ادوارد سوم انگلستان

ادوارد سوم (به انگلیسی: Edward III) (۱۳ نوامبر ۱۳۱۲–۲۱ ژوئن ۱۳۷۷) پادشاه انگلستان و فرمانروای ایرلند از ۱۳۲۷ تا ۱۳۷۷ بود. او یکی از موفق‌ترین فرمانروایان انگلیسی در قرون وسطی به‌شمار می‌آید که پس از حکومت فاجعه‌بار پدرش ادوارد دوم، بار دیگر قدرت را به خاندان سلطنتی بازگرداند و پادشاهی انگلستان را به یکی از کارآمدترین قدرت‌های نظامی اروپا بدل ساخت.

ادوارد سوم
پادشاه انگلستان و فرمانروای ایرلند
دوران	۱ فوریه ۱۳۲۷–۲۱ ژوئن ۱۳۷۷
تاجگذاری	۱ فوریه ۱۳۲۷
زادروز	۱۳ نوامبر ۱۳۱۲
زادگاه	قلعه ویندسور، برکشر، انگلستان
درگذشت	۲۱ ژوئن ۱۳۷۷ (۶۴ سال)
محل درگذشت	کاخ شین، ریچموند، انگلستان
آرامگاه	وست‌مینستر ابی، لندن، انگلستان
پیش از	ریچارد دوم
پس از	ادوارد دوم
همسر	فیلیپای انو
دودمان	دودمان پلانتاژینیت
پدر	ادوارد دوم
مادر	ایزابلای فرانسوی
فرزندان	ادوارد، شاهزاده ولز (شاهزاده سیاه) لیونل آنتورپ، دوک اول کلارنس لیدی ایزابلا لیدی جوان جان گونت، نخستین دوک لنکستر ادموند لانگلی، نخستین دوک یورک مری والتهام، دوشس بریتانی توماس ووداستوک، نخستین دوک گلاستر مارگارت ویندسور، کنتس پمبروک

سال‌های نخستین زندگی و رسیدن به قدرت

ادوارد سوم در ۱۳ نوامبر ۱۳۱۲ در قلعه ویندسور واقع در برکشر زاده شد و ادوارد ویندسور نام گرفت. او بزرگترین پسر ادوارد دوم و ایزابلای فرانسوی (دختر فیلیپ چهارم فرانسه) بود. حکومت ادوارد دوم موفقیت‌آمیز نبود و او به دنبال کودتایی در ۱۳۲۷ توسط ملکه ایزابلا و معشوقه‌اش راجر مورتیمر از سلطنت خلع و پسرش ادوارد جانشین او شد. ادوارد جوان با عنوان ادوارد سوم در ۱ فوریه ۱۳۲۷ تاج‌گذاری نمود و از آنجا که ۱۴ سال بیشتر نداشت، مادرش ملکه ایزابلا و راجر مورتیمر به عنوان نایب‌السلطنه، ادارهٔ امور را در دست گرفتند.

ادوارد سوم در ۱۳۲۸ با فیلیپای اِنو ازدواج کرد و فرزندشان ادوارد که بعدتر با عنوان شاهزادهٔ سیاه شهرت یافت در ۱۳۳۰ به دنیا آمد. ادوارد سوم در اکتبر همان سال علیه مادرش ملکه ایزابلا و راجر مورتیمر دست به کودتایی موفقیت‌آمیز زد. مورتیمر به دار آویخته شد و ایزابلا به کسل رایزینگ تبعید گردید.

ادوارد کنترل کامل دولت را در دست گرفت و توانست قدرت و اعتبار خاندان سلطنتی را بار دیگر به آن بازگرداند. او از ادوارد بالیو درگرفتن تخت پادشاهی اسکاتلند از دیوید دوم حمایت نمود و سپاهیان انگلیسی موفق به شکست نیروهای اسکاتلندی در نبرد هالیدون هیل در ۱۳۳۳ شدند. به دنبال شکست اسکات‌ها، دیوید دوم به فرانسه گریخت و تا سال ۱۳۴۱ در آنجا پناه جست.

ستیز با فرانسه

ادوارد سوم نمی‌توانست خطر فرانسه را نادیده بگیرد. آنها متحد اسکاتلند بودند و به آن یاری می‌رساندند. فیلیپ ششم به دیوید دوم در خاک کشورش پناه داده بود و از حملهٔ اسکات‌ها به شمال انگلستان حمایت می‌کرد. به علاوه نیروهای فرانسوی چندین دهکدهٔ ساحلی انگلیسی را مورد حمله قرار داده بودند و بیم تهاجمی گسترده‌تر می‌رفت. همچنین متصرفات انگلستان در خاک فرانسه به دنبال تصرف دوک‌نشین آکیتن توسط فیلیپ ششم در ۱۳۳۷ مورد تهدید قرار گرفته بود.

سکه‌ای با نقش ادوارد سوم به عنوان دوک آکیتن

از آنجا که ایزابلا، مادر ادوارد سوم، دختر فیلیپ چهارم بود، ادوارد سوم خود را تنها وارث مذکر زنده و قانونی پدربزرگ خود نامید و مدعی تاج و تخت فرانسه شد. اما فرانسویان با رد این ادعا، فیلیپ ششم را وارث حقیقی تاج و تخت فرانسه دانسته و از او به عنوان نخستین پادشاه دودمان والوا حمایت کردند. این اختلاف موجب درگیری بین دو خاندان سلطنتی والوای فرانسوی و پلانتاژنه انگلیسی شد و جنگ صدساله آغاز گردید. در آغاز نبرد برتری با فرانسویان بود اما ادوارد سوم موفق شد در نبرد اسلایز (۱۳۴۰)، ناوگان فرانسویان را در هم شکسته و خطر تهاجم آنان به انگلستان را از بین ببرد. با این وجود به دلیل هزینهٔ سنگینی که این نبردها بر خزانهٔ انگلستان وارد ساخته بود ادوارد مجبور به بازگشت به کشورش شد. اما او بار دیگر در ۱۳۴۶ تصمیم گرفت تا حمله‌ای گسترده را به فرانسه آغاز کند.

ادوارد سوم به سمت نورماندی حرکت کرد و با بهره‌جویی از عدم آمادگی نورمن‌ها برای این حمله، به پیشروی در شمال فرانسه و غارت و سوزاندن شهرها پرداخت. فیلیپ ششم سراسیمه لشکری فراهم آورد و برای مقابله با ادوارد سوم حرکت کرد. دو لشکر در منطقهٔ کرسی در شمال فرانسه با یکدیگر رودررو شدند و نبرد کرسی آغاز شد. لشکر فیلیپ نامنظم و غیرقابل کنترل بود و به سختی از ادوارد سوم شکست خورد. پس از آن نیروهای انگلیسی شهر کاله در شمال فرانسه را به محاصرهٔ خود درآوردند. فیلیپ بار دیگر لشکری فراهم آورد اما برتری با ادوارد سوم بود و او مجبور به عقب‌نشینی و تسلیم شهر کاله به نیروهای انگلیسی شد.

در ۱۳۴۸ مرگ سیاه در اروپا همه‌گیر شد و در حدود یک سوم یا بیشتر از مردم انگلستان بر اثر ابتلا به طاعون مردند. این میزان بالای مرگ و میر سبب شد تا لشکرکشی‌ها برای مدتی متوقف شود.

در ۱۳۵۶ پسر بزرگ ادوارد سوم معروف به شاهزادهٔ سیاه پیروزی چشمگیری در نبرد پواتیه به دست آورد. نیروهای انگلیسی نه تنها لشکریان فرانسوی را شکست داده بودند بلکه توانسته بودند ژان دوم، پادشاه فرانسه را نیز دستگیر نمایند. دولت مرکزی فرانسه تقریباً به‌طور کامل از هم پاشیده بود و انگلستان توانسته بود متصرفات مهمی را در آن کشور به دست آورد. بدین ترتیب در ۱۳۶۰ ادوارد عهدنامه Brétigny را پذیرفت و ادعای خود بر تاج و تخت فرانسه را پس گرفت.

سال‌های پایانی و مرگ

نگاره‌ای قرن چهاردهمی از ادوارد سوم (نشسته) و پسرش شاهزادهٔ سیاه (زانو زده)

برخلاف سال‌های نخستین فرمانروایی ادوارد سوم که با پرکاری و موفقیت همراه بود، سال‌های پایانی حکومت او با سکون، شکست‌های نظامی و دعواهای سیاسی همراه شده بود. رسیدگی به امور روزانهٔ کشور در مقایسه با لشکرکشی‌های نظامی از جذابیت کمتری برای ادوارد سوم برخوردار بود و او در طول دههٔ ۱۳۶۰ بیشتر به کمک زیردستانش برای ادارهٔ امور وابسته بود. همچنین درگذشت قابل اعتمادترین مردان پادشاه بر مشکلات ادوارد سوم می‌افزود زیرا بدین ترتیب بر تعداد درباریان جوانی که با شاهزادگان تعامل بیشتری داشتند تا با پادشاه افزوده می‌شد.

از سوی دیگر ژان دوم به هنگام اسارت در انگلستان در ۱۳۶۴ درگذشت و شارل پنجم که فرمانروایی نیرومند بود جانشین او شد. در ۱۳۶۹ بار دیگر جنگ با فرانسه از سر گرفته شد و ادوارد سوم مسئولیت لشکرکشی به فرانسه را به به جوانترین پسر خود جان گانت سپرد. جان در این نبرد شکست خورد و در ۱۳۷۵ عهدنامه‌ای با عنوان عهدنامه بروژ بین دو کشور منعقد شد که به موجب آن، انگلستان بخش عظیمی از متصرفات خود درخاک فرانسه را از دست داد و تنها شهرهای ساحلی کاله، بوردو و بایون برای آن باقی‌ماند.

ادوارد سوم در ۲۹ سپتامبر ۱۳۷۶ به سختی بیمار شد و پس از آنکه برای مدت کوتاهی در فوریه ۱۳۷۷ بهبود نسبی یافت بر اثر سکته مغزی در ۲۱ ژوئن ۱۳۷۷ و در سن ۶۴ سالگی درگذشت. از آنجا که پسر بزرگ ادوارد سوم، شاهزاده سیاه خود در ۸ ژوئن ۱۳۷۶ درگذشته بود، نوهٔ ۱۰ ساله‌اش با عنوان ریچارد دوم جانشین او شد.

منابع

• David Crystal (1995), The Cambridge Biographical Encyclopedia (Second edition ed.), Cambridge University Press, ISBN 0-521-43421-1نگهداری یادکرد:متن اضافی (link)
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Edward III of England». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۳ مارس ۲۰۱۰.
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Philip VI of France». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۳ مارس ۲۰۱۰.