اروند یکم ساکاواکیاتس

یرواند یکم ساکاواکیاتس (ارمنی: Երվանդ Ա Սակավակյաց) (ساکاواکیاتس به معنی کوتاه عمر) پیش از سلطه هخامنشیان پادشاه ارمنستان بود. گزنفون دربارهٔ مناسبات او و پسرش تیگران با ایشتوویگو مادی و کوروش هخامنشی آگاهی‌های بسیاری می‌دهد.

یرواند یکم ساکاواکیاتس
یرواند یکم ساکاواکیاتس
سلطنت	۵۷۰ - ۵۶۰ (پیش از میلاد)
پیشین	Hrachya
جانشین	تیگران یرواندیان
خاندان	وان
دودمان	دودمان اروندی

از دیدگاه مورخان

اورونتس سرباز و مورخ یونانی گزنفون(متوفی 354 پیش از میلاد) در کتاب سیروپدیا و همچنین مووسس خورناتسی مورخ ارمنی (متوفی در 490 پس از میلاد) در کتاب تاریخ ارمنستان از اروند(یرواند)یکم یاد کرده اند. از اروند یکم در کتاب سیروپدیا اورونتس بدون نام یاد شده است، بر اساس سیروپدیا گزنوفون، «پادشاه ارمنستان» که نامش فاش نشده است، پس از شکست از آستیاگ(پادشاه ماد)، پذیرفت‌که سالانه خراجی به پادشاهی مادها بپردازد؛ و سربازانی‌را سالانه‌برای پادشاهی مادها آماده کند. هنگامی که پادشاهی ماد در زمان پادشاهی پسر و جانشین آستیاگ کیاکسارس مورد تهاجم کلدانیان قرار گرفت، «پادشاه ارمنستان»از کمک به‌پادشاهی مادها سر باز زد. در نتیجه، کوروش، که پسر ماندانا دختر آستیاگ بود، به‌سرعت لشکرکشی‌به ارمنستان را رهبری‌ کرد. «پادشاه ارمنستان» خانواده‌ی خود را ازجمله پسر کوچکترش ساباریس و همچنین خزانه‌ی‌دولتی را به‌کوهستان فرستاد. اما کریسانتاس فرمانده‌ِپارسی آن‌ها را دستگیر کرد. ارامنی‌ها از نزدیک‌شدن کوروش‌ که‌شاه آنهارا اسیر کرده‌ بود، وحشت کردند. تیگرانس، پسرِبزرگ اروند یکم که یکبار هنگام شکار همراه‌کوروش بود از‌سفری خارج‌از ارمنستان بازگشت و کوروش‌را متقاعدکرد، که پدرش‌را ببخشد و او را دوباره به‌پادشاهی ارمنستان بگمارد. این روایت گزنفون که هرودوت(متوفی 425 پیش از میلاد)به‌آن اشاره‌ای نکرده بود، توسط ایران‌شناس علیرضا شاپورشهبازی «ساختگی خالص» تلقی می‌شود. زیرا گزنفون به‌خاطر خلق قهرمانان‌باستانی با تکیه‌بر شخصیت‌های‌معاصر شهرت داشته‌است. تیگرانس به احتمال‌زیاد همان هیپارک ایرانی بود که داماد استروتاس بود و در همان دوره‌ای زندگی می‌کرد که گزنفون زندگی می‌کرد. به گفته‌ی شهبازی، لقب «پادشاه ارمنستان» را نباید جدی‌گرفت، زیرا گزنفون همچنین از رهبر هیرکانیان و ساتراپ‌باختری به‌عنوان «شاهان» یاد می‌کند.مووسس خورنتسی برای خدمت به «تاریخ ملی ارمنستان» از دوران‌غول‌ها تا فرمانروایی‌اشکانیان نوشته‌شده است.

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Orontes I Sakavakyats». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۹ ژوئن ۲۰۱۵.
• الچیبگیان، ژاسمن (۱۳۸۲). ارمنستان و سلوکیان. ترجمهٔ گارون سارکسیان. انتشارات نائیری. ص. ۳۴. شابک ۹۶۴-۶۴۷۹-۵۷X.}
• هراند پاسدرماجیان (۱۳۷۷)، «دوم»، تاریخ ارمنستان، تهران: انتشارات زرین، ص. ۲۶، شابک ۹۶۴-۴۰۷-۰۱۳-۵

• Armenian Soviet Encyclopedia. Yerevan.