امامزاده
امامزاده به فرزند یا نوادهٔ یکی از امامان شیعه و نیز مقبرهٔ آن‌ها گفته می‌شود.[۱] شیعیان معتقدند که این امامزادهها قدرت معجزه و شفا دادن به بیماری‌ها را دارند[۲] تعداد بسیاری امامزاده در ایران و تعدادی در عراق وجود دارند. سادات موسوی از جمله امامزادههای ایران محسوب می‌شوند.[۳]
بقاع امامزادهها در ایران را سازمانی به نام سازمان اوقاف و امور خیریه اداره می‌کند.
تاریخچه ویرایش
مورخان شیعه علل متعددی را در خصوص مهاجرت گسترده فرزندان امامان شیعه به ایران ذکر کرده‌اند. مهمترین آن‌ها عبارتند از:[۴]
- امنیت موجود در ایران بعد از سده ۲ هجری قمری، به علت دوری مسافت از بغداد و شام
- محبوبیت در بین مردم ایران به ویژه در مناطق شیعه‌نشین و فضای مناسب برای ترویج و تبلیغ مذهب تشیع و مسائل فقهی و شرعی
- جذب نیرو برای قیام علویان زیدی
وجود امامزادهها و سایر عناصر مذهبی، گاهی باعث ایجاد یا گسترش شهر یا روستا در اطراف خود شده‌اند. این شهرها یا روستاها در مواقعی حتی نام همان امامزاده را به عنوان نام برگزیده‌اند. از آن جمله می‌توان به شهر مشهد، که نام کنونی آن اشاره به کشته شدن علی بن موسی الرضا در آنجا دارد[۵] یا شهرهای شهرضا،[۶] صالح‌آباد[۷] یا پیشوا که تا قبل از دوران پهلوی امامزاده جعفر نامیده می‌شد[۸] که از نام امامزادههای مدفون در آن‌ها گرفته شده‌است. شهر قم نیز پس از درگذشت فاطمه معصومه در آنجا اهمیت و گسترش یافت.[۹]
امامزادهها در ایران ویرایش
بر اساس برخی آمار منتشر شده تعداد مقبره امامزادگان ایران در اوایل انقلاب اسلامی یک هزار و پانصد مقبره بوده و بنابر آمارهای رسمی تا سال ۱۳۹۰ بالغ بر ۱۰ هزار و پانصد مقبره رسیده‌است. تعداد امامزادهها در طول ۳۰ سال ۷ برابر شده و این بدان معناست که طی سال‌های گذشته به‌طور میانگین، سالانه تعداد ۳۰۰ امامزاده جدید در ایران مورد شناسایی قرار گرفته‌است.[۱۰][۱۱]این در حالیست که بالغ بر ۸۰۰۰ عدد از این امامزادهها فاقد سند و شجره‌نامه هستند.[۱۲]
امامزادههای جعلی ویرایش
بسیاری از امامزادههای ایران فاقد سند و شجره‌نامه هستند و بر صحت تاریخی آن‌ها نقدهایی وارد شده‌است، که از معروفترین آن‌ها می‌توان به بی‌بی شهربانو، امامزاده قاسم و امامزاده قلقلی اشاره کرد.[۱۳]
تخریب امامزادههای جعلی ویرایش
به گفته مدیرکل اوقاف گیلان، تا کنون ۱۳ امامزاده جعلی در این استان تخریب شده‌است.[۱۴]
مجلس ویرایش
نمایندگان مجلس از عدم برخورد مسئولان سازمان اوقاف با امامزادههای بدون شجره انتقاد کردند و این سازمان را تهدید به پیگیری طرح تحقیق و تفحص کردند.[۱۵][۱۶]
حواشی ویرایش
سازمان اوقاف و امور خیریه ویرایش
نماینده مردم رشت در مجلس، در مصاحبه‌ای گفت که سازمان اوقاف و امور خیریه یک زمین‌خوار بزرگ است و او معتقد است که زمین خواری‌های بزرگ در کشور ایران را سازمان‌ها و نهادها انجام می‌دهند و کمتر افراد حقیقی به دنبال زمین خواری هستند که در رأس آن‌ها سازمان اوقاف و امور خیریه است. وی همچنین در مصاحبه‌ای اعلام کرد که مستنداتی وجود دارد که سازمان اوقاف مجوز ساخت‌وساز به مستأجرین خود داده‌است.[۱۷]
افزایش تعداد امامزادهها ویرایش
طبق آمار رسمی، بیش‌از ۸۰۰۰ امام‌زادهٔ قانونی و ثبت‌شده در ایران وجود دارد.[۱۸] اما مؤسسه دایرة المعارف بقاع متبرّکه ادّعا کرده تاکنون تعداد ۸۱۸۶ باب از بقاع متبرّکه را در کلّ کشور شناسایی نموده که در این اماکن تعداد ۱۰۶۹۱ تن از امامزادگان و پیامبران الهی مدفون هستند.[۱۹] همچنین تعداد بسیاری امامزاده نیز وجود دارند که به علُت خواب‌نما شدن افراد ساخته می‌شوند؛ بسیاری از آن‌ها را بعداً (همانند شمال کشور) مراجع قانونی تخریب می‌کند.[۱۸]
البته طبق اعلام بی‌بی‌سی فارسی، تعداد امامزادههای ثبت‌شده در ایران حدود ۱۱۰۰۰ است.[۲۰]
انتقاد رسانه‌های فارسی ویرایش
رسانه‌های فارسی‌زبان از جمله بی‌بی‌سی در گزارش‌هایی از افزایش تعداد امامزادگان در ایران انتقاد کردند؛ به‌گزارش بی‌بی‌سی، امامزادههای ایران در سال ۱۳۵۷، حدود ۱۵۰۰ بقعه برآورد شده‌بودند؛ اما با گذشت ۳۴ سال تعداد امامزادهها حدود ۱۱ هزار بقعه رسیده و این به آن معناست که به‌طور متوسط، سالانه بیش از ۳۰۰ امامزاده در ایران شناسایی می‌شوند.[۲۱] اما در مقابل برخی علت افزایش تعداد بقاع را تفحصات میدانی جدید تحقیقات علمی را علت این افزایش می‌دانند.[۱۹]
امامزادههای جنجال‌برانگیز ویرایش
امامزاده بیژن ویرایش
به نقل از بی‌بی‌سی، این امامزاده در استان مازندران واقع شده‌است. انتشار عکس تابلوی این امامزاده در اینترنت سبب شگفتی و گاه شوخی کاربران قرار گرفت. به گفته معاون سازمان اوقاف، نام اصلی این امامزاده سید محمد بوده‌است. با توجه به اینکه امامزاده سید محمد در محلی یا روستایی واقع شده بود که مردم این مکان را بی‌جن تلقی می‌کردند (یعنی مکانی بدون وجود جن)، بر همین اساس امامزاده سید محمد نیز در میان مردم به عنوان امامزاده بی‌جن و سپس در محاوره روزمره بیژن رواج یافت.[۲۲][۲۳]
امامزاده قلقلی ویرایش
این امامزاده در نزدیکی گیلان است. علت نام آن‌هم این است که عده‌ای از مردم برای گرفتن به اصطلاح حاجت جلوی در ورودی آن قل می‌خورند.[۲۴][۲۵]
امامزاده تراکتور ویرایش
این امامزاده در نزدیکی یاسوج است. علت نام آن‌هم این است که عده‌ای از مردم برای گرفتن به اصطلاح حاجت به تراکتور قفل و دخیل می‌بندند.[۲۶][۲۷]
نگارخانه ویرایش
-
امامزاده سلطان سید حبیب حاجی‌آباد
-
امامزاده حمزه قم
-
امامزاده ابراهیم قم
-
امامزاده سید لر در مارنئولی گرجستان
-
چهار امامزاده قم
-
حرم فاطمه معصومه
-
امامزاده جمال الدین قم
-
امامزاده سلطان علی بن محمد باقر در مشهد اردهال
-
شاه چراغ در شیراز
-
امامزاده درب بهشت قم
-
امامزاده شاه جمال قم
-
امامزاده سید محمد در مایان سفلی تبریز
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ فرهنگ فارسی معین
- ↑ Esposito, John L. 1995. The Oxford Encyclopedia of the Modern Islamic World, v.2. Oxford University Press. Oxford. p. 185.
- ↑ فرهنگ دهخدا
- ↑ رسول جعفریان (۱۳۸۵)، تاریخ تشیع در ایران، قم: انصاریان، ص. ۱۵۹
- ↑ ماهوان، تاریخ مشهد الرضا، ص۱۵۲.
- ↑ سالنامه شهرداری ها. اتحادیه شهرداری‌های ایران. صص. ۳۳۲.
- ↑ http://www.bagh-sj.com/article_13676_860be9448fbae1a078137e659db906ce.pdf
- ↑ «پیشوا، شهری در جنوب شرقی استان تهران». ایران اولترا. ۱۳۸۷.
- ↑ «قم پس از اسلام». استانداری قم. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۷ آگوست ۲۰۱۳.
- ↑ شنیده‌ها (۲۲ فروردین ۱۳۹۲). «ثبت امامزادهها در تهران». روزنامه آرمان روابط عمومی. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۸ فروردین ۱۳۹۲.
- ↑ «ادعای وجود 100هزار مقبره امامزاده را رد کردیم». روزنامه شرق. ۱۷ مرداد ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ آوریل ۲۰۱۴.
- ↑ «تنها ۲هزار از ۸ هزار امامزاده کشور شجره‌نامه دارد». تابناک. ۲۲ آذر ۱۴۹۱.
- ↑ «جنجال امام زاده‌های قلابی در ایران». روزآنلاین. ۲۱ آذر ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ آوریل ۲۰۱۴.
- ↑ «تخریب 13 امامزاده جعلی در شمال». سایت خبری عصرایران. ۹ آذر ۱۳۸۹.
- ↑ «بررسی شکایت از افزایش 7 هزارتایی امامزادهها». تابناک.
- ↑ «انتقاد از عدم برخورد مسئولان ایران با امامزادههای بدون شجره‌نامه». بی‌بی‌سی فارسی. ۳ ژانویه ۲۰۱۳.
- ↑ پارسینه (۲ مهر ۱۳۹۳). «بعد از انقلاب این همه امامزاده از کجا آمده؟ + جوابیهٔ سازمان اوقاف به مطلب پارسینه».
- ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ Tabnak (۲ مرداد ۱۳۹۰). «چگونه امامزادههای ایران ۷برابر شد؟ + جوابیه».
- ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ محمدمهدی فقیه‌بحرالعلوم، مزارات نهاوند، ص 12.
- ↑ BBC Persian. «نام "امامزاده بیژن" در در روستای "کُپ سفلی" از توابع استان مازندران به "امامزاده بی جِن" تغییر یافت».
- ↑ BBC (۲۹ ژانویه ۲۰۱۳). «امامزاده‌هایی که در ایران می‌رویند».
- ↑ «نام امامزاده بیژن عوض شد». بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ ماجرای تغییر نام امامزاده «بیژن» تشریح شد+عکس فارس نیوز
- ↑ «امامزاده «قلقلی»». ایسنا. ۱۴ فروردین ۱۳۹۳.
- ↑ گزارش تلویزیون ایران از امامزاده قلقلی در گیلان.
- ↑ «آخرین خبر | ماجرای واقعی تقدس امامزاده تراکتور در کهکیلویه و بوبراحمد». آخرین خبر. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۰۸.
- ↑ «خبرگزاری فارس - ماجرای دخیل بستن به امامزاده تراکتور». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۸-۰۲-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۰۸.
پیوند به بیرون ویرایش
| مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به امامزاده در ویکیگفتاورد موجود است. |
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ امامزاده موجود است. |