اسپیجاب

اَسپیجاب (نام‌های دیگر: اسفیجاب، سپیجاب، سیرام و شبران) شهر و ناحیه‌ای در کشور قزاقستان است.

اسپیجاب قزاقی: Сайрам
اسپیجاب Location in Kazakhstan
مختصات: ۴۲°۱۸′۰″ شمالی ۶۹°۴۶′۰″ شرقی
کشور	قزاقستان
استان	استان قزاقستان جنوبی
تأسیس‌شده	10th century BC
مدیریت
• Akim (شهردار)	Husan Muzafarhanovich Akhmadhanov
مساحت
• شهر	۱۰ کیلومتر مربع (۴٫۲ مایل مربع)
بلندی	۶۰۰ متر (۱۹۷۰ پا)
جمعیت  (سرشماری ۲۰۰۹)
• شهر	۳۲٬۷۵۷
• کلان‌شهری	Shymkent
منطقه زمانی	یوتی‌سی +۶ (ALMT)
کد پستی	160812
پیش‌شماره(های) تلفن	+7 72531
Old name: Isfījāb

تصویری از شهر اسپیجاب

مکان جغرافیایی

این شهر امروزه در ناحیه‌های چیمکنت نهاده‌است. اسپیجاب از شمال باختری به صبران (صبوران)، از باختر به ناحیه کنجیده و از جنوب در ۲۲ فرسنگی، به تاشکند (چاچ) می‌رسد. اسپیجاب در دوره سامانیان ناحیه پهناوری بود که سرزمین‌های حاصل‌خیز پیرامون رود اریس را در بر می‌گرفت و از خاور تا دره تلس (طراز) امتداد می‌یافت و مرکز آن نیز به اسپیجاب آوازه داشت. این شهر در جلگه‌ای بر کران راست رود سیردریا نهاده بوده.

تاریخچه

دروازه اصلی شهر اسپیجاب

دربارهٔ تاریخ باستانی اسپیجاب چندان آگاهی در دسترس نیست. فردوسی، اسپیجاب (سپیجاب) را در نبرد ایرانیان و تورانیان، در قلمرو تورانیان دانسته‌است.

اسپیجاب مرز بین دو قبیله ترک اغوز (غز) و قرلق (خَرلُخ) بود؛ چنان‌که قبیله غز در قلمرو مسلمانان، از کرانه دریای خزر تا اسپیجاب و قبیله خرلخ از اسپیجاب تا دره فرغانه می‌زیستند. مردم اسپیجاب، مانند اهالی بلاساغون و تراز به زبان‌های سغدی و ترکی سخن می‌گفتند.

نوح بن اسد، فرمانروای سامانی سمرقند، کناره‌های استپ‌های ترک‌نشین قزاقستان امروزی را نیز فتح کرد و در سال ۲۲۵/۸۴۰ حصاری به دور شهر اَسپیجاب کشید تا از آن در برابر حملات ترکان حفاظت کند.

این شهر به سبب لشکرکشی‌های خوارزمشاهیان، به ویژه یورش مغولان در ۶۱۶ق دستخوش ویرانی و کشتار فراوان شد و پس از آن رونق، ارزش و نام آن از میان رفت.

فردوسی در شاهنامه از اسپیجاب با نام سپیجاب نام برده:

سپیجاب و سغدش به گودرز داد

بسی پند و منشور آن مرز داد

ستودش فراوان و کرد آفرین

که چون تو کسی نیست ز ایران زمین

نام

دربارهٔ ریشه واژه اسپیجاب دو احتمال وجود دارد. یکی که اینکه اسپیجاب از دو واژه پهلوی اسپیگ(درخشان) و آب ساخته شده و دیگری نزدیکی واژه اسپیج با واژه سپید فارسی است. کاشغری در دیوان لغات الترک از اسپیجاب با نام شهر سفید (مدینةالبیضاء) یاد کرده‌است. گویا همزمان با یورش مغول به فرارود، اسپیجاب به سیرام تغییر نام داد.

پیوند به بیرون

• دائرةالمعارف بزرگ اسلامی - اسپیجاب