امیر چوپان

امیرچوپان [ اَ ] (اِخ) سپهسالار سلطان محمد خدابنده اولجایتو (۷۰۳ - ۷۱۶ ه. ق ) بود. وقتی که در سال ۷۱۴ ه. ق . محمودبیک یکی از امرای محلی روم شورش کرد و شهر قونیه را گرفت اولجایتو امیرچوپان را مأمور کردکه به آن دیار برود و فتنه را بخواباند. امیرچوپان با سه تومان لشکر بدان صوب عزیمت کرد و به کمک پادشاه گرجستان شورش را خوابانید و سال بعد به ایران بازگشت. امیرچوپان بعد از مرگ اولجایتو (۷۱۶) در زمان ابوسعید بهادرخان نیز همچنان امیرالامراء بود و هر روز بر قدرت و شوکت او افزوده می‌شد و وقتی کسانی را که به مخالفت با ابوسعید برخاستند مغلوب ساخت و برخی از آنان را به قتل رسانید، در نزد ابوسعید بیش از پیش تقرب یافت تا آنجا که ابوسعید وی را پدر و آقا خواند و دست او و پسرانش را در کارها به کلی آزاد گذاشت و در سال ۷۲۰ موقعی که حاکم بلاد روم عاصی شده و سکه و خطبه به نام خود کرده بود امیرچوپان شخصاً به آن بلاد رفت و حاکم عاصی را مطیع ساخت و به خدمت ابوسعید آورد. با اینهمه سرانجام ابوسعید بر امیرچوپان متغیر شد و امیرچوپان راه ترکستان را پیش گرفت ولی از رفتن به ترکستان منصرف شد و پیش غیاث الدین کرت رفت و در همین موقع فرمانی از ابوسعید دایر به حکم قتل امیرچوپان به غیاث الدین رسید و حکم اجرا شد (سال ۷۲۸). امیرچوپان مردی بود مسلمان و عادل و خیرخواه و ابنیهٔ خیر بسیار در راه مصر و شام بنا کرده بود.

امیر چوپان در ۲۰ رجب ۷۱۹ با خواهر ابوسعید٬ ساتی‌بیگ ازدواج نمود. ثمرهٔ این ازدواج سه پسر بود که بزرگترین آنان سیورغان نام داشت و ششمین پسر امیرچوپان بود.

خانم ایران تیمورتاش - خواهر عبدالحسین تیمور تاش - بر آن هستند که خاندان ایشان از اعقاب فرزند ذکور امیر چوپان هستند ؛ تیمورتاش در واقع نام یکی از اولاد امیر چوپان است که در دوران حکومت ابوسعید بهادر به حکومت روم ( آسیای صغیر ) رسید امّا در 720 ه.ق خروج کرد و سکّه به نام خود ، ضرب کرد . سپس به مصر پناهنده شد و در سال 728 ه.ق به دست ملک ناصر - پادشاه مصر - مقتول گردید.

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Chupan». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۵ نوامبر ۲۰۱۴.
• عباس اقبال، تاریخ مغول، تهران، ص. صص ۳۰۷ - ۳۳۹
• «چوپانیان».
• «ČOBĀN – Encyclopaedia Iranica».
• «عشق به زن موجب مرگ آخرین حاکم مغول در ایران شد - فارس».
• روضةالصفا، ۵، تهران: چ خیام