انقلاب زمستانی

موقعیت خورشید در لحظه انقلاب زمستانی (نیمکره شمالی)- اوج نزولی ۲۳٫۵درجه دایرةالبروج (قوس آبی) نسبت به استوای سماوی (میل صفر درجه)- تقریباً ۱ دی (۲۲ دسامبر)، در برج جدی بر صورت فلکی کمان.

دایره قرمز استوای سماوی و دایره زرد مسیر ظاهری حرکت خورشید (دایرةالبروج) و دو نقطه اوج این دو، انقلاب تابستانی و زمستانی است.

تاریخ و زمان (به وقت ایران) انقلابین و اعتدالین روی زمین
زمان	اعتدال بهاری		انقلاب تابستانی		اعتدال پاییزی		انقلاب زمستانی
ماه	اسفند/ فروردین		خرداد/ تیر		شهریور/ مهر		آذر/ دی
سال
	روز	ساعت	روز	ساعت	روز	ساعت	روز	ساعت
۱۴۰۰	۳۰	۱۳:۰۷	۳۱	۰۷:۰۲	۳۱	۲۲:۵۱	۳۰	۱۹:۲۹
۱۴۰۱	۲۹	۱۹:۰۳	۳۱	۱۲:۴۴	۱	۰۴:۳۴	۱	۰۱:۱۸
۱۴۰۲	۱	۰۰:۵۴	۳۱	۱۸:۲۸	۱	۱۰:۲۰	۱	۰۶:۵۷
۱۴۰۳	۱	۰۶:۳۷	۱	۰۰:۲۱	۱	۱۶:۱۴	۱	۱۲:۵۰
۱۴۰۴	۳۰	۱۲:۳۲	۳۱	۰۶:۱۲	۳۱	۲۱:۵۰	۳۰	۱۸:۳۳
۱۴۰۵	۲۹	۱۷:۴۶	۳۱	۱۱:۵۵	۱	۰۳:۳۶	۱	۰۰:۲۰

تاریخ و زمان متوسط (به وقت ایران)      اعتدالین (°۰) و انقلابین ('۲۶ °۲۳±) روی زمین
نقاط فصول	اعتدال بهاری	انقلاب تابستانی	اعتدال پاییزی	انقلاب زمستانی
زمان	۱ فروردین	۳۱ خرداد	۱ مهر	۱ دی
ساعت	۰۰:۰۷	۱۸:۰۳	۰۹:۴۴	۰۶:۱۳

نمودار تابش خورشید در انقلاب زمستانی

نمودار فصل‌ها، زمین سمت راست، زمان انقلاب زمستانی

طلوع آفتاب در انقلاب زمستانی، استون هنج

انقلاب زمستانی (در نیم‌کره شمالی) در ستاره‌شناسی لحظه‌ای است که خورشید از دید ناظر زمینی در بیش‌ترین فاصله زاویه‌ای (۲۳٫۵ درجه) با صفحه استوا در اوج نزولی قرار دارد.

انقلاب زمستانی در نیم‌کرهٔ شمالی تقریباً ۱ دی «۲۲ دسامبر» (لحظهٔ متوسط سالانة آن یکم دی ساعت ۰۶:۰۶ (ایران))، خورشید بر مدار رأس‌الجدی و هم‌زمان با آغاز فصل زمستان است، درحالیکه همین زمان در نیم‌کرهٔ جنوبی آغاز تابستان و لحظهٔ انقلاب تابستانی است و بالعکس.

انقلاب زمستانی آغاز زمستان است که کوتاه‌ترین روز سال می‌باشد. پس از انقلاب زمستانی طول روزها بلندتر می‌شود. انقلاب زمستانی منشأ بسیاری از جشن‌ها و آئین‌های باستانی در فرهنگ‌ها و تمدن‌های بشری است. شب یلدا یا شب چله و حنوکا و کریسمس از جمله این جشن‌هاست.

جستارهای وابسته

• انقلابین
• انقلاب تابستانی
• اعتدالین
• اعتدال بهاری
• اعتدال پائیزی
• مدار رأس‌الجدی

منابع

• همنشین بهار: شب یلدا و انقلاب زمستانی