استدلال استنتاجی
استدلال کل به جزء یا استدلال قیاسی (به انگلیسی: Deductive reasoning) یکی از دو استدلال معروف در منطق (استدلال کل به جزء و استدلال جزء به کل یا استقرایی) می‌باشد.[۱] استدلال کل به جزء هنگامی است که در استدلال از یک نظریهٔ کلی استفاده کنیم و به فرضیه یا فرضیه‌های جزئی برسیم. در پژوهش‌ها، زمانی که پژوهشگر از نظریه استفاده می‌کند و فرضیه می‌سازد و برای آزمون فرضیه‌ها داده جمع‌آوری می‌کند و نتیجه می‌گیرد، می‌گوئیم پژوهشگر از روش استدلال کل به جزء استفاده کرده است. روش استدلال جزء به کل برعکس این روش می‌باشد؛ یعنی پژوهشگر داده جمع‌آوری می‌کند و الگو بین داده‌ها و متغیرها کشف می‌کند و سپس فرضیه می‌سازد و فرضیه را آزمون می‌کند و در نهایت نظریه می‌دهد. روش‌های جزء به کل و کل به جزء از دو روش مهم در پژوهش می‌باشد. در منطق به‌دست آوردن یک گزاره از دنباله‌ای از یک مجموعه گزاره‌ها است. دنبالهٔ گزارهٔ استفاده شده مفروضات و گزارهٔ به‌دست آمده نتیجه نامیده می‌شود. استدلال یا گواه‌آوردن قیاسی، منطق قیاسی نیز نامیده می‌شود. این روش استدلال کردن یا گواه‌آوردن از بحث‌های قیاسی به‌دست می‌آید. در این گونه بحث، تلاش می‌شود تا نشان داده شود که نتیجه به‌طور بایسته و ضروری، از مجموعه‌ای از پیش فرض‌ها یا فرضیه‌ها به‌دست می‌آید. بحث قیاسی هنگامی معتبر است که نتیجه به‌طور بایسته و ضروری، از پیش‌فرض و فرضیه به‌دست آید. گواه‌آوری یا استدلال قیاسی در کنار استدلال استقرایی، یکی از دو روش رایج در شناخت و رسیدن به دانایی یا معرفت است.
یک مثال ساده ویرایش
مثال زیر، ویژگی این روش را نشان می‌دهد:
- - سقراط انسان است.
- - همه انسان‌ها می‌میرند.
- - بنابراین: سقراط خواهد مرد.
صغری (ادعای نخست) بیان می‌دارد که سقراط انسان است. در کبری (ادعای دوم) بیان می‌دارد هر انسانی می‌میرد در نتیجه سقراط بالاخره می‌میرد، زیرا او نیز به عنوان یک انسان خواهد مرد، چون که عنوان «انسان» به او نسبت داده شده و این ویژگی او را نیز شامل می‌شود.
در واقع کلیت این موضوع که مردن همه انسان هاست و نتیجه جزئی که مردن سقراط است از کل به جز حاصل شده و برای همین به آن استدلال قیاسی یا استنتاجی می‌گویند
تاریخچه ویرایش
ارسطو در قرن چهارم پیش از میلاد اقدام به مستندسازی و ثبت استدلال استنتاجی کرد.
آموزش ویرایش
کارشناسان بر این عقیده‌اند که رشد «توانایی استدلال» الزاماً به آموزش و یادگیری نیاز ندارد و با توجه به اینکه در مقاطع تحصیلات آکادمیک دانش‌پژوه نیاز به بهره‌برداری از این قوه دارد، آموزش استدلال استنتاجی به دوره‌های تحصیلات متوسطه واگذار می‌شود تا در مباحث اثبات‌های ریاضیاتی به آن پرداخته شود.
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ «Social Research Methods - Knowledge Base - Deduction & Induction». www.socialresearchmethods.net. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۲۰.
- ریچارد جانسون با (۱۳۸۰)، ساختمان‌های گسسته، ترجمهٔ حسین ابراهیم‌زاده قلزم (ویراست پنجم)، سیمای دانش
- http://en.wikipedia.org/wiki/Deductive_reasoning