اسطوره‌شناسی اسلامی

اسطوره‌شناسی اسلامی یا اساطیر اسلامی (به انگلیسی: Islamic mythology)، دسته‌ای از اسطوره‌های مرتبط به اسلام است. اسلام دینی است که بیشتر علاقه‌مند است به قانون و نظم اجتماعی تا اسطوره‌های دینی. کتاب همراه اساطیر دنیای آکسفورد[یادداشت ۱] تعدادی از روایات سنتی را به عنوان «اسطوره‌های اسلامی» شناسایی می‌کند که شامل این موارد می‌شوند: یک اسطوره آفرینش و یک تصور از زندگی پس از مرگ، که اسلام این دو را تا حدودی با دیگر ادیان ابراهیمی به اشتراک می‌گذارد و همچنین داستانِ به طورِ اختصاصی اسلامیِ کعبه. زندگی‌نامه سنتی محمد که نقشی مرکزی در آموزه‌های اسلامی بازی می‌کند، به‌طور عام این‌طور شناخته می‌شود که ماهیتا تا حد زیادی تاریخی است، و اسلام کم‌تر از یهودیت و مسیحیت به میتولوژی اتکا دارد. با این وجود، روایاتِ شرعیِ متعارف شامل دو واقعه کلیدی فراطبیعی است: نزول الهی قرآن، و اسراء و معراج — سفر شبانه به اورشلیم و در پی آن عروج به آسمان هفتم. به علاوه، متون مقدس اسلامی تعدادی روایت افسانه‌مانند [یا افسانه‌ای] دربارهٔ شخصیت‌های مربوط به کتاب مقدس می‌باشند، که در یک‍ سری از جزئیات، از روایات عرفی یهودی و مسیحی انحراف پیدا می‌کند.

داستان‌های انجیلی در قرآن ویرایش

اسلام بسیاری از وقایع و قهرمانان انجیلی را با داستان‌های خودش درمی‌آمیزد. داستان‌هایی دربارهٔ موسی[یادداشت ۲] و ابراهیم[یادداشت ۳] بخش‌هایی از متون مقدس اسلامی را شکل می‌دهند. قرآن با جزئیات حکایت یوسف را، کسی که به یک مصری فروخته شد، و حکایت مسیحی مریم،[یادداشت ۴] مادر عیسی را، بازتعریف یا بازگویی می‌کند. در هر دو مورد، جزئیات بدیع و تفسیری اسلامی اضافه می‌کند: برای نمونه، در نسخه اسلامی، عیسی هنگامی که هنوز نوزاد است سخن می‌گوید، و پیامبری معجزه‌آساخیال‌شدهٔ[یادداشت ۵] آدمیزادی است، نه مظهرِ تن‌مندِ خداوند.[یادداشت ۶]

شخصیت‌ها ویرایش

  • عزرائیل - فرشته مرگ
  • براق - مرکبی بال‌دار با گام‌هایی بسیار عریض: توانست سم‌هایش را دورترین مرز دیدش قرار دهد. پیامبر محمد را به آسمان‌ها منتقل کرد.
  • جن - این نام به موجوداتی نامرئی اشاره دارد، که اغلب زمین را همراه با انسان‌ها مسکن گزیده‌اند. آن‌ها از آتشی بی دود آفریده شده بودند، و پیش از این که اولین انسان بیاید روی زمین زندگی کرده بودند.
    • عفریت - جنی رده بالا و یکی از قدرت مندترین آن‌ها.
  • کراما کاتبین - دو فرشته ای که که اعمال خوب و بد یک شخص را ثبت می‌کنند
  • معقبات - دسته ای از فرشتگان نگهبان که مردم را از مرگ حفظ می‌کنند تا موعد مقرر شده آن
  • مالک - آن فرشته ای که آتش جهنم را نگهبانی می‌کند
  • رضوان - فرشته ای که مسئول نگهداری جنة یا بهشت است
  • ابلیس - منحرف‌کننده انسان‌ها، و رهبر شیاطین؛ که از بهشت رانده شد

مکان‌ها ویرایش

  • برزخ - حائلی بین جهنم و بهشت
  • باغ عدن - بهشتی که آدم و حوا قبل هبوطشان در آن زندگی کردند
  • جهنم - منزل‌گاه نابکاران
  • جنة - بهشت؛ منزل‌گاه درست‌کاران؛ باغ پردیس (بهشت) را در خود دارد
  • کعبه - ساختمان مقدسی که مسلمانان هنگامی که در حج هستند بازدید می‌کنند (زیارت مکه). در میتولوژی اسلامی، ابراهیم و اسماعیل به فرمان خدا کعبه را ساختند، تا به عنوان قرینه زمینی جنة (بهشت) به کار رود. آدم کعبه زمینی اصلی را ساخت، اما ابراهیم و پسرش باید آن را بازسازی می‌کردند.

وقایع ویرایش

  • خلقت - عمل آفرینشی شش‌مرحله‌ای از جانب خدا
  • قیامت - روز رستاخیز (و پاداش و مجازات خوبان و بدکاران)؛ عنصری بنیادی در رستاخیزشناسی اسلامی که بخش زیادی را از روایات یهودی و مسیحی ضمیمه می‌کند

جستارهای وابسته ویرایش

یادداشت‌ها ویرایش

  1. The Oxford Companion to World Mythology
  2. Musa در اسلام، همان Moses
  3. Ibrahim در اسلام، همان Abraham
  4. Mary، با مریم Miriam فرق دارد.
  5. Miraculously-conceived
  6. The incarnation of God، که Incarnation در یزدان‌شناسی مسیحی می‌تواند معنی آبستن شدن مریم را هم بدهد. (فرهنگ آریانپور)

منابع ویرایش