امامزاده

شیعه
درگاه تشیع
عقاید
فروع	نماز • روزه • خمس • زکات • حج • جهاد • امر به معروف و نهی از منکر • تولی • تبری
عقاید برجسته	مهدویت: غیبت (غیبت صغری، غیبت کبرا)، انتظار، ظهور و رجعت • بدا • شفاعت و توسل • تقیه • عصمت • مرجعیت، حوزه علمیه و تقلید • ولایت فقیه • متعه • شهادت ثالثه • جانشینی محمد • نظام حقوقی
شخصیت‌ها
چهارده معصوم	محمد • علی • فاطمه • حسن • حسین • سجاد • باقر • صادق • کاظم • رضا • جواد (تقی) • هادی (نقی) • حسن (عسکری) • مهدی
صحابه	سلمان فارسی • مقداد بن اسود • میثم تمار • ابوذر غفاری • عمار یاسر • بلال حبشی • جعفر بن ابی‌طالب • مالک اشتر • محمد بن ابوبکر • عقیل • عثمان بن حنیف • کمیل بن زیاد • اویس قرنی • ابوایوب انصاری • جابر بن عبدالله انصاری • ابن‌عباس • ابن مسعود • ابوطالب • حمزه • یاسر • عثمان بن مظعون • عبدالله بن جعفر • خباب بن ارت • اسامة بن زید • خزیمة بن ثابت • مصعب بن عمیر • مالک بن نویره • زید بن حارثه; زنان: فاطمه بنت اسد • حلیمه • زینب • ام کلثوم بنت علی • اسماء بنت عمیس • ام ایمن • صفیه بنت عبدالمطلب • سمیه
رجال و علما	کشته‌شدگان کربلا • فهرست رجال حدیث شیعه • اصحاب اجماع • روحانیان شیعه • عالمان شیعه • مراجع تقلید
مکان‌های متبرک
	مکه و مسجدالحرام • مدینه، مسجد النبی و بقیع • بیت‌المقدس و مسجدالاقصی • نجف، حرم علی بن ابی‌طالب و مسجد کوفه • کربلا و حرم حسین بن علی • کاظمین و حرم کاظمین • سامرا و حرم عسکریین • مشهد و حرم علی بن موسی الرضا; دمشق و زینبیه • قم و حرم فاطمه معصومه • شیراز و شاه‌چراغ • کاشمر و حمزه بن حمزه بن موسی بن جعفر امامزاده سید مرتضی و آرامگاه سید حسن مدرس • آستانه اشرفیه و سید جلال‌الدین اشرف • ری و حرم شاه عبدالعظیم; مسجد • امامزاده • حسینیه
روزهای مقدس
	عید فطر • عید قربان (عید اضحی) • عید غدیر خم • محرّم (سوگواری محرم)، تاسوعا، عاشورا و اربعین) • عید مبعث • میلاد پیامبر • تولد ائمه • ایام فاطمیه
رویدادها
	رویداد مباهله • رویداد غدیر خم • سقیفه بنی‌ساعده • فدک • رویداد خانه فاطمه زهرا • قتل عثمان • جنگ جمل • نبرد صفین • نبرد نهروان • واقعه کربلا • مؤتمر علماء بغداد • حدیث ثقلین • اصحاب کسا • آیه تطهیر • شیعه‌کُشی
کتاب‌ها
	قرآن • نهج‌البلاغه • صحیفه سجادیه; کتب اربعه: الاستبصار • اصول کافی • تهذیب الاحکام • من لایحضره الفقیه; مصحف فاطمه • مصحف علی • اسرار آل محمد; وسائل‌الشیعه • بحارالانوار • الغدیر • مفاتیح‌الجنان; تفسیر مجمع‌البیان • تفسیر المیزان • کتب شیعه
شاخه‌ها
	دوازده‌امامی (اثنی‌عشری) • اسماعیلیه • زیدیه • غلاه • واقفیه
منابع اجتهاد
	کتاب (قرآن) • سنت (روایات پیامبر و ائمه) • عقل • اجماع
	ن; ب; و;

امامزاده به فرزند یا نواده یکی از امامان دوازده‌گانه شیعه و نیز مقبرهٔ آنان گفته می‌شود.^[۱] تعداد بسیاری امامزاده در شهرها و روستاهای ایران و نیز به تعداد کمتری در عراق وجود دارد.^[۲] امامزادگان در ایران توسط سازمانی به نام سازمان اوقاف و امور خیریه اداره می‌شوند.

محتویات

تاریخچهویرایش

مورخان شیعه دلایل متعددی را در خصوص علت گسترده مهاجرت فرزندان امام‌های شیعه به ایران ذکر کرده‌اند. مهمترین آن‌ها عبارتند از:^[۳]

امنیت موجود در ایران بعد از سده ۲ هجری قمری، به دلیل دوری مسافت از بغداد و شام
محبوبیت در بین مردم ایران به ویژه در مناطق شیعه‌نشین و فضای مناسب برای ترویج و تبلیغ مذهب تشیع و مسائل فقهی و شرعی
جذب نیرو برای قیام علویان زیدی

وجود امامزاده‌ها و سایر عناصر مذهبی گاهی باعث ایجاد یا گسترش شهر یا روستا در اطراف خود شده‌اند. این شهرها یا روستاها در مواقعی حتی نام همان امام‌زاده را به عنوان نام برگزیده‌اند. از آن جمله می‌توان به شهر مشهد، که نام کنونی آن اشاره به کشته شدن علی بن موسی الرضا در آن‌جا دارد^[۴] یا شهرهای شهرضا،^[۵] صالح‌آباد^[۶] یا پیشوا که تا قبل از دوران پهلوی امامزاده جعفر نامیده می‌شد^[۷] از نام امامزاده‌های مدفون در آن‌ها گرفته شده‌است. شهر قم نیز پس از درگذشت فاطمه معصومه در آنجا اهمیت و گسترش یافت.^[۸]

امامزاده‌ها در ایرانویرایش

بر اساس برخی آمار منتشرشده تعداد مقبره امامزادگان ایران در اوایل انقلاب اسلامی یکهزار و پانصد مقبره بوده و بنابر آمارهای رسمی تا سال ۱۳۹۰ بالغ بر ۱۰ هزار و پانصد مقبره رسیده‌است. تعداد امامزاده‌ها در طول ۳۰ سال ۷ برابر شده و این بدان معناست که طی سال‌های گذشته به‌طور میانگین، سالانه تعداد ۳۰۰ امامزاده جدید در ایران مورد شناسایی قرار گرفته‌است.^[۹]^[۱۰]این در حالیست که بالغ بر ۸۰۰۰ عدد از این امامزاده‌ها فاقد سند و شجره‌نامه هستند.^[۱۱]

امامزاده‌های جعلیویرایش

بسیاری از امامزاده‌های ایران فاقد سند و شجره‌نامه هستند و در صحت تاریخی آن‌ها شبهاتی وارد شده‌است، که از معروفترین آن‌ها می‌توان به بی‌بی شهربانو، امامزاده قاسم و امامزاده قلقلی اشاره کرد.^[۱۲]

تخریب امامزاده‌های جعلیویرایش

به گفته مدیرکل اوقاف گیلان تا کنون ۱۳ امامزاده جعلی در این استان تخریب شده‌است.^[۱۳]

مجلسویرایش

نمایندگان مجلس از عدم برخورد مسئولان سازمان اوقاف با امامزاده‌های بدون شجره انتقاد کردند و این سازمان را تهدید به پیگیری طرح تحقیق و تفحص کردند.^[۱۴]^[۱۵]

حواشیویرایش

سازمان اوقاف و امور خیریهویرایش

نماینده مردم رشت در مجلس، در مصاحبه‌ای تصریح کرد که سازمان اوقاف و امور خیریه یک زمین‌خوار بزرگ می‌باشد، او همچنین گفت که معتقد است که زمین خواری‌های بزرگ در کشور ایران توسط سازمان‌ها و نهادها صورت می‌گیرد و کمتر افراد حقیقی به دنبال زمین خواری هستند که در راس آن‌ها سازمان اوقاف و امورخیریه است. وی همچنین در مصاحبه‌ای اعلام کرد که مستنداتی وجود دارد که سازمان اوقاف مجوز ساخت‌وساز به مستاجرین خود داده‌است.^[۱۶]

افزایش تعداد امام‌زاده‌هاویرایش

طبق آمار رسمی، بیش‌از ۸۰۰۰ امام‌زادهٔ قانونی و ثبت‌شده در ایران وجود دارد. همچنین تعداد بسیاری امام‌زاده نیز وجود دارند که به‌دلیل خوابنما شدن افراد ساخته می‌شوند؛ بسیاری از آن‌ها بعداً (همانند شمال کشور) توسط مراجع قانونی تخریب می‌شوند.^[۱۷]

البته طبق اعلام بی‌بی‌سی فارسی، تعداد امامزاده‌های ثبت‌شده در ایران حدود ۱۱۰۰۰ می‌باشد.^[۱۸]

انتقاد رسانه‌های فارسیویرایش

رسانه‌های فارسی‌زبان ازجمله بی‌بی‌سی در گزارش‌هایی به انتقاد از افزایش تعداد امامزادگان در ایران پرداختند؛ به‌گزارش بی‌بی‌سی، امامزاده‌های ایران در سال ۱۳۵۷، حدود ۱۵۰۰ بقعه برآورد شده‌بودند، اما با گذشت ۳۴ سال تعداد امامزاده‌ها حدود ۱۱ هزار بقعه رسیده و این به آن معناست که به‌طور متوسط، سالانه بیش از ۳۰۰ امامزاده در ایران شناسایی می‌شوند.^[۱۹]

امامزاده‌های جنجال‌برانگیزویرایش

امامزاده بیژنویرایش

این امامزاده در استان مازندران واقع شده‌است. انتشار عکس تابلوی این امامزاده در اینترنت سبب شگفتی و گاه شوخی کاربران قرار گرفت. به گفته معاون سازمان اوقاف، نام اصلی این امامزاده سید محمد بوده‌است با توجه به اینکه امام‌زاده سید محمد در محلی یا روستایی واقع شده بود که مردم این مکان را بی‌جن تلقی می‌کردند (یعنی مکانی بدون وجود جن) بر همین اساس امام‌زاده سید محمد نیز در میان مردم به عنوان امامزاده بی‌جن و سپس در محاوره روزمره بیژن رواج یافت.^[۲۰]^[۲۱]