اقدامات اصلاحی میرزا حسین خان سپهسالار، وزیر تجارت وقت، به‌شمار می‌رود. وظیفه اولیه این نهاد تنظیم مناسبات بازرگانی و دفاع از منافع کشور در حوزه تجارت بود.

مجلس وکلای تجار

ده سال پس از میرزا حسین خان سپهسالار، میرزا عبدالوهاب نصیرالدوله وزارت تجارت را برعهده گرفت. در این دوره نابسامانی‌های اقتصادی بسیاری به وجود آمد که اعتراض تجار را برانگیخت. این گروه از فعالان اقتصادی در این زمان به ضرورت حمایت از منافع مشترک خود در مقابل هجوم سرمایه‌های خارجی پی بردند و دست به اعتراض زدند. این اعتراض به رهبری محمدحسن امین‌الضرب، از بازرگانان بانفود تهران، ناصرالدین شاه را به عزل نصیرالدوله واداشت. تجار خواستار تأسیس شورایی شدند که فقط بازرگانان در آن عضویت داشته باشند و دربارهٔ مسائل مرتبط تصمیم‌گیری کنند؛ بدین‌ترتیب ناصرالدین‌شاه در سال ۱۲۶۳ شمسی (مقارن با ۱۳۰۱ قمری و ۱۸۸۴ میلادی) فرمان تشکیل مجلس وکلای تجار ایران را صادر کرد تا بازرگانان بتوانند نمایندگان خود را انتخاب و از منافع خود حفاظت کنند. اما این تلاش تجار سرانجام به دلایل مختلف از جمله مخالفت روحانیون، فشار حکام محلی و تعارضات درونی و منفعت‌طلبی در بین خود تاجران منجر به شکست و صدور فرمان لغو تشکیلات مجلس وکلای تجار ایران از سوی شاه گردید.

نظر به تقاضای تجار طهران برای تشکیل اتاق تجارتی، نظر به ماده ۱ نظامنامه اطاقهای تجارت هیئت وزرا در جلسه دهم بهمن ماه (۱۳۰۴) بر حسب پیشنهاد وزارت فلاحتی و تجارت، فواید عامه تصویب نمودند که بتاسیس اتاق تجارتی طهران اقدام شود.

اتاق تجارت تهران

با روی کار آمدن حکومت پهلوی، ضرورت پاسخگویی به نیازهای جدید در مراوده با جهان احساس می‌شد، بنابراین با تصویب هیئت‌دولت، در تاریخ ۱۸ بهمن ۱۳۰۴ امر به تأسیس اتاق بازرگانان تهران داده شد. بدین‌ترتیب تجار از روز ۱۸ تا ۲۲ اردیبهشت ۱۳۰۵ شمسی در تجارت‌خانه ابوالقاسم تاجر اصفهانی حاضر شدند و تعرفه انتخابات اعضای اتاق تجارت تهران را دریافت کردند تا در رأی‌گیری اعضای اتاق تجارت شرکت نمایند.

عکسی از اعضاء اتاق تجارت طهران در آبان ۱۳۰۸ درحالی‌که در رئیس اتاق، امین‌الضرب در پاریس اقامت داشتند.

اولین اتاق تجاری ایران در ۱۶ مهر ۱۳۰۵ در ساختمانی کوچک در نزدیکی چهارسوق کوچک بازار به ریاست محمدحسین امین‌الضرب و دبیری میرزا غلامحسین کاشف و میرزا محمد سپهر آغاز به کار کرد. پس از آن حبیب‌الله امین‌التجار ریاست اتاق تجارت تهران را برعهده گرفت و حاج میرزا ابوطالب اسلامیه، عبدالحسین نیک‌پور، فقیه‌التجار، آقا میرزا علی محلوجی و آقا شیخ حسین حریری هیئت نمایندگان آن را تشکیل دادند. در این دوره، سیاست‌های تمرکزگرایانه دولت پهلوی اول، امکان استقلال عمل اتاق تجارت را از آن می‌گرفت. براساس قانون تشکیل اتاق‌های تجارت، از بین ۴۵ نفر از اعضای منتخب، تعداد پانزده نفر را دولت انتخاب می‌کرد.

دوره فترت اتاق بازرگانی تهران

با مصوبه ۱۹ خرداد ۱۳۱۴ که اتاق‌های تجارت شهرهای کشور منحل شد و فقط در ۱۶ منطقه تجاری اتاق تجارت باقی ماند، وضعیت اتاق تجارت بیش از پیش متزلزل شد و استقلال خود را از دست داد. سال ۱۳۱۸ شمسی مقارن با آغاز جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹ میلادی) بود که اوضاع تجارت ایران نیز به تبع بحران جهانی تحت تأثیر قرار گرفت. همزمان با سقوط رضاشاه در ۱۳۲۰، بیشتر بازاریانی که از امتیازهای جوازهای وارداتی در دوره انحصارات دولتی بی‌نصیب مانده بودند دست به اعتراض زدند، زیرا بر این گمان بودند که نمایندگان اتاق تجارت و رئیس آن، عبدالحسین نیک‌پور با نزدیک‌شدن به مقامات دولتی، امتیاز حمایت از رضاشاه را با اخذ مجوزهای وارداتی دریافت کرده‌اند. آن‌ها تهدید به بستن بازار کردند و خواستار اجرای تقاضای خود یعنی یک‌مرحله‌ای شدن انتخابات گردیدند تا از دخالت‌های دولت در امر انتخابات اتاق جلوگیری کنند.

در پاسخ به این درخواست، قانون جدیدی در سال ۱۳۲۱ تهیه شد تا انتخابات به‌طور مستقیم انجام شود و اسم اتاق نیز به نام اتاق بازرگانی تغییر کند. این امر تا حدی از مداخله دولت در انتخاب اعضای اتاق بازرگانی جلوگیری می‌کرد.

سال‌های ملی شدن صنعت نفت (۱۳۲۶–۱۳۲۹) دورانی پرتلاطم برای اتاق تهران بود. مصدق در دوره چهاردهم مجلس شورای ملی به واگذاری امتیاز پارچه به گروهی از تاجران متنفذ اعتراض و از وزارت امور اقتصادی و دارایی انتقاد کرد. هیئت رئیسه اتاق بازرگانی تهران از عملکرد دولت جانبداری کرد، اما بازاریان سطح متوسط به حمایت از محمد مصدق برخاستند و در سال ۱۹۴۹ زمینه ایجاد ائتلاف سیاسی جبهه ملی ایران با کمک بازاریان سطح متوسط، روشنفکران و دانشجویان غیر کمونیست فراهم شد. او پس از انتخاب به سمت نخست‌وزیری، به انحصار صادرات و واردات در دست تعداد معدودی از بازرگانان و اعضای هیئت رئیسه اتاق با استفاده از رانت دولتی اعتراض کرد و همین امر موقعیت او را در میان بازاریان تثبیت کرد.

با پایان مدت قانونی دوره چهارم اتاق در ۱۸ فروردین ۱۳۳۰، دولت محمد مصدق موضوع برگزاری انتخابات دوره بعدی اتاق را رد کرد. یک سال بعد، محمد مصدق با استفاده از اختیارات تام خود، لایحه قانونی افزایش نمایندگان اتاق تهران از ۱۵ نفر به ۳۰ نفر را تهیه کرد.

اتاق صنایع و معادن ایران

طاهر ضیایی، وزیر صنایع و معادن در حال ارائه گزارش به محمدرضا پهلوی، از سمت چپ به ترتیب جعفر شریف‌امامی، علی‌اکبر ضرغام و علی وکیلی، رئیس اتاق بازرگانی تهران

درسال ۱۳۴۰ گروهی از صاحبان صنایع از علی امینی، تأسیس اتاق صنایع و معادن را درخواست کردند. درنهایت با تلاش‌های طاهر ضیایی، در مهر ۱۳۴۱ این درخواست به تصویب رسید و در همان سال اتاق صنایع و معادن تأسیس شد و سی نفر از صاحبان صنایع و معادن به ریاست جعفر شریف‌امامی اداره آن را در دست گرفتند. شریف‌امامی در سال ۱۳۴۶ از ریاست اتاق استعفا داد و طاهر ضیایی جانشین وی شد. از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۸ اتاق بازرگانی تهران و اتاق صنایع و معادن به‌طور مستقل کار می‌کردند. در سال ۱۳۴۸ قانون ادغام این دو اتاق به تصویب رسید و در بهمن ۱۳۴۸ اتاق بازرگانی تهران و اتاق صنایع و معادن با هم ادغام شدند و اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران تأسیس شد. در این دوره اتاق بازرگانی تهران فعال‌ترین شعبه اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران است.

ساختار

ساختار اتاق قبل از انقلاب

لایحه تشکیلات و وظایف اتاق‌های تجارت در دوره هفتم مجلس در سال ۱۳۰۹ به مجلس داده شد و به تصویب رسید.

«طبق قانون اتاق‌های بازرگانی، مقرر است که در هر سه سال یک‌بار انتخابات اتاق‌های بازرگانی تجدید گردیده و نمایندگانی از طرف بازرگانان محل برای اتاق بازرگانی انتخاب شوند. تعداد این نمایندگان که باید آقایان بازرگانان انتخاب نمایند مساوی سه برابر عده معینه نمایندگان اتاق بازرگانی است که از بین این عده یک ثلث از نمایندگان منتخبه از طرف دولت و به موجب تصویب‌نامه هیئت‌وزیران انتخاب و به کارمندی اتاق بازرگانی تعیین می‌شوند. در حقیقت انتخابات اتاق‌های بازرگانی ایران بر طبق قانون دو درجه است که درجه نخست را بازرگانان انتخاب و درجه دوم را دولت از بین منتخبین انتخاب می‌نماید و نیز بر طبق قانون در آخر هر سال یک‌سوم از منتخبین و کارمندان اتاق‌های بازرگانی به حکم قرعه از کارمندان اتاق برکنار و به جای آن‌ها مطابق نظر دولت از منتخبین درجه بعدی که دارای آراء زیادی هستند منصوب و انتخاب می‌شوند و دولت حق دارد کارمندی را که به حکم قرعه خارج شده‌است نیز مجدداً انتخاب و به کارمندی اتاق منصوب نماید.»

در ابتدای تشکیل اتاق تجارت، دوره‌های آن سه ساله بود و تعداد ۴۵ نفر به هیئت‌دولت پیشنهاد می‌شد تا از بین آن‌ها، پانزده نفر از اعضای اتاق انتخاب و تأیید شوند. در سال ۱۳۲۱ شمسی قانون جدید تشکیل اتاق بازرگانی به تصویب رسید که مقرر می‌کرد انتخابات اتاق بازرگانی یک‌مرحله‌ای باشد. این امر از مداخله دولت در انتخاب اعضای اتاق بازرگانی ممانعت به عمل می‌آورد. طبق این قانون ۲۵ نفر از منتخبین اتاق بازرگانی تهران که حائز اکثریت آراء و واجد شرایط بودند انتخاب می‌شدند و هیئت‌رئیسه اتاق شامل رئیس، نایب‌رئیس، منشی و خزانه‌دار شکل می‌گرفت. در قانون ادغام اتاق‌ها، هیئت نمایندگان اتاق ایران ۷۲ نفر پیش‌بینی شده بود که ۳۵ نفر نماینده شعبه تهران، ۲۰نفر نماینده شعبه‌های شهرستان و ۱۷ نفر نماینده اتحادیه سندیکاهای تولیدکنندگان و صادرکنندگان و واردکنندگان وابسته به اتاق بودند. اتاق بازرگانی تهران تا روزهای ابتدایی انقلاب با همین روال به کار خود ادامه می‌داد و نقش مؤثری نیز در فرایندهای تصویب و اجرای قوانین و حتی تدوین برنامه‌های توسعه‌ای داشت.

ساختار اتاق بعد از انقلاب

هیئت نمایندگان اتاق تهران هر چهار سال یکبار با رأی اعضا (دارندگان کارت بازرگانی یا عضویت اعم از حقیقی و حقوقی) برگزار می‌شود. در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی تاکنون ۱۰ دوره انتخابات برگزار شده‌است. در جریان انتخابات ۴۰ نفر نماینده بخش خصوصی (۱۶ نفر نماینده بخش بازرگانی، ۱۴ نفر نماینده بخش صنعت، ۴ نفر نماینده بخش معدن و ۶ نفر نماینده بخش کشاورزی) با رأی‌گیری انتخاب می‌شوند. همچنین برای تعامل بیشتر فعالان بخش خصوصی با دولت به این جمع انتخابی در هر دوره ۲۰ نماینده از سوی دولت (وزارتخانه‌های صنعت، معدن، تجارت، وزارت امور اقتصادی و دارایی و وزارت جهاد کشاورزی) هم اضافه می‌شوند که در مجموع ۶۰ عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران را تشکیل می‌دهند. هیئت نمایندگان در هر دوره ۵ عضو را به عنوان اعضای هیئت‌رئیسه انتخاب کرده و ریاست اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران هم با رأی اعضا انتخاب می‌شود.

کمیسیون‌های تخصصی و مشورتی

اتاق تهران برای پیشبرد اهداف خود و به عنوان تشکل و پارلمان بخش خصوصی در حال حاضر دارای ۹ کمیسیون تخصصی و مشورتی شامل: «اقتصاد سلامت»، «اقتصاد نوآوری و تحول دیجیتال»، «انرژی و محیط زیست»، «بازار پول و سرمایه»، «بهبود محیط کسب‌وکار و رفع موانع تولید»، «تسهیل تجارت و توسعه صادرات»، «حمایت قضایی و مبارزه با فساد» «صنعت، معدن» و «کشاورزی و صنایع تبدیلی» است. هر کدام از اعضای هیئت نمایندگان اتاق تهران در دو کمیسیون عضو هستند و نمایندگان تشکل‌های بخش خصوصی نیز در این کمیسیون‌ها حضور دارند و در هر جلسه از کارشناسان و نمایندگان وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای دولتی هم برای حضور دعوت می‌شود. کمیسیون‌های تخصصی و مشورتی اتاق تهران هر دو هفته یکبار تشکیل جلسه داده و به‌طور تخصصی موضوعات و مسائل مربوط به حوزه تحت پوشش خود را بررسی می‌کنند و نظرات تخصصی و کارشناسی‌شده بخش خصوصی را به قوای سه‌گانه و نهادهای سیاستگذار و مجری اعلام می‌کنند. کمیسیون‌های تخصصی و مشورتی در واقع نقش نظارتی و مطالبه‌گری دارند و به نمایندگی از بخش خصوصی چالش‌های این بخش و اقتصاد ایران را بررسی کرده و راهکارهایی برای حل مشکلات ارائه می‌دهند. کمیسیون‌های تخصصی و مشورتی اتاق تهران در سال (۱۴۰۰)، ۱۲۱ جلسه رسمی (به صورت حضوری و آنلاین به دلیل کرونا) برگزار کرده و در زیرمجموعه فعالیت کمیسیون‌ها ۳۰ جلسه با عنوان کارگروه‌های تخصصی برگزار شده‌است.

هیئت‌رئیسه ادوار اتاق بازرگانی تهران

دوره پهلوی اول

محمدحسن امین‌الضرب با تأسیس مجلس وکلای تجار (۱۲۶۳ شمسی) نهادی نوپا را در جهت حمایت از بازرگانان ایجاد کرد، اما این تلاش‌ها درنهایت تا اوایل دوران پهلوی مسکوت ماند. با آغاز سلطنت رضاشاه نظم نوینی در حال شکل‌گیری بود که اصلاحات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مختلفی را در پی داشت. اتاق تجارت در شانزدهم مهر ۱۳۰۵ شمسی آغاز به فعالیت کرد و اولین جلسه آن، به ریاست محمدحسین امین‌الضرب در روز سه‌شنبه ۲۶ اسفند ۱۳۰۹ تشکیل شد. از تصمیمات مهم آن، تنظیم نظام‌نامه اتاق بود. مهم‌ترین قانون اقتصادی که در این دوران تصویب شد، قانون انحصار تجارت خارجی بود که در سال ۱۳۰۹ به تصویب مجلس رسید و نارضایتی بسیاری از تجار را در پی داشت و بسیاری از جلسات اتاق به این موضوع اختصاص می‌یافت. طبق این قانون، تجارت خارجی ایران در دست دولت قرار گرفت و حق واردات و صادرات کالاها و محصولات در انحصار دولت بود.

هیئت نمایندگی اتاق بازرگانی در کارخانه ایوری بیرمنگام، به ترتیب نشسته از سمت راست، محمد خسروشاهی، احمد اخوان، عبدالحسین نیک‌پور، مهدی نمازی، فرهودی

امین‌الضرب تا ۱۳۱۱ ریاست اتاق را برعهده داشت و بعد از درگذشت او، حبیب‌الله امین‌التجار اصفهانی تا سال ۱۳۱۲ رئیس اتاق بود.

در اسفند ۱۳۱۲ دوره فعالیت سه‌ساله اتاق تجارت تهران خاتمه یافت و انتخابات جدید برگزار شد و ریاست اتاق به عبدالحسین نیک‌پور رسید. عبدالحسین نیک‌پور دوران ریاست طولانی خود را (از سال ۱۳۱۳ تا ۱۳۳۵) با فراز و نشیب آغاز کرد. در دوران ریاست نیکپور، اتاق تجار بار دیگر نام خود را تغییر داد و براساس عرف بین‌المللی، عنوان اتاق بازرگانی برای آن انتخاب شد.

اتاق بازرگانی در دوره دوم (۱۳۱۱ تا ۱۳۲۰) قدرتش کاهش یافت و حتی در تنظیم روابط درونی تجار و تأمین مالی اتاق از طریق مالیات‌های اعضاء ناتوان بود و دخالت‌های دولت نیز استقلال تجار را مخدوش می‌کرد. تجارت کشور در این دوران به تمرکزگرایی بیشتر سوق پیدا کرد و قدرت شرکت‌های سهامی خصوصی و دولتی بر قدرت تجار منفرد پیشی گرفت.

از سقوط رضاشاه تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲

پس از خروج رضاشاه از کشور، در انتخابات دور جدیدی که در سال ۱۳۲۱ صورت گرفت محمدرضا خرازی، بیشترین رأی را کسب کرد، اما با ائتلاف دو جبهه مخالف وی در درون اتاق، ریاست اتاق مجدداً به نیک‌پور رسید و خرازی معاونت او را برعهده گرفت.

در دوره ریاست نیک‌پور اتاق دارای قدرت بود و می‌توانست وزرای مربوطه را احضار کند، اما به‌تدریج که دولت‌ها قوی‌تر می‌شدند، اتاق ضعیف می‌شد. از تصمیمات مهم در دوره ریاست نیک‌پور بر اتاق، می‌توان به تشکیل بنگاه خیریه بازرگانان، احداث بیمارستان بازرگانان، تشکیل اتحادیه بازرگانان و اتحادیه اصناف بازار تهران برای بهبود اوضاع اقتصادی کشور و انجام امور خیریه و رفع اختلافات صنفی و تجاری و… اشاره نمود.

از کودتا تا انقلاب اسلامی

محمدرضا پهلوی و علی وکیلی، رئیس اتاق بازرگانی تهران

با وقوع کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، دولت محمد مصدق سرنگون شد و اداره امور بیش از پیش در دستان محمدرضا شاه متمرکز گردید. در دوران حکومن مصدق اتاق بازرگانی تشکیل نشد و اتحادیه بازرگانان به عنوان تشکل بازرگانان عمل می‌کرد.

در این دوره نیک‌پور به نمایندگی مجلس سنا انتخاب شد و توانست از جایگاه خود برای افزایش یا حمایت از منافع تجار مرفه و چالش با مقامات دولتی استفاده کند، بنابراین تا پایان سال ۱۳۳۴ اتاق بازرگانی توانست استقلال بیشتری نسبت به سال‌های قبل پیدا کند.

در سال ۱۳۳۵ ریاست نیک‌پور بر اتاق به پایان رسید و عمر کوتاه ریاست ابوالحسن صادقی بر اتاق بازرگانی فرارسید، اما ابوالحسن صادقی یک‌سال بعد در زمان مراسم افتتاح فروشگاه فردوسی سکته کرد و درگذشت.

در سال ۱۳۳۶ اکبر لاجوردیان جایگزین برادرزاده‌اش قاسم لاجوردی در اتاق بازرگانی شد و توانست با همراهی چند تن از اعضای جوان اتاق از جمله علی اکبر محلوجی، محمد خسروشاهی و علی خویی ریاست اتاق را از حالت انحصاری خارج کند. در ابتدای همین سال اتاق بازرگانی تصمیم گرفت باشگاهی به نام «باشگاه بازرگانان» تأسیس کند و کتابخانه اتاق بازرگانی را نیز در این محل دایر کند. پس از صادقی، محمدرضا خرازی سرپرستی اتاق را برعهده گرفت، اما به علت مخالفت دولت با خرازی، ریاست اتاق به علی وکیلی رسید. علی وکیلی با دولت سازش بیشتری داشت و این منجر به چرخش اتاق از استقلال به وابستگی بیشتر به دولت گردید. البته علی وکیلی تحصیلکرده اروپا و خوش‌فکر بود و بسیاری از کارهای ابداعی اقتصادی در زمان او صورت گرفت. از جمله اقدامات دوره وکیلی می‌توان به تشکیل دبیرخانه اتاق بازرگانی بین‌المللی، تأسیس مرکز اسلامی هامبورگ، گسترش شرکت‌های سهامی و تأسیس مؤسسه اعتباری دانشگاه (ماد) اشاره کرد.

با برکناری علی امینی و برنامه اصلاحات ارضی و انقلاب سفید، رفته‌رفته دولت تسلط بیشتری بر امور پیدا کرد و به همین میزان از قدرت نهادهای مدنی کاسته شد. بعد از بیماری علی وکیلی و کناره‌گیری وی از اتاق، محمد خسروشاهی با حمایت دولت به ریاست اتاق بازرگانی تهران رسید. یکی از فعالیت‌ها در دوران خسروشاهی تشکیل فدراسیون اتاق‌های بازرگانی سراسر کشور بود که فعالیت‌های بین‌المللی اتاق تهران به این فدراسیون محوّل شد.

در اولین انتخابات اتاق تهران که پس از ادغام برگزار شد، علی اکبر محلوجی به ریاست اتاق برگزیده شد و از سال ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۳ به مدت یک دوره ریاست اتاق را برعهده داشت. پس از آن انتخابات هیئت نمایندگان اتاق تهران در ۲۶ بهمن ۱۳۵۳ برگزار شد و عنایت بهبهانی به ریاست اتاق انتخاب شد. بهبهانی در اردیبشهت سال ۱۳۵۷ از ریاست اتاق استعفا کرد و چند ماه پایانی تا پیروزی انقلاب اسلامی، طاهر ضیایی به صورت همزمان ریاست دو اتاق بازرگانی تهران و اتاق ایران را برعهده داشت.

بعد از انقلاب اسلامی

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، سید علینقی خاموشی در اولین انتخابات اتاق‌های بازرگانی به عنوان رئیس اتاق بازرگانی تهران و ایران انتخاب شد و این دو اتاق بازرگانی که کاملاً در هم ادغام و ممزوج شده بودند با هیئت‌رئیسه‌ای، که غالب اعضایش مشترک بودند، ادامه حیات دادند. سید علینقی خاموشی تا پنجمین دوره انتخابات هیئت نمایندگان اتاق‌های بازرگانی در کسوت ریاست اتاق تهران باقی ماند تا اینکه در این انتخابات اسفند ۱۳۸۱، گروهی موسوم به تحول‌خواهان در هیئت‌رئیسه اتاق تهران اکثریت صندلی‌ها را در اختیار گرفتند و حکم به ریاست محمدرضا بهزادیان دادند و در انتخابات دور پنجم بهزادیان پیروز شد.

با حضور بهزادیان و اقدامات آتی در جهت تفکیک اتاق تهران و نیز ارکان مالی آن، منازعات اتاق‌های تهران و ایران گسترش یافت و در جایگاه مقابل، سید علینقی خاموشی نیز با اخذ رأی مثبت هیئت‌نمایندگان توانست موجبات استیضاح بهزادیان و هیئت‌رئیسه اتاق تهران را فراهم نماید.

با عزل بهزادیان و جایگزینی محمد نهاوندیان، وی توانست در دوران کوتاه یک‌ساله ریاست بر اتاق تهران، خود را به‌عنوان اقتصادخوانده‌ای با مشی دیپلماتیک و قدرت چانه‌زنی نشان دهد و با همین روند در انتخابات ششمین دوره هیئت نمایندگان اتاق‌های بازرگانی شرکت کند و با کسب ۱۶۵ رأی از هیئت نمایندگان اتاق ایران بر مسند ریاست این اتاق بنشیند. صندلی ریاست اتاق تهران نیز در انتخابات ششم به یحیی آل‌اسحاق رسید.

یحیی آل‌اسحاق را باید احیاگر اتاق بازرگانی در دهه هفتاد دانست. او زمانی که وزیر بازرگانی بود، همگام با سیاست توسعه اقتصادی اکبر هاشمی رفسنجانی، به اتاق و مدیران آن، میدان وسیعی داد و آن‌ها را در تصمیم‌گیری‌ها به بازی گرفت. آل‌اسحاق که از ابتدای سال ۱۳۸۶ ریاست اتاق بازرگانی تهران را برعهده گرفت، تلاش زیادی برای رایزنی و مذاکره با مقامات دولتی در جهت مطرح کردن اتاق بازرگانی و استفاده از مشاوره‌های این اتاق در تصمیم‌گیری داشت. نمونه این تلاش‌ها نیز اوج گرفتن نشست‌های صبحانه با مسئولان در دوران ریاست آل‌اسحاق بوده‌است.

مسعود خوانساری از سال ۱۳۹۴ (دوره هشتم) ریاست اتاق بازرگانی را برعهده داشته‌است. در این دوره فعالیت‌های اجتماعی اتاق بازرگانی تهران گسترش بیشتری یافت که می‌توان به فعالیت‌های درمانی، خیریه و حمایت از کسب‌وکارهای نوین اشاره کرد. یکی از ابتکارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی در این دوره، برگزاری مراسم نشان امین‌الضرب است که این نشان به کارآفرینان و پیشکسوتان نمونه تعلق می‌گیرد.

رؤسای اتاق بازرگانی تهران

رؤسای اتاق پیش از انقلاب

ردیف	نگاره	نام	آغاز ریاست	پایان ریاست	مدت ریاست	اقدامات
۱.		محمدحسین امین الضرب	۱۳۰۵	۱۳۱۱	۷ سال	- تصویب لایحه برداشتن عوارض تحمیلی از کالاهای صادراتی -انتشار مجله تجارت - به‌تصویب رساندن قانون تشکیل اتاق‌های تجارت
۲.		حبیب‌الله امین‌التجار	۱۳۱۱	۱۳۱۲	۱ سال	- برگزاری کنفرانس اتاق‌های تجارت
۳.		عبدالحسین نیک‌پور	۱۳۱۲	۱۳۳۵	۲۳ سال	- انحلال اتاق‌های تجارت پیشین و تعیین ۱۶ منطقه تجاری - بازگشایی اتاق تجارت ایران و آلمان - تک‌مرحله‌ای شدن انتخابات اتاق بازرگانی - تأسیس اتحادیه بازرگانان - تأسیس اتحادیه اصناف بازار تهران - تشکیل بنگاه خیریه بازرگانان - احداث بیمارستان بازرگانان - راه‌اندازی یک مجله به زبان انگلیسی سال ۱۳۲۶ - تصویب اعتبار مخصوص از درآمدهای اتاق تهران برای کمک به بودجه اتاق‌های بازرگانی شهرستان‌ها
۴.		ابوالحسن صادقی	۱۳۳۶	۱۳۳۷	۱ سال	- حمایت از آزادی تجارت - تأسیس کتابخانه بازرگانی
۵.		علی وکیلی	۱۳۳۷	۱۳۴۲	۵ سال	- تأسیس اتاق‌های بازرگانی شهرستان‌ها - انتشار مجله جدید در اتاق تهران (۱۴ خرداد ۱۳۳۷) - انتشار کتابی حاوی کلیه قوانین و مقررات، آئین‌نامه‌ها، تصویب‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مالیاتی از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۳۷ - کمک به ساخت مسجد ایرانیان با نام مرکز اسلامی هامبورگ - حضور بانوان بازرگان در انتخابات اتاق (۳ بهمن ۱۳۴۲) - تأسیس دانشکده بازرگانی - تشکیل کمیته ملی ایرانی وابسته به اتاق بازرگانی بین‌المللی - تأسیس مؤسسه اعتباری دانشگاه (ماد)
۶.		محمد خسروشاهی	۱۳۴۲	۱۳۴۸	۶ سال	- تأسیس اولین شرکت سهامی کشتی‌رانی ملی با حضور بازرگانان (۱۸ آذر ۱۳۴۳) - تشکیل کمیسیون برای بررسی سرمایه‌های کوچک و سرگردان (فروردین ۱۳۴۴) - اعزام هیئت اقتصادی به کشورهای عربی و حاشیه خلیج فارس (۱۳۴۵) - برگزاری کنفرانس اتاق‌های بازرگانی
۷.		جعفر شریف‌امامی	۱۳۴۱	۱۳۴۶	۵ سال	- تصویب قانون ایجاد اتاق صنایع و معادن در مجلس -استقلال اتاق صنایع و معادن
۸.	پرونده:طاهر ضیایی.jpg	طاهر ضیائی	۱۳۴۶	۱۳۵۷	۱۱ سال	- برگزاری سمینار کنترل کیفی محصولات صنعتی - ادغام دو اتاق بازرگانی و اتاق صنایع و معادن - آغاز فعالیت شرکت اطلاعات اعتباری - آغاز فعالیت اتاق بازرگانی ایران و انگلیس
۹.		علی اکبر محلوجی	۱۳۴۹	۱۳۵۳	۴ سال	- در ۲۶ بهمن ۱۳۵۳ به سبب بیماری از ریاست اتاق تهران کناره گرفت.
۱۰.		عنایت بهبهانی	۱۳۵۴	۱۳۵۷	۳ سال	- افزایش شصت درصدی صدور کارت بازرگانی

رؤسای اتاق پس از انقلاب

ردیف	نگاره	نام	تحصیلات	آغاز ریاست	پایان ریاست	مدت ریاست	اقدامات
۱.		علینقی خاموشی	کارشناسی صنایع نساجی از کالج بلک‌برن	۱۳۵۸	۱۳۸۱	۲۳سال	- شکل‌گیری کمیته تهیه و توزیع کالاها -جلوگیری از تعطیل شدن اتاق بازرگانی - شکل‌گیری حدود ۲۰ اتاق‌های مشترک با کشورهای دیگر - راه‌اندازی اتاق ایران و انگلیس
۲.		محمدرضا بهزادیان	کارشناسی ارشد صنایع نساجی از دانشگاه صنعتی امیرکبیر	۱۳۸۱	۱۳۸۴	۳ سال	- جدا کردن اتاق تهران از اتاق ایران و تفکیک مالی و مکانی دو اتاق - کاهش مدت زمان صدور و تمدید کارت بازرگانی
۳.		محمد نهاوندیان	دکترای اقتصاد از دانشگاه جرج واشینگتن	۱۳۸۴	۱۳۸۵	۱ سال	- عضویت در هیئت اجرائی فدراسیون اتاق‌های جهان - الکترونیکی کردن صدور کارت بازرگانی - تصویب قانون بهبود مستمر قانون کار در مجلس شورای اسلامی
۴.		یحیی آل اسحاق	دکترای مدیریت استراتژیک	۱۳۸۵	۱۳۹۴	۹ سال	- تقویت روابط دیپلماتیک در شرایط تحریم - تقویت روابط اتاق تهران با حاکمیت - اصلاح ساختار اتاق تهران - برگزاری جلسات صبحانه با مسئولان - ایجاد شورای اقتصادی و شورای بین‌الملل در اتاق تهران - تشکیل کمیسیون فضای کسب‌وکار کارآفرینی
۵.		مسعود خوانساری	کارشناسی ارشد مهندسی برنامه‌ریزی و سیستم	۱۳۹۴	۱۴۰۱	۸ سال	- تقویت فعالیت اتاق در حوزه مسئولیت اجتماعی - تأسیس بنیاد خیریه نیکوکاری بازرگانان در اتاق تهران - تقویت و بازسازی بیمارستان بازرگانان - به عضویت درآمدن اتاق در کمیسیون حقوق تجارت بین‌الملل سازمان ملل متحد (آنسیترال) - الکترونیک کردن روند صدور گواهی مبدأ - برگزاری جایزه نشان امین‌الضرب - علمی کردن پژوهش‌ها و تحقیقات اتاق تهران - راه‌اندازی مرکز اسناد دیجیتال اتاق بازرگانی تهران
6.		محمود نجفی عرب	دکترای داروسازی	۱۴۰۲	...

جداول ادوار، رؤسا و اعضاء هیئت‌رئیسه

اسامی هیئت‌رئیسه اتاق پیش از انقلاب

دوره	تاریخ شروع	رئیس	اعضا هیئت‌رئیسه	توضیح
دوره قاجار
نخست	۱۴ مرداد ۱۲۶۳	محمدحسن امین‌الضرب	هیئت‌رئیسه: عبدالباقی، آقا محمدامین، حاجی علی‌اکبر، حاج حسن، حاج محمد حسین، حاج ملاحسین، حاج علی‌اکبر دهدشتی، حاج محمدحسین کاشانی، سید خلف، حاج محمدحسین عمو، حاج ابراهیم، حاج عبدالرزاق، حاج ابوالفتح و حاج محمدجعفر	اعلام تشکیل مجلس وکلای تجار
دوره پهلوی اول
اول	۳۰ آذر ۱۳۰۵	محمدحسین امین‌الضرب	نواب رئیس: حاج میرزا ابوطالب اسلامیه و سرهنگ رضا قلیخان منشی: غلامحسین کاشف و سپهر مخبر: عبدالحسین نیک‌پور خزانه‌دار: علی وکیلی	نخستین جلسه اتاق تجارت تهران
دوم	۲۶ اسفند ۱۳۰۹	محمدحسین امین‌الضرب حبیب‌الله امین‌التجار عبدالحسین نیک‌پور	هیئت‌رئیسه: غلامحسین کاشف، حاج محمدحسین رحیم‌زاده بلورفروشان، حاج میرزا علی‌محمد محلوجی
سوم	۳۰ فرودین ۱۳۱۳	عبدالحسین نیک‌پور	نایب‌رئیس: غلامحسین کاشف منشی: احمد اخوان خزانه‌دار: رضا بوشهری
چهارم	۶ تیر ۱۳۱۶	عبدالحسین نیک‌پور	نایب‌رئیس: علی وکیلی منشی: احمد اخوان خزانه‌دار: عبدالرزاق قاضی‌زاده
دوره پهلوی دوم
اول	۱۵ مهر ۱۳۲۱	عبدالحسین نیک‌پور	نایب‌رئیس: عیسی کورس منشی: احمد اخوان و حسن کاشانیان خزانه‌دار: عبدالرزاق قاضی‌زاده
دوم	۲ آبان ۱۳۲۳	عبدالحسین نیک‌پور	نایب‌رئیس: عیسی کورس و احمد اخوان منشی: غلامحسین کاشف و حسن کاشانیان
سوم	۱۷ آبان ۱۳۲۵	عبدالحسین نیک‌پور	نایب‌رئیس: علی وکیلی و محمدرضا خرازی
چهارم	۲۱ فروردین ۱۳۲۸	عبدالحسین نیک‌پور	نایب‌رئیس: علی وکیلی و محمدرضا خرازی
پنجم	۵ اسفند ۱۳۳۳	عبدالحسین نیک‌پور، ابوالحسن صادقی	نایب‌رئیس: علی وکیلی، محمدرضا خرازی منشی: احمد جلیل‌زاده خزانه‌دار: حسن هاشمی دبیرکل: حسین فرهودی
ششم	۸ اسفند ۱۳۳۶	ابوالحسن صادقی، علی وکیلی	نایب‌رئیس: محمدمهدی لاری و محمدجواد حریری منشی: علی‌اکبر خسروشاهی، کاظم کورس دبیرکل: حسین فرهودی
هفتم	۲۴ اسفند ۱۳۳۹	علی وکیلی	نایب‌رئیس: محمدمهدی لاری و محمدجواد حریری دبیران: علی‌اکبر خسروشاهی، کاظم کورس
هشتم	۲۲ اسفند ۱۳۴۲	علی وکیلی، محمد خسروشاهی	نایب‌رئیس: علی اکبر محلوجی و کاظم کورس- علی اکبر محلوجی و هوشنگ انصاری دبیر و خزانه‌دار دوره وکیلی: علی‌اصغر پیرزاد و علی رحیم‌زاده خویی دبیر: قاسم هاشمی عضو هیئت‌رئیسه: رضا حکیم‌زاده
نهم	۲۷ اسفند ۱۳۴۷	محمد خسروشاهی	نایب‌رئیس: علی اکبر محلوجی و محمود دهدشتی دبیر: علی‌محمد بنکدارپور خزانه‌دار: اکبر لاجوردیان از سال سوم به بعد نایب‌رئیس: علی اکبر محلوجی، علی رضایی و محمد دهدشتی دبیران هیئت‌رئیسه: عنایت بهبهانی و عبدالله خویی خزانه‌دار: علی‌محمد بنکدارپور
دهم	۲۰ اسفند ۱۳۵۲	محمد خسروشاهی، علی اکبر محلوجی، عنایت بهبهانی	نایب‌رئیس اول: محمد ابراهیم (جهانگیر) نیکپور نایب‌رئیس دوم: اکبر لاجوردیان خزانه‌دار: علی کوچکعلی دبیر: مهین افشار (آمنه ملکی) دبیر از سال دوم: حسن متین	از این تاریخ به بعد اتاق بازرگانی تهران به صورت شعبه‌ای از اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران درمی‌آید.
یازدهم	۲۵ فروردین ۱۳۵۴	عنایت بهبهانی	نایب‌رئیس: اکبر لاجوردیان، مهین افشار (آمنه ملکی) دبیر هیئت‌رئیسه: علی توکلیان خزانه‌دار: علی کوچکعلی‌زاده	در ۴ اردیبهشت ۱۳۵۷ عنایت بهبهانی از ریاست اتاق تهران استعفا داد و از این تاریخ به بعد طاهر ضیایی با حفظ سمت ریاست اتاق تهران را برعهده گرفت.

اسامی هیئت‌رئیسه اتاق پس از انقلاب

دوره	تاریخ شروع	رئیس	اعضا هیئت‌رئیسه	توضیح
دوره جمهوری اسلامی
اول		علینقی خاموشی
شرایط سخت کشور ایران در سال‌های پس از پیروزی انقلاب سال ۱۳۵۷، اعم از ترورها، تغییر دولت‌ها و ماه‌های نخست آغاز حملهٔ صدام حسین به ایران، از مهم‌ترین اتفاقات دوره نخست است. اعضای دوره نخست اتاق بازرگانی نقش مهمی در پیشبرد اقتصاد نوپای نظام جمهوری اسلامی ایران داشتند. نقش اتاق بازرگانی در تأمین سلاح و کالاهای موردنیاز مردم در این دوره بسیار مهم و بی‌بدیل بود. دولت وقت به‌رغم اینکه اعتقاد زیادی به تفکر انحصارگرایی داشت و اهمیت زیادی به بخش خصوصی نمی‌داد ولی رابطه خوبی با تجار و بازرگانان و اتاق بازرگانی داشت.
دوم		علینقی خاموشی
سوم		علینقی خاموشی
چهارم		علینقی خاموشی
پنجم	۲۵ اسفند ۱۳۸۱	محمدرضا بهزادیان- محمد نهاوندیان	هیئت‌رئیسه دوره بهزادیان: نایب‌رئیس اول: جمشید عدالتیان نایب‌رئیس دوم: علاءالدین میرمحمدصادقی- هیئت‌رئیسه دوره نهاوندیان: شاهرخ ظهیری، علاءالدین میرمحمدصادقی خزانه‌دار: محمد مهدی رئیس‌زاده منشی: عباسعلی قصاعی‌زاده منشی دبیرکل دوره بهزادیان: محمدمهدی رئیس‌زاده - دبیرکل دوره نهاوندیان: محمدمهدی راسخ	در ۴ بهمن ۱۳۸۴ محمدرضا بهزادیان استیضاح و برکنار می‌شود و محمد نهاوندیان به ریاست اتاق را برعهده می‌گیرد.
ورود اصلاح‌طلبان به اتاق بازرگانی به حضور چند تن از اعضای آن‌ها انجامید. محمدرضا بهزادیان برای ریاست اتاق بازرگانی برنامه‌ریزی کرد و سرانجام موفق شد ۳ سال به‌عنوان رئیس اتاق بازرگانی تهران فعالیت کند. تعدد جناح‌های سیاسی در این دوره از انتخابات، به سیاسی شدن بیشتر اتاق بازرگانی انجامید که بسیاری از منتقدان، این دوره را، دوره جایگزینی سیاست به‌جای اقتصاد در اتاق بازرگانی می‌دانند.
ششم	۲ اسفند ۱۳۸۵	محمد نهاوندیان- یحیی آل‌اسحاق	دبیرکل: محمدمهدی راسخ
هفتم	۴ اسفند ۱۳۸۹	یحیی آل‌اسحاق	هیئت‌رئیسه: محمد صادق مفتح، علاءالدین میرمحمدصادقی خزانه‌دار: حمید حسینی منشی: محمدحسین برخوردار دبیرکل: محمدمهدی راسخ، احمد دوست‌حسینی و ابراهیم بهادرانی
هشتم	۱۸ اسفند ۱۳۹۳	مسعود خوانساری	هیئت‌رئیسه: مهدی جهانگیری، علاءالدین میرمحمدصادقی، سیده فاطمه مقیمی خزانه‌دار: حامد واحدی دبیرکل: بهمن عشقی
نهم	۱۱ اسفند ۱۳۹۷	مسعود خوانساری	نایب‌رئیس اول: علاءالدین میرمحمدصادقی، نایب‌رئیس دوم: محمد اتابک منشی: سیده فاطمه مقیمی خزانه‌دار: ناصر ریاحی دبیرکل: بهمن عشقی
در دوره نهم فهرست ائتلاف برای فردا با بالاترین رای پیروز انتخابات نهمین دوره اتاق بازرگانی تهران شد و با رأی‌آوری ۴۰ کاندیدای موجود در لیستِ ائتلافش در انتخابات اتاق بازرگانی تهران پیروزی قاطعانه‌ای کسب کرد و هر ۴۰ کاندیدای این ائتلاف به اتاق بازرگانی تهران راه پیدا کردند.
دهم	۷ خرداد ۱۴۰۲	محمود نجفی عرب	نایب‌رئیس اول: مهدی صادقی نیارکی، نایب‌رئیس دوم: شهاب جوانمردی منشی: فرزین فردیس خزانه‌دار: عباس آرگون دبیرکل: بهمن عشقی

انتخابات دهمین دوره اتاق

انتخابات دهمین دوره هیئت نمایندگان اتاق تهران در تاریخ شنبه بیستم اسفند ۱۴۰۱ در محل سالنA ۳۸ نمایشگاه بین‌المللی تهران برگزار شد و در بخش بازرگانی عباس آرگون با ۹۵۳ رأی، بخش صنعت احمدرضا فرشچیان با ۹۸۹ رأی، بخش معدن فریال مستوفی با ۹۶۲ رأی و بخش کشاورزی نیز فرهاد آگاهی با ۹۵۲ رأی بیشتری را کسب کردند.

در انتخابات دهمین دوره، محمود نجفی عرب به ریاست اتاق برگزیده شد و سیدمهدی صادقی نیارکی، به‌عنوان نایب رئیس اول و شهاب جوانمردی به‌عنوان نایب رئیس دوم اتاق بازرگانی تهران برگزیده شدند. همچنین عباس آرگون، کرسی خزانه‌داری را به دست آورد.

نتایج اولیه انتخابات سراسر کشور: https://election.iccima.ir/

پروژه‌های اتاق بازرگانی تهران

اولین اتاق‌های بازرگانی در دنیا با این تفکر و احساس نیاز تشکیل شدند که نهادی به وجود بیاورند برای گفتمان متمرکز و متشکل و سازماندهی‌شده با دولت و از این طریق فعالان بخش خصوصی بتوانند مشکلات خودشان را طرح و حل کنند، پیشنهاد دهند و موضوعات بین فعالان اقتصادی و دولت را پیگیری کنند.

اتاق بازرگانی در ایران در طی دوران فعالیت پر فراز و نشیب خود برای دستیابی به هویتی مستقل تلاش کرد تا بتواند به اهداف جمعی این اتاق دست یابد. امروزه اتاق بازرگانی تهران تلاش می‌کند گستره فعالیت‌های اجتماعی و حمایتی خود را همچون بسیاری از اتاق‌های پیشروی تجارت در جهان به عرصه اقتصاد محدود نکند و به حوزه‌های آموزشی، فرهنگی، خیریه و… نیز توجه نشان دهد.

بیمارستان بازرگانان

یکی از مهم‌ترین و منحصربه‌فردترین خدمات اتاق تهران در حوزه مسئولیت اجتماعی که سابقه طولانی دارد، تأسیس و مدیریت بیمارستان بازرگانان در یکی از نقاط جنوبی شهر تهران است. اتاق تهران در ۱۰ بهمن‌ماه ۱۳۲۸ شمسی بیمارستان بازرگانان را راه‌اندازی کرد تا با تکیه بر اصول علمی و پیشرفته پزشکی، خدمات تشخیصی، توانبخشی و بهداشتی باکیفیتی را به مراجعان ارائه کند. در حال حاضر این بیمارستان که بازسازی و نوسازی شده، دارای بخش‌های مختلف پزشکی هسته‌ای، مراقبت‌های ویژه، خدمات توانبخشی، زنان و زایمان، نوزادان، قلب، اتاق عمل، ام‌آرآی، پرتودرمانی، آزمایشگاه و… است. بیمارستان بازرگانان همچنین به اعضای اتاق تهران خدمات درمانی با تخفیف ارائه می‌دهد.

مسجد هامبورگ

طی دهه‌های ۳۰ و ۴۰ شمسی که رفت‌وآمد بازرگانان، سیاحان و دانشجویان ایرانی به اروپا به‌طور چشمگیری افزایش یافت، لزوم تأسیس یک مرکز اسلامی متعلق به ایرانیان احساس شد، از این رو جمعی از ایرانیان مقیم اروپا که عمدتاً بازرگانان مقیم آلمان و دانشجویان بودند، در سال ۱۳۳۲ تصمیم به ساخت مسجد گرفتند و محل آن را شهر هامبورگ قرار دادند. در این سال آیت‌الله بروجردی برای تأسیس آن مبلغی اختصاص داد و هیئت‌امنایی تشکیل شد که محمد خسروشاهی نیز در بین اعضای آن بود. تأمین منابع مالی ساخت و ایجاد مرکز اسلامی هامبورگ سال‌ها به طول انجامید و در سال ۱۳۳۶ با کمک مالی حاج قاسم همدانیان مبلغ لازم برای خرید زمین مسجد فراهم شد. در جلسه ۱۹ فروردین سال ۱۳۴۶، هیئت‌رئیسه اتاق صنایع و معادن ایران مقرر کرد تا بودجه لازم برای اتمام ساختمان مسجد هامبورگ فراهم گردد و بدین وسیله امکان اتمام بنای مسجد فراهم شد.

بنیاد خیریه بازرگانان

اتاق بازرگانی تهران در سال ۱۳۲۴ در تهران بنگاه خیریه‌ای با مشارکت تعدادی از بازرگانان به نام «بنگاه خیریه بازرگانان» تشکیل داد. این بنگاه در زلزله خراسان در سال ۱۳۲۷، سیل در منطقه سیستان و بلوچستان در سال ۱۳۳۵، زلزله لار در ۱۳۳۹ و بسیاری از بلایای طبیعی دیگر در شهرهای مختلف با همکاری بازرگانان به امداد و کمک به آسیب‌دیدگان پرداخت. از دیگر اقدامات این بنگاه تأسیس مدرسه، بیمارستان بازرگانان، جمع‌آوری اعانه برای کودکان و نیازمندان و… بوده‌است. در ادامه فعالیت‌های بنیاد خیریه بازرگانان، بنیاد نیکوکاری بازرگانان در حال حاضر با هدف ساماندهی مراکز خیریه در کشور برای ارائه خدمات خیرخواهانه هدفمند و همه‌شمول ایجاد شده‌است.

نشریات اتاق بازرگانی تهران

یکی از فعالیت‌های اتاق بازرگانی تهران از ابتدای تأسیس، انتشار مجله و انعکاس اخبار اقتصادی و تجاری و اخبار اتاق بوده‌است. نشریات اتاق تعدد بسیاری داشته‌است. نخستین مجله اتاق بازرگانی تهران در آبان ۱۳۰۶ یعنی فقط چند ماه از تأسیس اتاق به سردبیری فخرالدین پارسا فعالیت خود را آغاز کرد. این مجله که مجله عصر حدید یا «راهنمای تجارتی ایران» نام داشت تا آبان ۱۳۰۸ به عنوان ارگان رسمی اتاق تجارت تهران به چاپ اخبار اتاق و جدیدترین تحولات در دنیای اقتصاد می‌پرداخت. این نشریه در ۶۳ شماره به چاپ رسید. روزنامه روزنامه عصر اقتصاد، روزنامه ارگان اتاق بازرگانی تهران از سال ۱۳۲۸ به سردبیری و مدیرمسئولی دکتر محمود کیهان، استاد حقوق دانشگاه تهران، منتشر می‌شد.

از نیمه آبان ۱۳۰۸ مجله جدیدی زیر عنوان مجله اتاق تجارت به صاحب‌امتیازی میرزا علی‌اکبر بهپور و مدیرمسئولی عباس مسعودی در تهران منتشر شد. مجله مزبور از بدو تأسیس تا پایان سال ۱۳۱۰، جمعاً سی و چهار شماره از آن منتشر گردید و از آن پس تا سال ۱۳۱۸ که دوره تجدید حیات این نشریه به‌شمار می‌آید، ۱۹۴ شماره آن انتشار یافت.

مجله آینده‌نگر ماهنامه تخصصی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران است که انتشارش از اسفندماه ۱۳۸۸ آغاز شده و به‌طور منظم چاپ می‌شود. این مجله در گروه مجلات تخصصی قرار دارد و به ارائه آمارهای اقتصادی، تحلیل وضعیت اقتصادی و صنعتی کشور و … می‌پردازد.

مسئولیت اجتماعی

توسعه اجتماعی و اقتصادی در کشورها بدون کاهش فاصله اجتماعی، فقر و بهبود شرایط زندگی طبقات مختلف جامعه تحقق پیدا نمی‌کند. اتاق تهران در سال‌های اخیر فعالیت‌هایی را در حوزه مسئولیت اجتماعی اجرایی کرده‌است که از آن جمله می‌توان به پویش حمایت از مراکز درمانی و توزیع کالاها و تجهیزات پزشکی همچون ونتیلاتور در دوران کرونا و توزیع بسته‌های معیشتی به نیازمندان اشاره کرد. در اتاق تهران ستاد کرونای استان تهران با ریاست رئیس اتاق تهران ایجاد شد و به بیش از ۲۷۰ مرکز درمانی در ۲۷ استان کشور، امدادرسانی جهت مقابله با همه‌گیری کرونا صورت گرفت. کمپین نفس نیز با هدف امدادرسانی به مراکز درمانی و با مشارکت تشکل‌ها و فعالان اقتصادی نیکوکار شروع به کار کرد. اتاق تهران در رخدادهای طبیعی همچون سیل لرستان، گلستان و سیستان و بلوچستان و زلزله کرمانشاه از خانواده‌های آسیب‌دیده حمایت کرد. این نهاد همچنین در طول‌های سال گذشته از بیش از ۲۰ مؤسسه مردم‌نهاد غیردولتی و خیریه که در حوزه‌های کودکان، زنان آسیب‌دیده، معلولان و… فعالیت می‌کنند حمایت کرده و همکاری‌های مشترکی با بنیادهایی همچون محک و دفتر حمایت از کودکان و زنان سازمان ملل متحد یونیسف داشته‌است.

حمایت از کسب‌وکارهای نوین

یکی دیگر از رویکردهای حمایتی اتاق بازرگانی تهران، حمایت از استارت‌آپها و شرکت‌های دانش‌بنیان است که از مصادیق آن، تجلیل از صاحبان استارت‌آپهای مطرح درکنار کارآفرینان پیشکسوت در سه دوره مراسم سالانه امین‌الضرب بوده‌است. در عین حال، اتاق بازرگانی تهران در دو دوره نمایشگاه جیتکس که در دوبی برگزار شد، با اعزام تعدادی از گروه‌های استارت‌آپی و تأمین غرفه رایگان برای آن‌ها در این رویداد بین‌المللی، تلاش کرد تا ضمن معرفی توانمندی‌های ایران در این عرصه، از شرکت‌های دانش‌بنیان نیز پشتیبانی کند. همچنین این اتاق در سال ۱۳۹۸، مرکز نوآوری اتاق تهران را به منظور توسعه فضای کسب‌وکار، فعالیت‌های دانش‌بنیان و فعالیت استارت‌آپی راه‌اندازی کرد.

حمایت از آموزش

از دیگر تلاش‌های اتاق بازرگانی، تدوین و برگزاری دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت بوده‌است. همچنین این نهاد به حمایت از پایان‌نامه‌های مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری واجد شرایط می‌پردازد تا ظرفیت بالقوه دانشگاه‌ها نمایان شود و دانشجویان بتوانند از نتایج پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی در راستای حل مسائل بخش اقتصاد و بازرگانی بهره بگیرند.

مؤسسه آموزش و توسعه منابع انسانی اتاق تهران (آیتک)

اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران با هدف توانمندسازی و افزایش بهره‌وری و گسترش فرهنگ شایستگی و رشد منابع انسانی و برای ارائه خدمات آموزشی به اعضاء، تشکل‌های اقتصادی عضو اتاق تهران و کارمندان اتاق، شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط (SME) و… مؤسسه آموزش و توسعه منابع انسانی اتاق تهران (آیتک) را تأسیس کرد. این مؤسسه با برگزاری دوره‌های آموزشی منظم، هدفمند و ساختاریافته و با بهره‌گیری از روش آموزش بر مبنای شایستگی(CBT) تلاش می‌کند نقشی سازنده در نزدیکی فضای کسب‌وکار با فضای آموزشی داشته باشد.

مدرسه کسب‌وکار تکاپو

مدرسه‌های کسب‌وکار یا (Business School) در سطح جهان برای توسعه ارتباط بین بنگاه‌ها و فعالان اقتصادی با دانشگاه‌ها و آموزش و تربیت مدیران حرفه‌ای و نخبه برای مدیریت کسب‌وکارها شکل گرفته‌اند. اتاق تهران نیز با همکاری دانشگاه صنعتی امیرکبیر، مدرسه کسب‌وکار تکاپو را در زمستان ۱۳۹۸ تأسیس کرد تا بستری برای آموزش و تربیت مدیران خبره و کارآمد برای بنگاه‌های بخش خصوصی فراهم کند. این مدرسه جزو نخستین مراکز آموزشی نسل چهارم کشور است.

نشان امین‌الضرب

نشان امین‌الضرب نشانی است که هر ساله اتاق بازرگانی تهران به کارآفرینان و پیشکسوتان برجسته بخش خصوصی کشور اهدا می‌کند. اولین دوره جشنواره نشان امین‌الضرب در بهمن ماه سال ۱۳۹۵ برگزار شد. امین‌الضرب لقبی است که در دوران قاجار به اشخاص بانفوذی تعلق می‌گرفت که امین پادشاه در ضرب سکه بودند. تندیس امین‌الضرب از چهار بال تشکیل شده و به صورت نمادین به چهار بخش اصلی اتاق بازرگانی یعنی صنعت، معدن، بازرگانی و کشاورزی اشاره دارد. روی هر بال این تندیس سنگ فیروزه به نشانه مهر دوستی و از قدیمی‌ترین سنگ‌های تجاری ایران به کار رفته‌است.

قوام‌دهی به تشکل‌های خصوصی

اتاق تهران در راستای حمایت از تشکل‌های بخش‌خصوصی برای تدوین شیوه‌نامه حمایتی، که یکی از اهداف امور تشکل‌ها و مسئولیت اجتماعی اتاق تهران است، برنامه‌ریزی کرده و آئین‌نامه حمایتی مرتبط با تشکل‌ها در اتاق تهران تدوین و پیاده‌سازی شده‌است. همچنین حدود ۳۰ تشکل در اتاق تهران، ثبت شده و در شرف تأسیس است.

گواهی مبدأ الکترونیک

اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران از سال ۱۳۹۵ موفق شده تا علاوه بر عملکرد موفقیت‌آمیز در الکترونیک کردن روند صدور گواهی مبدأ، به عنوان چهاردهمین کشور به عضویت زنجیره اعتبارسنجی گواهی مبدأ اتاق بازرگانی بین‌المللی درآید.

راه‌اندازی مرکز اسناد اتاق بازرگانی تهران

در تاریخ هجدهم اردیبهشت ۱۴۰۲، با حضور جمعی از نمایندگان بخش خصوصی و پژوهشگران تاریخ، از نخستین آرشیو تاریخ تجارت ایران، در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران رونمایی شد. مرکز اسناد دیجیتال اتاق تهران در دوره ریاست مسعود خوانساری و به پیشنهاد دبیرکل اتاق تهران، بهمن عشقی، راه‌اندازی شد. مرکز اسناد اتاق بازرگانی تهران به ابتکار مؤسسه رهاورد اندیشه و خرد با گردآوری بالغ بر سی هزار برگ سند و بارگذاری در سامانه دیجیتال این پایگاه راه‌اندازی شده‌است.

افتخارات

آنسیترال

طبق اعلام کمیسیون حقوق تجارت بین‌الملل سازمان ملل متحد (آنسیترال)، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران در آنسیترال صاحب کرسی شد. این کمیسیون به‌عنوان رکن اصلی سازمان ملل متحد در زمینه قانون‌گذاری در حوزه تجارت و سرمایه‌گذاری بین‌المللی فعالیت دارد و مهم‌ترین نهاد قانون‌گذار در این حوزه در سطح جهان است.

از زمان تشکیل این کمیسیون در سال ۱۹۶۶، اتاق بازرگانی تهران تنها نهاد مستقل بخش خصوصی ایران است که با حضور و مشارکت مستقیم در این کارگروه‌ها قادر است نقش‌آفرینی مستقیمی در تدوین قوانین تجارت و سرمایه‌گذاری بین‌المللی ایفا کند که نه‌تنها تضمین‌کننده منافع تجاری بخش خصوصی کشور است، بلکه در سراسر دنیا نیز اثرگذار خواهد بود.

حوزه بین‌الملل

اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران در زمان ریاست مسعود خوانساری از سوی اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) به‌عنوان فعال‌ترین اتاق بازرگانی دنیا در ماه ژوئیه ۲۰۲۱ انتخاب و معرفی شد. اتاق بازرگانی بین‌المللی نهاد مادر همه اتاق‌های بازرگانی در سراسر دنیاست. دلیل این انتخاب فعالیت‌های اتاق تهران در بخش‌های مختلف اعم از حوزه صدور گواهی مبدأ و عضویت، تا ارائه خدمات مختلف به اعضا و تلاش برای بهبود فضای کسب‌وکار، کمک به رفع برخی مشکلات اقتصادی در مسیر توسعه کشور و ارائه پیشنهادهایی جهت بهبود محیط کسب‌وکار کشور عنوان شده‌است.

نگارخانه

• 
  سخنرانی محمد خسروشاهی در اجتماع بازرگانان در سال ۱۳۴۶

							پرونده:طاهر ضیایی.jpg
محمدحسین امین‌الضرب	حبیب‌الله امین‌التجار	عبدالحسین نیک‌پور	ابوالحسن صادقی	علی وکیلی	محمد خسروشاهی	جعفر شریف‌امامی	طاهر ضیایی

علی اکبر محلوجی	عنایت بهبهانی	علینقی خاموشی	محمدرضا بهزادیان	محمد نهاوندیان	یحیی آل‌اسحاق	مسعود خوانساری	محمود عرب نجفی

گاه‌شمار

جدول: گاه‌شمار اتاق بازرگانی تهران

تاریخ	رویداد
۱۲۸۹ه‍.ق	به پیشنهاد میرزا حسین خان سپهسالار «وزارت تجارت و فلاحت» تأسیس شد.
۱۲۶۳شمسی	ناصرالدین شاه فرمان تشکیل « مجلس وکلای تجار» را صادر کرد.
۱۲۶۳شمسی	مجلس وکلای تجار ایران تأسیس شد. اساسنامه مجلس وکلای تجار در شش فصل تنظیم شد و حاج محمدحسن امین‌الضرب به ریاست این مجلس رسید.
۱۲۹۸شمسی	هیئت اتحادیه تجار تشکیل شد و نظام‌نامه اساسی آن به ریاست محمدحسین امین‌الضرب به تصویب رسید.
اردیبهشت ۱۳۰۵	انتخابات اتاق تجارت تهران در تجارتخانه حاج ابوالقاسم تاجر اصفهانی برگزار شد.
آبان ۱۳۰۶	نخستین مجله اتاق به نام «عصر حدید» یا «راهنمای تجارتی ایران» منتشر شد.
۱۰ آبان ۱۳۰۶	مدرسه تجارت از طرف وزارت معارف در پاسخ به خواست تجار افتتاح گردید.
۱۰ مهر ۱۳۰۹	قانون تشکیل اتاق‌های تجارت تصویب شد.
۲۶ اسفند ۱۳۰۹	مراسم افتتاح اتاق تجارت تهران برگزار شد.
۱۳ اردیبهشت ۱۳۱۱	قانون تجارت در دوره ریاست عبدالحسین نیک‌پور تصویب شد.
فروردین ۱۳۱۲	به جای ثلث اعضای اتاق تجارت تهران، ۵ نفر از طرف اداره کل تجارت انتخاب شدند.
۱۹ خرداد ۱۳۱۴	هیئت وزرا تصویب نمود که اتاق‌های تجارت منحصراً در ۱۶ شهر تشکیل شود.
آذر ۱۳۱۷	بنا به تصویب فرهنگستان واژه بازرگانی به جای تجارت برگزیده شد و وزارت تجارت به وزارت بازرگانی تغییر نام داد.
مرداد ۱۳۲۱	قانون جدید تشکیل اتاق بازرگانی به تصویب رسید و انتخابات یک‌مرحله‌ای شد.
اسفند ۱۳۲۲	اتحادیه بازرگانان تأسیس گردید و در سال ۱۳۲۸ به اتاق بازرگانی تهران پیوست.
۱۳۲۴	بنگاه خیریه بازرگانان با مشارکت تعدادی از بازرگانان تشکیل گردید.
۱۰ بهمن ۱۳۲۸	بیمارستان بازرگانان در تهران در زمان ریاست عبدالحسین نیک‌پور بر اتاق تهران به صورت رسمی افتتاح شد.
۱۳۳۲	اتاق بازرگانی تهران در ساخت مسجد هامبورگ مشارکت نمود.
دی ۱۳۳۳	کارت بازرگانی از سوی وزارت اقتصاد ملی برای تجار متقاضی صادر شد.
۱۳۳۸	مؤسسه اعتباری دانشگاه (ماد) در زمان ریاست علی وکیلی ایجاد شد.
مهر ۱۳۴۱	اتاق صنایع و معادن ایران به درخواست صاحبان صنایع تأسیس گردید.
۱۳۴۳	اتاق بازرگانی تهران با کمیته ملی پیکار با بیسوادی در ایران همکاری کرد و «کمیته پیکار با بیسوادی» اتاق بازرگانی تهران تشکیل شد.
۲۲ تیر ۱۳۴۴	محل جدید اتاق بازرگانی تهران افتتاح شد.
۱۸ تیر ۱۳۴۶	نخستین گام برای بنیان‌گذاری اتاق ایران و تأسیس فدراسیون اتاق‌های بازرگانی سراسر کشور برداشته شد.
۲۳ اسفند ۱۳۴۸	دو «اتاق بازرگانی» و «اتاق صنایع و معادن ایران» با هم ادغام شدند و اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران را شکل دادند.
۲۰ اسفند ۱۳۴۹	نخستین انتخابات اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران برگزار گردید.
دی ۱۳۵۷	اتاق بازرگانی تهران به دلیل وقایع مربوط به انقلاب اسلامی تعطیل شد.
خرداد ۱۳۵۹	کمیته منتخب سید روح‌الله خمینی در اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران اعلام کناره‌گیری نمود.
۲ اردیبهشت ۱۳۶۳	بودجه مستقل اتاق تهران برای نخستین بار و بودجه اتاق ایران و تهران اجرا شد.
اردیبهشت ۱۳۷۲	مجله اتاق بازرگانی به «نامه اتاق بازرگانی» تغییر نام داد.
۱۳۸۵	شورای بانوان بازرگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران ایجاد گردید.
اسفند ۱۳۸۸	پیش‌شماره مجله آینده‌نگر نشریه رسمی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران منتشر شد.
۳ بهمن ۱۳۹۳	نخستین دوره اهدای نشان و تندیس کارآفرینی امین‌الضرب برگزار شد.
۱۳۹۸	مدرسه کسب‌وکار تکاپو تأسیس گردید.
۱۴۰۰	مؤسسه آموزش و توسعه منابع انسانی اتاق تهران (آیتک) تأسیس شد.
تیر ۱۴۰۰	اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران از سوی اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) به عنوان فعال‌ترین اتاق بازرگانی دنیا در ماه ژوئیه ۲۰۲۱ انتخاب شد.
۱۸ آذر ۱۴۰۰	اتاق بازرگانی تهران به عضویت کمیسیون حقوق تجارت بین‌الملل سازمان ملل متحد (آنسیترال) درآمد.
اسفند ۱۴۰۰	کمپین «ب تو ای دوست» با هدف کمک به افراد دارای معلولیت، زنان سرپرست خانوار و کودکان راه‌اندازی شد.
۲۰اسفند ۱۴۰۱	دهمین دوره انتخابات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران برگزار شد.

جستارهای وابسته

• اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران
• اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران
• ادوار اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران
• اتاق تجارت تهران
• اتاق بازرگانی

منابع

• ترابی فارسانی، سهیلا (۱۳۹۲). از مجلس وکلای تجار تا اتاق ایران؛ پیدایش و تحول اتاق ایران از آغاز تا انقلاب اسلامی. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
• ططری، علی (۱۳۹۵). اتاق تجارت طهران. تهران: اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران.
• لاجوردی، حبیب. «مصاحبه با قاسم لاجوردی (نوار اول)». تاریخ شفاهی ایران در دانشگاه هاروارد. دریافت‌شده در ۱۴۰۱-۱۰-۱۵.
• لاجوردی، حبیب. «مصاحبه با اکبر لاجوردیان (نوار اول و دوم)». تاریخ شفاهی ایران در دانشگاه هاروارد. دریافت‌شده در ۱۴۰۱-۱۰-۱۵.
• «اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران». هفته‌نامه اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران.
• سعیدی، علی‌اصغر (۱۳۹۰). «رابطه تجار و صاحبان صنایع و اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران». ریشه‌های رشد شاخه‌های شکوفایی. تهران: اندیکا.
• «رؤسای اتاق تجارت». دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۱۴۰۱-۱۰-۰۷.
• ططری، علی (۱۴۰۱). سرگذشت خانه بخش خصوصی، اتاق بازرگانی تهران به روایت اسناد تاریخی. تهران: انتشارات امین‌الضرب.
• ططری، علی (۱۳۸۹). لوح فشرده گذری پنجاه ساله بر مجله اتاق تجارت تا اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران (۱۳۰۸–۱۳۵۷). تهران: اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
• مهدوی، شیرین (۱۳۸۳). حاج محمدحسن امین‌الضرب، از پیشگامان تجدد در ایران در کتاب حدیث عشق. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
• مجموعه مقالات همایش ریشه‌های رشد شاخه‌های شکوفایی. تهران: اندیکا. ۱۳۹۰.

پیوند به بیرون

وبگاه رسمی