امامزاده سید مرتضی

امامزاده سید مرتضی (ع) واقع در شهرستان کاشمر فرزند کوچک امام موسی بن جعفر و برادر امام رضا(ع) و معروف به ابراهیم اصغر و ملقب به آقا سید مرتضی است که تاریخ بنای حرم به سال 1273 هجری قمری بازمی‌گردد. امامزاده سید مرتضی (ع) مربوط به دوره قاجار است و در خیابان مزار کاشمر واقع شده و این اثر در تاریخ ۲ آبان ۱۳۵۶ با شمارهٔ ثبت ۱۴۸۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

امامزاده سید مرتضی ابن الکاظم
نام	امامزاده سید مرتضی ابن الکاظم
کشور	ایران
استان	استان خراسان رضوی
شهرستان	کاشمر
بخش	مرکزی
اطلاعات اثر
نام‌های دیگر	سید ابراهیم اصغر
کاربری	مذهبی
دیرینگی	دوره قاجار
دورهٔ ساخت اثر	دوره قاجار
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۱۴۸۸
تاریخ ثبت ملی	۲ آبان ۱۳۵۶

معرفی کامل

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از کاشمر بصیر، شهرستان کاشمر با قدمتی بیش از دو هزار سال در جنوب غربی خراسان رضوی واقع شده و زیارتگاه امامزادگان سید حمزه، سید مرتضی و سید محمد(ع) و شهید سید حسن مدرس (ره) و دومین شهر زیارتی استان و چهارمین شهر زیارتی کشور است؛ خبرنگار ما در خصوص امامزاده سید مرتضی(ع) گزارشی تهیه کرده که در ادامه می‌خوانید.

امامزاده سید مرتضی(ع) در قرن سوم هجری توسط عباسیان در همین مکان به شهادت رسیده است و با توجه به سنگ نوشته‌ای که بر دیوار ضلع شرقی ورودی حرم به صورت شعر حکاکی و نصب شده و از مجموع عددی مصراع آخر به حساب حروف ابجد، تاریخ بنای اولیه سال 1273 هجری قمری است که به همت دختر شاهزاده کیخسرو میرزا بنا شده است؛ «سال تاریخ بنای بارگاهش یافتم/ آشنا بر حق همین در ما سوا بیگانه شد»

محمد حسن عبداللهیان که مدیر زیارتگاه حضرت سید مرتضی (ع) است در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما اظهار کرد: امامزاده سید مرتضی(ع) فرزند کوچک امام موسی بن جعفر و برادر امام رضا(ع) و معروف به ابراهیم اصغر و ملقب به آقا سید مرتضی است.

وی بیان داشت: از قدیم‌الایام از شهرهای اطراف مانند کوهسرخ، بردسکن و خلیل آباد و هم شهرهای نزدیک نسبت به این امامزاده ارادت خاصی دارند و نذر و نیاز می‌کنند و حاجت می‌گیرند و بسیار افرادی بودند که آمدند اینجا و شفا گرفتند و دست خالی برنگشتند و امروز می‌بینیم با توجه به وجود زائرسرا، زائران بسیاری در آستانه اسکان داده می‌شوند.

عبداللهیان افزود: ساختمان این بقعه در سالهای 1354 تا 1356 هجری شمسی به مدت دو سال و با همت و هزینه خیر نیکوکار مرحوم محمد فتحی فریمانی با توجه به نذری که داشته (داستانی مفصل دارد) و با معماری مرحوم میرزا محمد معمار باشی اول که معمار و طراح حرم و تکایا و مساجد کاشمر بوده است مجدد بازسازی می‌شود.

وی ابراز کرد: این بارگاه در مدت دو سال به مساحت 1800 متر زیر بنا و دو گلدسته‌ایی که در اطراف با ارتفاع بیش از 25 متر به شیوه‌ی معماری دوره صفویه در مدت دو سال ساخته می‌شود و این مجموعه سید مرتضی(ع) در گذشته‌ها معروف به کلاته سید مرتضی(ع) بوده که مرحوم فتحی کل منطقه را در آن زمان به قیمت حدود 400 هزار تومان خریداری و همه را هم وقف امامزاده می‌کند.

مدیر زیارتگاه حضرت سید مرتضی گفت: کلاته و چاه موتور آب و زمین و باغ کشاورزی و غیره که مرحوم فتحی خریداری و مغازه‌هایی که ایجاد کرده بود همه را در همان زمان وقف امامزاده می‌کند و بخشی هم خود آستانه دوباره بازسازی کرده از جمله پارکینگ و بولواری که به سمت کلاته بزی و جاده کوهسرخ است.

وی بیان داشت: با توجه به اینکه فضای فعلی آستانه بیشتر از این جوابگوی زائران نیست و نیاز به توسعه حرم و توسعه سالن‌ها است با همت هیئت امناء و همکاری اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان تصمیم گرفتیم سالنی دو طبقه با زیربنای 3400 متر ساخته شود و نقشه‌ها هم در سازمان اوقاف کشور تأیید و از ابتدای سال 93 کار ساخت و ساز شروع شد.

عبداللهیان ادمه داد: بعد از 14 الی 15 ماه که کار اجرایی شد و عملیات ساختمانی و پی کنی و خاکبرداری و غیره را انجام دادیم اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در اردیبهشت سال 95 نامه زد که مکان متعلق به میراث فرهنگی است و تقریبا کار تعطیل شد.

وی گفت: خوشبختانه در سفر اخیر استاندار به کاشمر که با حضور مدیر کل اوقاف و مدیر کل میراث فرهنگی استان بود، با همکاری نماینده مردم کاشمر در مجلس شورای اسلامی جلستاتی برگزار و تصمیماتی گرفته شد و مدیر کل میراث فرهنگی قول مساعد دادند که مجوز ادامه ساخت و ساز را می‌دهند و هیچ مشکلی ندارد که طبق برنامه نقشه‌های پروژه را از طریق سیستم اتوماسیون و با همکاری میر کل اداره اوقاف به اداره میراث فرهنگی فرستاده شده و منتظر نتیجه کمیته فنی میراث فرهنگی هستیم.

مدیریت آستانه امامزاده سید مرتضی بیان داشت: با توجه به استقبال خیل عظیم زائران و کمبود جا و مکان بویژه برای برگزاری نماز جماعت و مخصوصا که این سالن به نام مقدس حضرت زهرای مرضیه (ص) است امیدواریم هر چه زودتر کار اجرایی را شروع کنیم که واقعا نیاز مبرم مردم و آستان مقدس توسعه حرم است تا بتوانیم درفضایی مناسب و در خور شأن این امامزاده و مردم خدمات شایسته‌ایی به زائرین ارائه دهیم.

از قسمت ورودی خواهران که وارد آستانه مقدسه امامزاده سید مرتضی (ع) می‌شوی مزار شهید محمد بیدل بختیاری در نزدیکی حرم به چشم می‌خورد که البته تصویری از شهید هم بر دیواره آستانه دیده می‌شود.

مدیریت زیارتگاه امامزاده سید مرتضی در این رابطه در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما گفت: شهید بختیاری در سال 1361 که شهید می‌شود با توجه به وصیتی که کرده درخواست داشته در آستان مقدس سید مرتضی به خاک سپرده شود که با موافقت هیئت امناء پیکر مطهر شهید در قسمت بالا سر حضرت دفن می‌شود.

وی ابراز کرد: پدر شهید هم هر چه مربوط به سهم ارث فرزندش بوده اعم از زمین کشاورزی و سهم آب و تراکتور را وقف امامزاده می‌کند و با توجه به ارادتی که پدر شهید به آقا داشته درخواست داشته که بعد از فوت در آستانه مقدسه امامزاده به خاک سپرده شود که به وصیتش عمل و بعد از فوت در رواق ورودی برادران به خاک سپرده می‌شود و این مرحوم هر چه مایملک از خانه و زمین کشاورزی داشته قبل از فوت وقف امامزاده می‌کند.

محمدرضا وکیلی‌نیا، رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران کاشمر در رابطه با شهید در یک گفت‌‌و‌گویی تلفنی بیان داشت: شهید محمد بیدل بختیاری، فرزند محمد ابراهیم و متولد سال 1340 و تحصیلاتش سال چهارم دبیرستان بوده که در منطقه سومار در تاریخ دوم آبانماه سال 61 در مرحله دوم عملیات مسلم بن عقیل در دفاع از اسلام به فیض عظیم شهادت نائل آمده است.

رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران کاشمر به قسمتی از وصیت نامه شهید اشاره کرد و یادآور شد: شهید سفارش زیادی به اطاعت و پیروی از ولایت فقیه کرده و در وصیت نامه‌اش هم قید کرده است که: پیرو خط امام (ره) باشیم تا اسلام و حق پایدار باشد.

گفتنی است نزدیک مزار شهید بختیاری، آرامگاه مرحوم میرزا محمد معمار باشی اول (طراح حرم و بقعه امامزاده) به چشم می‌خورد و مزار مرحوم محمد فتحی فریمانی (واقف آستانه) هم در همان نزدیکی به خاک سپرده شده است.

عبداللهیان، مدیریت امامزاده در ادامه‌ی گفت‌و‌گو در رابطه با موقوفه فتحی بیان داشت: هم اکنون موقوفات مرحوم فتحی با تولیت پسر وی به نام هوشنگ فتحی است و روز به روز هم در حال توسعه است از جمله زائرسرایی که در کنار زائرسرای آستانه جهت رفاه بیشتر زائران توسط وی ساخته  شده و به مردم خدمات می‌دهد.

وی ابراز کرد: مرحوم فتحی فریمانی در کاشمر زندگی می‌کرده است و البته بخشی از زندگی‌اش را در خارج بوده و قبل از فوت وصیت کرده در آستانه مقدس به خاک سپرده شود که بعد از فوت جنازه‌شان را به ایران می‌آورند و بالا سر حضرت دفن می‌شود.

مدیریت آستانه امامزاده سید مرتضی(ع) در خصوص هیئت‌ها و کاروانهای پیاده که در سالروز شهادت امام رضا (ع) به بقعه مبارکه امامزاده سید مرتضی (ع) می‌آیند گفت: هر ساله کاروانهای پیاده معمولا از تربت حیدریه، کوهسرخ، نیشابور، رشتخوار، سبزوار، گناباد، روستاهای کاشمر و غیره برای عرض ادب و ارادت به امامزاده می‌آیند.

وی بیان کرد: کاروان‌های پیاده از سحر راه می‌افتند و حدود ساعت 10 صبح به امامزاده می‌رسند که سال گذشته حدود هزار نفر تنها از کوهسرخ زائر داشتیم و تا ظهر مراسم ادامه دارد و بعد از برگزاری نماز جماعت و ناهار زائران به سمت شهرستان خودشان حرکت می‌کنند.

عبداللهیان در رابطه با اینکه تاکنون چه اقداماتی در خصوص بهتر انجام شدن مراسم انجام شده ابراز کرد: جلسات و هماهنگی‌هایی لازم با گردان امام حسین (ع)، سپاه، مسئولان شهر، اداره اوقاف و امور خیریه و هیئت امنا و مدیریت‌ آستانه سید حمزه و سید محمد(ع) انجام شده و نشست‌های مختلفی با تیم‌های فرهنگی برگزار کردیم که این جلسات ادامه دارد.

وی افزود: برنامه ریزی شده که در مسیر کوهسرخ به سمت کاشمر به عبارتی از چشمه کوهسرخ تا پادگان قدس کاشمر چند ایستگاه صلواتی برپا کنیم ضمن اینکه ورودی امامزاده هم ایستگاه صلواتی داریم.

مدیریت آستانه امامزاده گفت: در مسیر بردسکن به کاشمر هم بحث کاروانهای پیاده امام رضا(ع) به مقصد مشهد است که تیم فرهنگی ما هم‌اکنون در امامزاده سید محمد مستقر است که علاوه بر خدمات ایستگاه صلواتی، خدمات مشاوره‌ای و مسائل شرعی و گفتمان دینی و خدمات فرهنگی و معرفت شناسی هم ارائه می‌دهند.

وی افزود: این مسیر که مسافران در قالب کاروانهای پیاده از سمت طبس و بردسکن به سمت کاشمر و به قصد مشهد سفر می‌کنند به عنوان میقات‌الرضا شناخته شده است.

عبداللهیان بیان کرد: کاشمر دومین شهر زیارتی استان است و جهت خدمات‌دهی بهتر به زائران دو تا زائرسرا در آستانه امامزاده سید مرتضی همراه سالن‌های بزرگ داریم و نزدیک به پنج هزار نفر ظرفیت دارد که زائران اسکان پیدا کنند.

مدیریت آستانه امامزاده ابراز کرد: با توجه به اینکه از مسیر نیشابور و کوهسرخ هم زائر  پیاده داریم در مجموع در مسیرهای منتهی به امامزاده بیش از 30 ایستگاه صلواتی برپا می‌شود چرا که زائر اکرام دارد و زائران از شهرهای مختلف به اینجا می‌آیند و خوشبختانه مردم هم استقبال دارند و با مراجعه و هماهنگی با ما ایستگاه صلواتی برپا می‌کنند.

وی بیان داشت: مردم این منطقه به اهل بیت عصمت و طهارت (ع) توجه و ارادت بسیار خوبی دارند و در سالروز شهادت امام رضا (ع) حتی مردم روستاهای مسیر جهت برپایی ایستگاه صلواتی اعلام آمادگی می‌کنند و با توجه به سالهای گذشته که استقبال بسیار خوبی داشتند، این کار نهادینه شده و از روستاها و شهرهای اطراف و حتی از گناباد هم کاروان داشتیم.

عبداللهیان ادامه داد: با توجه به اینکه هوا نه خیلی سرد و نه خیلی گرم و به عبارتی هوای معتدلی است پیش‌بینی می‌کنیم در سالروز شهادت امام رضا (ع) بیش از 10 هزار نفر در امامزاده سید مرتضی (ع) جمعیت داشته باشیم.

وی گفت: در بحث امور فرهنگی هم روحانیون ما در آن روز آماده‌ی پاسخگویی به مسائل شرعی هستند و موضوعات مهمی مانند گفتمان دینی و سبک زندگی و مخصوصا ترویج فرهنگ وقف که در دهه وقف قرار داریم جزو اولویت‌های برنامه‌ها است و در جایگاههای مربوطه خدمات لازم را انجام می‌دهند.  

مدیریت زیارتگاه امامزاده سید مرتضی با تأکید بر برگزاری نماز جماعت با حضور همه کاروانها بیان داشت: زنده نگه داشتن یاد و خاطرات شهدا و ترویج فرهنگ شهید و شهادت و حمایت از جبهه‌ی مقاومت که نیاز امروز جهان اسلام است و تاکنون شاهد پیروزی‌های چشمگیری در سوریه و عراق بودیم، در این موضوعات هم مبلغین و روحانیون ما زائران را آگاه می‌کنند.

وی در پاسخ به اینکه چند نفر از خادمین امامزاده سید مرتضی (ع) به زوار خدمت می‌کنند؟ یادآور شد: هر روز چهار شیفت مرتب داریم که خادمین از صبح تا نیمه‌های شب به زائران هم در قسمت آقایان و هم در قسمت بانوان خدمات می‌دهند که در سالروز شهادت امام رضا (ع)  شیف‌های فوق العاده را هم فراخوان و سازماندهی می‌کنیم و حدود 600 نفر از خادمین آستانه خدمات فرهنگی و خدماتی ارائه می‌دهند.

سیدمرتضی

جستارهای وابسته

• آثار ملی ایران
• سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری